Katastrofalny atak torpedowców
Lekki krążownik HMS „Ajax” ostrzeliwuje Bardię w Libii, grudzień 1941 r. To ten okręt był głównym bohaterem bitwy u Przylądka Passero, której wątek kontynuujemy poniżej.
O 1.00 12 października 1940, gdy włoskie okręty zajęły wyznaczone pozycje, rozpoczęto poszukiwania wrogiej floty. Siedem jednostek płynęło z prędkością 12 w kursem 270°, prowadząc poszukiwania ze wschodu na zachód. Widzialność była dobra, blask księżyca padał z południowego-zachodu, co powodowało, że sektor poszukiwań był dobrze oświetlony. Kierunek marszu pozwalał Włochom jako pierwszym dostrzec przeciwnika. Poszukiwania odbywały się na południe od równoleżnika przechodzącego przez Maltę, w obszarze pomiędzy równoleżnikami 35°54’ N i 35°25’ N i zaczynając od południka 16°40’ E.
W tym samym czasie Mediterranean Fleet poruszała się z prędkością 12 w, znajdując się 50 Mm na południowy-wschód od Malty i płynąc kursem 90° (przeciwnym do okrętów włoskich). Linia dozoru krążowników znajdowała się na północny-wschód od sił głównych floty, z „Ajaxem” wysuniętym najbardziej na północ.
O 1.37 12 października, w warunkach nocnych, ale przy dobrej widoczności (brakowało czterech dni do pełni księżyca), trzy torpedowce I Squadriglia, które przeczesywały powierzoną im strefę, natrafiły na krążownik „Ajax”. O 1.38 wysłano wiadomość o dokonanym odkryciu (meldunek mówił o krążowniku typu „Orion”, a nie „Leander” jak to było w rzeczywistości). Następnie włoskie torpedowce ruszyły do ataku, skróciły dystans i odpaliły swoje torpedy. Włoski atak miał jednak katastrofalny przebieg. „Ajax” zdołał wyminąć wszystkie torpedy, otwierając następnie ogień ze swoich dział. Zatopiony został „Ariel”, „Airone” został obrócony we wrak, który zatonął kilka godzin później. O 2.05 pierwsza faza potyczki była zakończona.
Podczas pojedynku „Ajaxa” z torpedowcami niszczyciele XI Squadriglia Cacciatorpediniere patrolowały na zachód od miejsca pojedynku, Formację prowadził „Geniere”, za nim były kolejno „Aviere”, „Artigliere” i „Camicia Nera”. Około 2.00 zaobserwowano na północy błyski wystrzałów, niszczyciele zrobiły zwrot na sterburtę i z dużą prędkością ruszyły na północ. „Ajax” dostrzeżono z dużo mniejszego dystansu, niż wcześniej zrobiły to torpedowce, jeszcze podczas lub chwilę po ataku tych ostatnich. W mniej więcej tym samym czasie na pokładzie brytyjskiego krążownika dostrzeżono przeciwnika i ruszono ku niemu z dużą prędkością. (wg. innej literatury niszczyciele wykonały zwrot już o 1.38, po otrzymaniu informacji o odkryciu krążownika przez torpedowce).
CDN.