Corpo d’Armata di Manovra
Pustynne pobojowisko sfotografowane przez korespondenta Instytutu „Luce”. Czas na drugi etap historii włoskiej broni pancernej w Afryce Północnej.
Corpo d’Armata di Manovra (korpus wojsk manewrowych):
Podczas gdy Dywizja „Ariete” została poddana doszkoleniu, 15 sierpnia 1941 stworzono dowództwo Corpo d’Armata di Manovra (CAM). W jego skład wchodziła „Ariete” oraz 101. Dywizja Zmotoryzowana „Trieste”. Ta druga, nowoprzybyła, zastąpiła w roli zmotoryzowanej piechoty korpusu 102. Dywizję Zmot. „Trento”, od marca 1941 r. walczącą w Libii, która jednak poniosła ciężkie straty w ludziach i w środkach transportowych.
Włoskim zwyczajem elementy Dywizji „Trieste” były wcześniej rozczłonkowane. W okresie października-listopada 1940 r. jej dowództwo i 21. Reggimento Artiglieria Motorizzata (pułk art. zmot.; I i II dywizjon z działami 75/27 i III z 100/17) zostały wysłane do Albanii, gdzie sformowały Divisione Alpina Speciale (specjalna dywizja alpejska). Pod koniec marca 1941 r. pododdziały „Trieste” znów zespoliły się w całość na terenie Italii. Pułk artylerii dołączył wówczas do 65. Reggimento Fanteria Motorizzata (pułk piechoty zmot.; trzy bataliony), 66. Reggimento Fanteria Motorizzata (także trzy bataliony), 9. Reggimento Bersaglieri (XXXII batalion motocyklistów, XXVIII i XXX bataliony zmot.) oraz LII Battaglione Misto Genio (mieszany batalion inżynieryjny).
CAM wzmocniono dodatkowo mieszaną grupą rozpoznawczą – Raggruppamento Esplorante del CAM (RECAM). RECAM składał się z Reggimento Fanteria „Giovanni Fascisti” (pułk „Młodych Faszystów), batalionu „Romolo Gessi” z Polizia dell’Africa Italiana, LII batalionu czołgów średnich i III/32 batalionu panc., teraz z mieszanką tankietek i samochodów pancernych, oraz dwóch dywizjonów dział 65/17. W połowie listopada 1941 r. Dywizja „Ariete” liczyła 6200 ludzi, 63 tankietki i 141 czołgów średnich, Dywizja „Trieste” liczyła 11 tys. ludzi, a RECAM posiadał 43 tankietki, 19 czołgów średnich i 23 samochody pancerne.
CAM przeszedł swój test bojowy podczas brytyjskiej kontrofensywy w listopadzie 1941 r. (Operacja „Crusader”), która rozpoczęła się 18. Toczone podczas niej bitwy zakończyły się z różnym skutkiem. Jego żołnierze zaprezentowali dobry poziom wyszkolenia i doświadczenia bojowego, jednak nieadekwatne do materiału ludzkiego okazało się wyposażenie i system dowodzenia. Pierwszego dnia „Ariete” starła się z brytyjską 22. Brygadą Pancerną pod Bir el Gubi. Bitwa zakończyła się włoskim zwycięstwem, chociaż okupionym dużymi stratami. Te ostatnie do dzisiaj są tematem dyskusji, według brytyjskich źródeł Włosi stracili 34 czołgi, osiem dział 47/32 i około 170 ludzi, zaś 22. BPanc. miała stracić 25 czołgów, jednak włoskie źródła przypisują rodakom zniszczenie 50 wrogich wozów (znane są mi także zupełnie inne dane). Jednak już 23 listopada „Ariete” nie nadążyła za niemieckimi dywizjami i nie przyczyniła się znacząco do zniszczenia 5. BP (płd-afr.). W tym przypadku zawiodły zwłaszcza zaniedbany system komunikacji i dowodzenia. W dalszych walkach CAM podzielono, „Trieste” pomagała blokować Tobruk od nadchodzącej odsieczy, a „Ariete” wzięła udział w szarży Rommla pod egipską granicę 24 listopada. Ta ostatnia miała podobne jak wcześniej kłopoty. Natomiast „Trieste” walcząc z Nowozelandczykami atakującymi ją w czasie drugiej bitwy pod Sidi Rezegh, a potem „Trieste” i „Ariete” walczące razem w drugiej bitwie pod Bir el Gubi (pierwsze dni grudnia), spisały się co najmniej dobrze.
8 grudnia 1941 wyczerpane wojska Osi wycofały się w rejon na zachód od Tobruku, którego garnizon przebił okrążenie i połączył się z wojskami nacierającymi z Egiptu. Pod koniec miesiąca front ponownie znalazł się pod Agedabia. „Ariete” i „Trieste” poniosły w ostatnich walkach ciężkie straty – pierwsza około 4700 ludzi, druga 8600. Pod koniec grudnia „Ariete” liczyła ledwie 1500 żołnierzy i trzy sprawne M 13/40, a „Trieste” 2200 ludzi. (CDN. jutro)