Wojna Mussoliniego

4 listopada 1941 roku dowódca 101. DZmot. „Trieste”, generał Piazzoni, wraz z dowódcami oddziałów obecnych w Segnali wyruszył na inspekcję jednostek dywizji rozmieszczonych w trójkącie Bir Hacheim-Bir el Harmat-Mteifel il Chebir.

7 listopada, stworzono oddział wydzielony na bazie elementów 9. Pułku Bersalierów i 66. pp, którym dowodził Cap. Pellizzari, z zadaniem osłony południowej flanki dywizji.

8 listopada o 6.30 66. pp rozpoczął przemarsz do nowej strefy w okolicy Bir Hacheim, gdzie dotarł około 15.00. Tam I i II batalion obsadziły pierwszą linię, a III stanowił rezerwę. Dziesiątego tego miesiąca rozpoczęto cykl akcji rozpoznawczych wzdłuż trasy Bir Hacheim – q. 153 (kota 153 m) – q. 183 – q. 184 – q. 171 – Halalich el Gerda – Baltet – Bir Hacheim.

W tych dniach sytuacja w Marmaryce, pomiędzy granicą libijsko-egipską i Bir Hacheim, była bardzo niepewna. Z jednej strony wojska Osi sposobiły się do szturmu twierdzy Tobruk, z drugiej Brytyjczycy kończyli przygotowania do kolejnej ofensywy mającej na celu jej deblokadę. Ostatecznie natarcie Rommla na twierdzę nie zostało zrealizowane, gdyż 18 listopada pierwszy akcję zaczepną podjął przeciwnik: rozpoczęła się Operacja „Crusader”.

Dla 66. pułku był to relatywnie spokojny dzień; jedynie o 10.30 wrogie samoloty zrzuciły dwie bomby na sztab pułku, powodując lekkie zranienie jednej osoby, a o 15.05 samolot ostrzelał 3. kompanię.

19 listopada o 14.30, na rozkaz dowództwa korpusu (CAM), II batalion wzmocniony sekcją działek kal. 20 mm z 75. baterii i baterią kal. 75mm/27 z III dywizjonu 21. part., zajął pozycje w rejonie koty 183 przy szlaku Bir Hacheim-Bir el Gobi, by nawiązać kontakt z prawym skrzydłem DPanc. „Ariete”, a w razie ataku na swoje pozycje bronić się do ostatka. Tymczasem „Distaccamento Pece” (wspomniany w poprzednim wpisie oddział rozpoznawczy) zastąpił na dotychczasowych pozycjach II batalion na północny wschód od Bir Hacheim.

Po południu węzeł oporu „Parma” (z dalszego tekstu wynika, że obsadzony przez część II batalionu z 66. pp) został zaatakowany przez 4 samochody pancerne i 4 „camionette” (pojazdy terenowe), które, odrzucone, wycofały się na północny wschód.

20 listopada o 9.50 przyszedł komunikat, że „Ariete” jest atakowana przez przeważające siły wroga (pierwsza bitwa pod Bir el Gobi) na odcinku południowo-wschodnim, nakazujący II/66. pp pomóc zabezpieczyć dywizji pancernej jej prawą flankę. O 10.25 XXXII Batalion Bersalierów rozpoczął marsz w stronę koty 184 przy szlaku Bir Hacheim-Bir el Gobi, przechodząc pod rozkazy Ten. Col. Odorici, dowódcy II/66. pp. O 9.55 dowództwo pułku, w odpowiedzi na wrogi atak na prawą flankę „Ariete”, nakazał batalionowi atak całymi jego siłami na tyły przeciwnika z zamiarem zabezpieczenia wolnej drogi na północ (by „Ariete” miała otwartą drogę dla ewentualnego odwrotu). 21 listopada o 10.30 batalion II/65. pp przejął dotychczasowe pozycje batalionu II/66. pp.

O 12.50 silny patrol w sile kompanii wzmocnionej sekcją działek kal. 20 mm, którym dowodził Cap. Dell’Aquila, wykonał patrol do 20 km w kierunku południowy południowy wschód (SSE). Powrócono o 17.45, nie napotkawszy przeciwnika.

Także tego dnia ze sztabu dywizji przyszedł rozkaz, by XXXII Batalion Bersalierów wycofał się z zajmowanej pozycji w stronę węzła oporu „Parma”. Także batalion II/66. pp wycofano w rejon koty 183.

W ciągu dnia (22 XI) lotnictwo przeciwnika atakowało pozycje dywizji: o 16.30 14 samolotów w dwóch falach zbombardowało 242. szpital polowy i 90. sekcję sanitarną, lokując swoje bomby w celu. Zginęły 23 osoby (w tym dwóch kapelanów), a rany odniosło 30, w tym 4 ciężkie.

Rankiem 23 listopada, o 6.30, bataliony II/66. pp (bez obsady pozycji „Parma”) i XXXII bersalierów przeniesiono w rejon Bir Hatiet Genedal (na północny zachód od Bir el Gobi), gdzie zabezpieczały pustynny szlak, przechodząc pod rozkazy DPanc. „Ariete”.

O 8.30 generał Azzi, zastępca dowódcy Dywizji „Trieste”, nakazał zwinąć posterunki 66. pp i skoncentrować się całymi siłami w rejonie fortu Bir Hacheim.

Następnego dnia „Trieste” miała zluzować „Ariete” w rejonie Bir el Gobi, ale o 12.00 przyszedł rozkaz z CAM, by dywizja skoncentrowała się w rejonie Bir Bu Scenaf-Bir Batruna-Sidi Han Hun w roli rezerwy armii. Na tej pozycji zabezpieczano linie zaopatrzeniowe „Ariete” znajdującej się bardziej na południe. 25 listopada o 8.00 66. pp ruszył z Bir Hacheim i o 15.30 osiągnął Bir Bu Scenaf.

Jesienią 1941 roku gen. Rommel przygotowywał plany ataku na twierdzę Tobruk. 13 października zaprosił na naradę w Gambut gen. Navariniego, d-cę XXI Korpusu Armijnego (przypomnijmy: ostatecznie to ten włoski oficer przyjął kapitulację Tobruku), oraz gen. Boettchera, dowódcę artylerii Panzergruppe Afrika, z którymi omówił szczegóły operacji. Przełamania miał dokonać DAK w rejonie położonym w niewielkiej odległości na północ od fortu Airenti, skąd jedna kolumna miała ruszyć w kierunku tobruckiego portu, a druga wyjść na tyły pozycji Ras Belgamel; włoski XXI KA miał wejść w wybity przez Niemców wyłom i zapobiec, by kontrataki wrogich rezerw mogły zagrozić odcięciem od podstaw wyjściowych nacierające w głąb twierdzy wojska niemieckie. Oba poruszające się w głąb perymetru obrony korpusy miały ubezpieczać swoje flanki tworząc na nich silne węzły oporu bronione siłami kompanii.

Od 10 listopada niemieckie i włoskie dywizje ruszyły ku rejonom koncentracji: „Trieste” w rejonie Bir Hacheim, „Ariete” w Bir el Gobi, niemiecka „Afrika” (90. DLekk.) pomiędzy Sidi Rezegh i Sidi Haibi, 21. DPanc. w rejonie Gasr el Arid, a 15. DPanc. na południe od Gambut. W tym czasie twierdzę oblegały dywizje włoskiej piechoty: „Brescia”, „Bologna” i „Trento”.

W 66. pułku piechoty z 101. DZmot. „Trieste” także trwały przygotowania. 22 października o 6.30, na rozkaz ze sztabu dywizji, pułk podzielony na dwa rzuty rozpoczął marsz do rejonu koncentracji. O 18.00 zatrzymano się na nocleg wzdłuż szlaku El Mechili-Bir el Gobi. O świecie 23 października wznowiono marsz, ok. 13.00 osiągając rejon Segnali (Gadd el Ahmar), gdzie rozpoczęto porządkować oddziały.

25 października elementy pułku wykonały rozpoznanie w rejonie Segnali-El Mechili. Patrol, dowodzony przez Capitano Pellizzari, był złożony z pułkowych ardytów (konia z rzędem temu, kto mi wytłumaczy, o co chodzi z tymi ardytami w tym przypadku – oryginalną formację tych elitarnych wojsk szturmowcy rozwiązano w 1920 r., ale to nazewnictwo non stop powraca, zawsze miałem wrażenie, że chodzi o nieformalne określenie, takie trochę dla otuchy, dla oddziałów szykowanych do akcji specjalnych – szturmów etc.), sekcji działek kal. 20 mm, i drużyny armat ppanc. Hotchkiss kal. 25 mm (prawdę mówiąc sekcji i drużyny w tym przypadku też nie odróżniam).

26 października rozwiązano oddział wydzielony „Scirocco” (wspominany w poprzednim wpisie), a 7. kompania strzelców powróciła pod rozkazy 66. pp.

Także tego dnia 66. pp wykonał dwie akcje rozpoznawcze w rejonie Uadi el Mra (ok. 15 km na południowy zachód od Segnali) i w rejonie wzgórz Garet el Meibar (10 km na południowy zachód od Segnali). 29 października sztab dywizji wydał rozkaz stworzenia dwóch punktów obserwacyjnych: jeden na szlaku do Uadi el Mra, a drugi w rejonie wspomnianych wzniesień (wydm zapewne). Punkty miały być oddalone od pozycji dywizji na dystans nieprzekraczający 15 km. Pierwszy punkt miał przygotować batalion II/66. pp, a drugi I/66. pp, a III batalion w nadchodzących dniach miał wysłać oddział rozpoznawczy w kierunku Mechili. Punkty obserwacyjne osadzono następującymi siłami: dowodzący oficer, drużyna strzelców, ciężki karabin maszynowy, radiostacja R.F.2, dwóch motocyklistów, 2 ciężarówki Taurus wyposażone w sznur holowniczy. Posterunki miały meldować o wykryciu przeciwnika, jego sile i kierunku marszu, unikać starcia, ale wycofać się jedynie w przypadku, gdy wroga obecność uniemożliwi wykonanie powierzonego zadania.

Oddział rozpoznający w kierunku Mechili miał zaś następujący skład: dowodzący oficer, armata Hotchkiss, drużyna ckm, pluton strzelców, radiostacja R.F.3 C, 4 x Taurus. Oprócz samego szlaku do Mechili miano także zwrócić baczną uwagę na obszar znajdujący się na południe od niego. W razie spotkania z przeciwnikiem nakazywano przyjęcie postawy ofensywnej lub w razie wyraźniej jego przewagi obserwację z bezpiecznego dystansu i rozpoznanie jego siły.

1 listopada „Distaccamento mobile” (oddział mobilny) Magg. Pece z rejonu Mechili (wywodził się ze wspomnianego oddziału „Scirocco”) został podporządkowany Dywizji „Trieste” i rozmieszczony około kilometra na wschód od Segnali, przyjmując nazwę „Distaccamento esplorante divisionale” (dywizyjny oddział rozpoznawczy).

3 listopada, gdy zasygnalizowano obecność 24 wrogich samochodów pancernych ok 150 km na południe od pozycji dywizji, wysłano dwa oddziały rozpoznawcze:

-oddział mjr Togna z IX Pułku Bersalierów na południowy wschód, który patrolował aż do nawiązania kontaktu z elementami Dywizji „Ariete”;

-oddział mjr Taddei z 66. pp, który poruszał się na południe, osiągając Uadi Mra.

Obie grupy nie nawiązały styczności z przeciwnikiem.

Dopływ uzupełnień do Trypolitanii był utrudniony ze względu na nasilające się ataki na konwoje. W ciągu trzech miesięcy, od lipca do września 1941 roku zatopionych zostało 20 statków handlowych, na ich pokładach stracono 118 450 ton różnych materiałów potrzebnych na froncie. 18 września dwa motorowce „Oceania” i „Neptunia” (w oryginale błędnie podano „Neptune”), które na pokładach miały oddziały Dywizji „Trieste”, zostały zatopione podczas drogi do Afryki.

Jako remedium na powtarzające się ataki od miesiąca października konwojów miała pomóc strzec z powietrza eskadra myśliwców Re.2000 o dużym zasięgu, które rozlokowano w Trapani, a wysuniętą bazę dla nich stanowiła Pantelleria. To miało zapewnić konwojom eskortę powietrzną na odcinkach, na których były one dotąd jej pozbawione.

29 września, w odpowiedzi na polecenie Comando Supremo, by wyszkolić małe oddziały w sztuce przetrwania w trudnej sytuacji, każda kompania miała być wysyłana w rejon Gerrari z zadaniem zorganizowania węzła oporu i trwania w nim z reżimem przypominającym działania frontowe; co siedem dni misję taką wykonywał inny oddział (kompania) pułku. Na początku października rozpoczęto szkolenie w zwalczaniu czołgów na poligonie Gerrari.

Szkolenie na chwilę przerwano 16 października, kiedy, na rozkaz ze sztabu dywizji, pułk musiał wydzielić kompanię strzelców dla oddziału wydzielonego „Scirocco” dowodzonego przez Ten. Col. Scirocco z 9. Pułku Bersalierów. Oddział składał się ze sztabu i kompanii XXXII Batalionu Bersalierów; jednej kompanii strzelców z 66. pp, kompani budowlanej w sile dwóch plutonów z LII Batalionu Inżynieryjnego (w oryginale misto genio, więc z pewnością skupiał różne specjalności szeroko pojętych wojsk inżynieryjnych, więc może takie określenie jest bardziej zasadne niż saperzy), sekcji działek (czyli pewnie dwa, ale stawiam znak zapytania i być może chodzi o działon, ale czy wtedy nie byłoby napisane zwyczajne mitragliera? bo jest w liczbie mnogiej mitragliere da 20) kal. 20 mm 79. baterii plot., plutonu armat ppanc. kal. 47 mm z XXVIII Batalionu, mieszanej, wzmocnionej baterii z 21. part. z baterią kal. 100mm/17 z III Dywizjonu, dwóch sekcji działek kal. 20 mm z XXI Dywizjonu, sekcji armat ppanc. 47mm/32 z 301. baterii. 66. Pułk Piechoty wydzielił 7. kompanię Cap. Paolo Pennazzi Ricci. Do transportu wyposażenia przydzielono 1 x Taurus i 2 x C.L.39, a dla przewozu personelu 6 x Taurus, 2 x SPA i motocykl. Zadaniem grupy „Scirocco” było przygotowanie dla ruchu szlaku pomiędzy Gerrari i Mechili, jego utwardzenie (tak podejrzewam: sistemando il fondo) i ustawienie słupów sygnalizacyjnych (pilastri segnaletici, być może drogowskazów, ale może chodzić o szersze pojęcie, by pojazdy nie zbaczały z pustynnej trasy), a w drugim tempie także rozpoznanie szlaku pomiędzy El Mechili i Gadd el Amhar.

Dnia 17. przyszedł rozkaz wydzielenia drużyny strzelców celem obsadzenia fortu Gerdes, gdzie miała zajmować się dozorem okolicy i sygnalizować ewentualną obecność wroga. Ponadto miała strzec studni w Gerdes, potrzebnej na wypadek napłynięcia dalszych sił własnych, a także dla ludności arabskiej, za wszelką cenę zapobiegając jej zanieczyszczeniu (skażeniu).

Także tego dnia, na rozkaz sztabu dywizji, wszystkie samochody ciężarowe (SPA) C.L.39, będące na wyposażeniu kompanii strzelców, przekazano wraz z kierowcami do 80. autoreparto, a w każdym batalionie zastąpiło je po sześć SPA 38R.

Dywizja „Trieste” osiągnęła Afrykę w momencie, gdy wojska włosko-niemieckie przechodziły reorganizację po bitwach stoczonych w maju i czerwcu 1941 r. w rejonie Sollum (operacje „Brevity” i „Battleaxe”).

Generał Bastico, od 18 lipca Comandante Superiore delle Forze Armate in Africa Settentrionale (głównodowodzący sił zbrojnych w Afryce Północnej, należy oczywiście nadmienić, że operacyjnie podlegał mu też DAK, więc po części mit Rommla jest też dziełem Włocha nazywanego w kuluarach Bombastico), natychmiast zdał sobie sprawę z niedostatecznego uzbrojenia i poziomu motoryzacji dywizji włoskich oraz z generalnego wyczerpania ich żołnierzy, którzy nie byli luzowani z powodu braku jakiejkolwiek rezerwy (stan ten był permanentny i przypomnę, że dywizje piechoty trwały na froncie pełne 18 miesięcy – wynik bez precedensu dla szeroko rozumianego frontu zachodniego). Były to powody, dla których Rommel prowadzenie działań manewrowych powierzał głównie dywizjom niemieckim, a włoskie wykorzystywano do obrony statycznych linii obrony („Ariete”, „Littorio” i w mniejszej części „Trieste” wyłamią się z tej reguły).

29 lipca gen. Magli z Comando Supremo przewodniczył spotkaniu poświęconemu ułożeniu planu transportów morskich w miesiącu sierpniu. Zdecydowano się na przeprowadzenie czterech konwojów, każdy z 24 statkami z zaopatrzeniem (4 z paliwem, ponadto 10 dla Włochów, 10 dla Niemców). Razem zamierzano przerzucić Morzem Śródziemnym 11500 ludzi, 2700 pojazdów lub armat, co miało wzmocnić DAK, Regia Aeronautica, a także część dywizji włoskich obecnych już w Afryce, zwłaszcza o pojazdy.

Po wyładunku 101. DZmot. „Trieste” miała skoncentrować się w rejonie bivio (skrzyżowanie szlaków pustynnych) Gherari – odcinek drogi nadmorskiej Trypolis-Zuara (Zuwara). 66. pp 22 sierpnia przemieścił się w rejon Margheb, gdzie oddziały rozłożyły się na polu biwakowym (? – campo alloggio) 6 Kue, na zachód od Homs. Do 15 września prowadzono szkolenie strzeleckie, zwłaszcza broni przeciwpancernej i przeciwlotniczej (dywizje przybywające do Afryki z Europy tradycyjnie dostawały kilka tygodni na aklimatyzację w nowym otoczeniu).

28 sierpnia o 9.15 wrogi samolot zdołał zrzucić dwie bomby, z czego jedna spadła w pobliżu obozu i zraniła dwóch żołnierzy, a druga wybuchła w rejonie parkingu, nie powodując jednak żadnych strat w sprzęcie. Ogień otworzyła bateria armat automatycznych Breda kal. 20 mm, ale nie uzyskała trafienia.

15 września pułk podzielony na trzy rzuty rozpoczął o 7.00 przemarsz w stronę Misuraty. Pułkowi wyznaczono rejon Gerdes. Przemarsz zakończono do 24 września, po pokonaniu 1170 km (dobrze, że mowa o dywizji zmotoryzowanej, ale uruchommy wyobraźnie – dywizje piechoty włoskiej często miały sposobność cofać się na własnych nogach setki kilometrów, osłaniać odwrót własnych wojsk szybkich i opóźniać napór wojsk przeciwnika, w tym pancernych – to naprawdę taka sensacja, że w takich warunkach do niewoli szło więcej Włochów niż Niemców? Przy czym duża sprawność żołnierza włoskiego w takich działaniach wydaje się poza dyskusją). Benzynę i smary uzupełniano w Syrcie, El Agheila i Ghemines.

24 września cały 66. pp skoncentrował się w rejonie 5 km od szlaku, który z Slonta prowadził do Gerdes w Cyrenajce. W międzyczasie, 10 września powołano do życia Corpo d’Armata di Manovra (CAM, korpus skupiający włoskie wojska szybkie – „Ariete”, „Trieste” i inne elementy).