Leksykon Uzbrojenia: Fiat CR.32 „Chirri”
Fiat CR.32 „Chirri” (Świerszcz):
Jednomiejscowy myśliwiec. Przezwisko „Chirri” zyskały w Hiszpanii (ale o tym niebawem w artykule o wojnie domowej w tym kraju). W czasie wojny był konstrukcją przestarzałą, pamiętał czasy wojny w Hiszpanii. Nowy myśliwiec Rosatellego powstał w 1933 r. Swój pierwszy lot odbył 28 kwietnia 1933. Dwupłat o płatach różnej rozpiętości z wykrzyżowaniem komory płata typu Warren, miał konstrukcję z lekkiego stopu i rurek stalowych. Był szybki, zwrotny i dobrze uzbrojony. Konstruktor Fiata C.Rosatelli był niezadowolony z osiągów Fiata CR.30, wraz z zespołem zaprojektował nowy myśliwiec zbliżony do poprzednika. Nową maszynę wyróżniały nieco mniejsze gabaryty (o metr mniejsza rozpiętość i 40 cm krótszy kadłub). Zwrotność zwiększono poprzez zmianę rozkładu mas, głównie przez przemieszczenie zbiorników paliwa. O 25 km zwiększyła się też prędkość. Samoloty seryjne miały śmigło o zmiennym skoku i mogły być w zależności od zapotrzebowania wyposażone w radiostację pokładową, szerokokątną kamerę lub węzły do przenoszenia bomb. Maszyn tego typu używano powszechnie do pokazów akrobatycznych. W 1936 roku odbywały się one w stolicach i najważniejszych miastach Europy, następny rok spędzono na pokazach w Ameryce Południowej. Po powrocie do Europy zespół zaprezentował jeszcze swoje umiejętności w Berlinie. Samoloty produkowano do maja 1939. W zakładach Fiata do października 1939 powstało 1212 maszyn wszystkich wersji CR.32.
Samoloty eksportowano za granicę, pierwszym odbiorcą były Chiny, w 1933 roku zakupiły 16 (pierwsze produkowane seryjnie maszyny) CR.32, dostarczono 9. Samolot (6 sztuk wzięło udział w walkach) spisał się doskonale w walkach z Japończykami, uznano, że CR.32 przewyższał używane prze Chińczyków w latach 1934-1936 dwupłaty Curtiss Hawk. W latach 1935-1936 siły powietrzne Węgier otrzymały 76 tych maszyn (112 sztuk ogółem). W większości używano ich jako szkolnych samolotów myśliwskich. Brały udział min. w aneksji Rusi Zakarpackiej. CR.32 trafiły też do Argentyny, 4-5 do Paragwaju (szacunki prawdopodobne), 9-10 do Wenezueli (CR.32quater). 45 samolotów wersji CR.32bis używała Austria, po Anschlussie Niemcy sprzedali je Węgrom.
Do służby w Regia Aeronautica CR.32 weszły w 1934 roku i wkrótce trafiły do 1, 3 i 4 Stormo, a później do większości jednostek myśliwskich. Wraz z prototypami RA otrzymała od marca 1934 291 egzemplarzy CR.32 (łącznie z prototypami).
Maszyny tego typu były powszechnie używane w Hiszpanii przez frankistów i Włochów. 377 tych samolotów latających w tych formacjach dowiodło, że mogą śmiało stawiać czoła, a wręcz udowodniły swoją przewagę, nad radzieckimi konstrukcjami Polikarpowa – dwupłatowi I-15 i jednopłatowi I-16 czy modelom francuskim, które stanowiły trzon sił powietrznych republikanów. W wojnie domowej w Hiszpanii CR.32 latają we włoskich: XVI Gruppo, XXIII Gruppo, X Gruppo Autonomo i Samodzielnej Eskadrze Szturmowej. Hiszpańskie zakłady Hispano Aviacion wyprodukowały na licencji 100 sztuk CR.32 quater pod oznaczeniami HA-132L „Chirri”. W czerwcu 1940 RA posiadła aż 324 maszyn tego typu (jedynie 183? Być może 183 CR.32 a 324 z CR.32bis). W Libii służyły głównie jako samoloty szturmowe. W Afryce Wschodniej samolotom tego typu udało się zestrzelić lepsze typy brytyjskich maszyn – 3 „Hurrican’y” i kilkanaście „Blenheim’ów”, także jednego Martina 167. W tym rejonie CR.32 strąciły 17 samolotów wroga a drugie tyle poważnie uszkodziły. Na samolocie tego typu latał as ten. Alberto Veronese z 410 Squadrigli, zestrzelił 6 samolotów, w tym 2 wspólnie.
CR.32ter – uzbrojony w dwa km kal. 12,7 mm. Zbudowano 103 samoloty tej wersji. Wszystkie trafiły do Hiszpanii. Po służbie w jednostkach włoskich przekazano je Aviacion Nacional – lotnictwu frankistowskiej Hiszpanii.
CR.32quater – powstało 398 egzemplarzy. Była to odciążona wersja CR.32ter z takim samym uzbrojeniem. 105 maszyn trafiło do Aviazione Legionaria walczącej w Hiszpanii, 27 zaś do hiszpańskich sił powietrznych.
Fiat CR.32bis – Regia Aeronautica otrzymała 283 samoloty tej wersji. W sierpniu 1936 weszły do walki w Hiszpanii.
Fiat CR.32:
Napęd: 12-cylindrowy silnik rzędowy widlasty chłodzony cieczą Fiat A.30RA o mocy 590 KM
Prędkość maksymalna: na wysokości 3000 m – 375 km/h (356 km/h?)
Prędkość wznoszenia: 12 m/sek.
Pułap: 8800 m (7550 m?)
Zasięg: 680 km (800 km?)
Masa: 1325 (1386?) kg (masa pustego samolotu), 1850 (1905?) kg (maksymalna masa do startu)
Wymiary: rozpiętość – 9,5 m, długość – 7,45 m, wysokość – 2,63 m, powierzchnia skrzydeł – 22,1 m kw.
Uzbrojenie: 2 synchronizowane km Breda-SAFAT kal. 12,7 mm umieszczone nad silnikiem i strzelające przez tarczę śmigła (wcześniej km kal. 7,7 mm), w wersjach C.R.32bis, ter, quater 2 km Breda-SAFAT kal. 7,7 mm na dolnych skrzydłach oraz 100 kg bomb (i 2 km kal. 12,7 mm?)
Fiat CR.32bis:
Napęd: Fiat A.30RAbis o mocy 600 KM
Uzbrojenie: dodano dwa km kal.7,7 mm w dolnym płacie (często demontowane celem zmniejszenia masy)
Udźwig bomb: na pojedynczym zaczepie pod kadłubem można było zawiesić bombę o wagoniarze 100 kg
Leksykon Uzbrojenia: Myśliwce Regia Aeronautica i ANR w latach 1923-1945
Zdjęcia: 12 zdjęć Fiata CR.32 „Chirri”