Zdrada Hajle Sellasje Gugsy
Uroczystość na polu bitwy pod Aduą (1.III.1896), październik 1935 r. Na koniu siedzi gen. Emilio De Bono.
ZDRADA POD MACALLE
10 października 1935 na stronę włoską przeszedł, dzięki staraniom wywiadu, dowódca obrony okolic Macalle, dostojnik z możnego rodu, Hajle Sellasje Gugsa (zięć cesarza). Podobnie postąpiły podległe mu siły, 1200-1500 żołnierzy skapitulowało o zachodzie słońca przed I. Korpusem gen. Santiniego. Gugsa należał do przeciwników cesarza, który bezskutecznie próbował zjednać go sobie dając mu za żonę swą córkę Zennebe Uerk (zmarła tuż po uroczystościach weselnych). Hajle Sellasje Gugsa był krewniakiem dawnego cesarza Jana IV i jako taki uważał się za pretendenta do tronu. Włosi oczywiście obiecali wesprzeć te dążenia i co jeszcze bardziej oczywiste nie mieli zamiaru nigdy realizować tych zobowiązań. Włoscy historycy akcentują to zdarzenie nieco inaczej. Najbitniejszy z ludów Etiopii – mieszkańcy prowincji Tigraj, skapitulowali dając dowód moralnego upadku imperium. Miało się tak stać z powodu prześladowań przeciwników politycznych cesarza i nadużyć władzy. Jedynie w oczach rządu z Addis Abeby i Ligi Narodów inwazja miała w sobie coś niesprawiedliwego. Na niekorzyść Hajle Selssje działały od dawna tlące się konflikty plemienne, które po inwazji wybuchły z pełną mocą. Tysiące jego poddanych przeszło na stronę Włochów. Już przed kampanią włoscy żołnierze liczyli, że przynajmniej etiopscy chrześcijanie będą przechodzić na ich stronę.
Następnym celem było święte miasto Axum (Aksum). Król Ezana (320-342), za pomocą misjonarzy z Syrii, sprowadził chrześcijaństwo do Axum i istniejącego tu królestwa. Od tego czasu miasto stało się centrum chrześcijaństwa w Abisynii. Także dzisiaj Axum pozostaje świętym miastem etiopskiego chrześcijaństwa. Jeden z obelisków z Axum, mający 33 m wysokości, został przewieziony do Rzymu po podboju Etiopii przez Włochów i stoi po dziś dzień na placu na Lateranie [taką informację podaje książka z 2009 r., natomiast z Wikipedii można się dowiedzieć, że na początku XXI wieku zwrócono go Afrykańczykom…].
15 października 1935 3. Brygada Erytrejska zajęła Axum, starożytną etiopską stolicę. Potem jednak ofensywa utknęła. Upał i pył powodowały przegrzewanie się silników ciężarówek, a tankietki często traciły gąsienice w trudnym terenie. Abisyńczycy toczyli otwartą wojnę, zamiast skupić się na wojnie partyzanckiej na rozległych i górzystych obszarach kraju. W ataku przeszkadzały też nieliczne drogi, będące właściwie ścieżkami. Terytorium Abisynii stanowiły pustynne leje kresowe przeplatające się z płaskowyżami o stromych podejściach i głębokimi wąwozami. Tubylcy znakomicie znali teren i potrafili go wykorzystać wciągając Włochów w zasadzki. Gen. De Bono stworzył tutaj front liczący w linii prostej ok. 90 km. Był to teren strasznie trudny dla działania wojsk, np. na południe od Adigrat leżały szczyty górskie mające grubo powyżej 3000 m (Amba Alequa liczy sobie 3290 m). De Bono przystąpił do rozbudowy i umacniania szlaków zaopatrzenia, potrzebnych do dalszej ofensywy. Lotniska i drogi budowało 50 tys. ściągniętych w tym celu robotników. Lotnictwo transportowało ogromne ilości materiałów budowlanych.
Cesarz Selassje wierzył, że rzucając na wroga masy wojowników opóźni ich marsz, a zarobiony w ten sposób czas wpłynie na ich kłopoty z zaopatrzeniem wynikające z sankcji Ligi Europy. Cesarz nakazywał w rozkazie generalnym: Teraz każdy zostaje zmobilizowany, a wszyscy chłopcy na tyle dorośli, by dzierżyć dzidę, zostaną wysłani do Addis Abeby. Żonaci mężczyźni zabiorą ze sobą żony, by te nosiły jedzenie i gotowały. Bezżenni wezmą ze sobą dowolną kobietę nieposiadającą męża…, z wojennego obowiązku zwolniono matki niemowląt, niewidomych, tych, którzy nie są w stanie chodzić, lub z innej przyczyny są niezdolni do dzierżenia dzidy. Każdy, kto zostanie w swoim domu po wydaniu niniejszego rozkazu, zostanie powieszony.
Większość sił na froncie północnym miała iść teraz wzdłuż płaskowyżu etiopskiego po linii Adigrat – Jezioro Aszangi (wł. Ascianghi). Działać tutaj miały I. KA oraz Korpus Wojsk Tubylczych. Opanowana wcześniej linia Adigrat-Enticcio-Adua-Axum miała być teraz broniona przed atakami wroga z nizin. Ewentualnie, przewidywano możliwość przeprowadzania uderzeń prewencyjnych.
Dotychczasowa treść artykułu: Etiopia 1935-1936 – Brudna wojna Mussoliniego
