Ostatnie walki na froncie południowym
Dubat, somalijski askarys. Dubaci (wł. Dubati), to formacja, która wyróżniła się na froncie południowym wojny etiopskiej. W poniższym tekscie pragnę zwrócić Waszą uwagę (kolejny raz) na sprawność taktycznego dowodzenia Włochów, grupy bojowe organizowane ad hoc były codziennością włoskiej armii, tutaj ich tworzenie miało na celu osiągnięcie celu strategicznego, w II WŚ często wynikało z chęci wzmocnienia własnych jednostek, np. Dywizji „Folgore” pod Alamein przydzielono działa plot., które wydatnie przyczyniły się do tego, że lekko uzbrojeni spadochroniarze zniszczyli ponad 100 brytyjskich czołgów. Można wręcz powiedzieć, że u Włochów dywizja to jedynie jednostka organizacyjna, taktycznie rzadko funkcjonowała jako zwarta całość.
ZWYCIĘSTWO NA POŁUDNIU
W okresie lutego i marca 1936 r. na froncie południowym Włosi dbali głównie o zaplecze logistyczne przed dalszą ofensywą. Budowali min. betonowe mosty, utwardzone drogi, nadal bowiem setki ciężarówek woziły wodę dla żołnierzy, a odległość między Mogadiszem a Gorrahei wynosiła aż 650 km. Aktywne było lotnictwo, prowadziło rozpoznanie i loty bombowe. 22 marca zbombardowano Gigh-giga (Dżidżiga), zniszczono min. koszary wojskowe i magazyn amunicji. 29 marca ofiarą nalotu padł Harrar, gdzie unieszkodliwiono wiele celów wojskowych. Bombardowane były też Goba i Bullale. W kwietniu wznowiono działania militarne.
14 kwietnia ruszyła ofensywa, której celem był Harrar. By zabezpieczyć własne skrzydła Graziani podzielił własne siły na trzy kolumny:
-lewa (zachodnia) gen. Nasi składała się z Dywizji „Libia”, jednostek erytrejskich, różnych bande dubatów i sił nieregularnych Olol Dinle oraz Husseina Haile. Siły te wspierały czołgi, artyleria i saperzy. Kierunek jej działań to Danane – Segag – Dagahamedo – Dagahabur.
– centralna gen. Fusci to jednostki somalijsko-arabskie i bande dubatów. Wsparcia udzielały zmotoryzowane jednostki karabinów maszynowych, czołgi i samochody pancerne, artyleria i saperzy. Kierunki działań to Gorrahei – Gabredarre – Sassabaneh – Degahabur.
– prawa (wschodnia) luogotenente generale Agostini złożona ze zmotoryzowanych karabinierów, milicji leśnej (Milizia Forestale), saperów i różnych band tubylczych (Mudugh, Nogal oraz Migiurtina). Kierunek marszu to Gherlogubi – Curati – Bullale – Degahabur.
Uderzenie wychodziło z rubieży Danane – Gorrahei – Gherlogubi (około 200 km szerokości) jego pierwszym etapem było osiągnięcie linii Segag – Gabrehor – Curati (około 150 km szerokości), a następnie koncentryczne uderzenie na Dagahabur.
14 kwietnia Dywizja Libijska (Divisione „Libia”) ruszyła z Danane do Bir Cut. Libijczycy stoczyli zwycięską trzydniową bitwę z armią degiacc Abebe Damteu pod Gianagobo. Kolumna gen. Fusci osiągnęła w tym czasie Uarandab. 19 kwietnia Dywizja Libijska walczyła o studnie w okolicy Bir Cut (Bircot). W międzyczasie wydzielona zmotoryzowana kolumna Czarnych Koszul – „Colonna Verne”, zajęła Segag, odcinając drogę odwrótu wojskom Abebe Damteu. Gen. Fusci osiągnął w tym samym czasie Scech Hose, a Agostini Curati.
23 kwietnia rozpoczęła się druga faza operacji. Tego dnia „Colonna Verne” zajęła Dagahamedo (Daga Medo). Jeszcze tego samego dnia Czarne Koszule odparły kontratak zmotoryzowanej grupy wroga, która przybyła z Dagahabur. W centrum kolumna Fusci szybkim marszem podeszła i o świcie 24 kwietnia zaatakowała dobrze umocniony rejon Birgot-Hamanlei. Dzień później, po ciężkich walkach, Włosi zajęli Hamanlei. Kontratakujący na bagnety Etiopczycy zostali odparci i rozproszeni. Jednostki inżynieryjne gen. Fusci przystąpiły natychmiast do budowy mostów na rzekach Gerrer i Fafan. Warto wspomnieć, że w tych walkach wziął udział batalion milicji uniwersyteckiej „Curtatone e Montanara”. Na prawym skrzydle gen. Agostini opanował rankiem 24 kwietnia umocnioną pozycję Gunugadu (Gunu Gadu). Włosi zajęli teraz kolejno Sassabaneh, Bullaleh i 30 kwietnia Dagahabur (Degeh Bur).
Rozbite siły przeciwnika cofały się w stronę Gigh-giga (Dżidżiga). Etiopczycy stracili w wyniku tej operacji ponad 5 tys. ludzi i wiele bezcennego wyposażenia. Straty włoskie nie przekroczyły 1.900 zabitych i rannych. Pościg komplikowała nieco pogoda, opady deszczu spowolniały zmotoryzowaną armię włoską, ta mimo to posuwała się naprzód, nie dając odetchnąć przeciwnikowi. 3 maja, 80 km na północ od Dagahabur, włoskie czołówki zaatakowały i rozproszyły silny oddział nieprzyjaciela pod dowództwem Omara Samantara, który został ranny w walce.
Wieczorem 5 maja zajęto Gigh-giga. Po południu 8 maja 1936 oddziały gen. Nasi zajęły Harrer i natychmiast zaprowadziły porządek w mieście będącym od trzech dni ofiarą grabieży. Obrońcy miasta próbowali zbiec. Askarysi z jednej z bande zaatakowali, zabijając jeszcze 200 Etiopczyków, masakrę przerwali włoscy oficerowie.
9 maja elementy Dywizji „Tevere” pod dowództwem gen. Navarry zajęły Dire Daua (Diredaua). Miasto było ważnym centrum na linii kolejowej Addis Abeba-Gibuti (Dżibuti). O 12.00 pociągiem do miasta przybyli z Addis Abeby żołnierze 46. pułku piechoty, z honorami przyjęli ich koledzy z 221. Legione „Fasci all’estero”.
Dotychczasowa treść artykułu: Etiopia 1935-1936 – Brudna wojna Mussoliniego
