Dubaci
Dubati (Dubaci), nazywani także czarnymi Ardytami („Arditi neri”), byli formacją tubylczych wojsk regularnych i nieregularnych służącą w Królewskim Korpusie Wojsk Kolonialnych Somali Włoskiego (Regio Corpo Truppe Coloniali della Somalia italiana) od 1924 do 1941 r. (korpus somalijski, erytrejski i jednostki włoskie od 1936 r. tworzyły wspólnie Siły Zbrojne Włoskiej Afryki Wschodniej – Forze armate dell’Africa Orientale Italiana). Nazwa pochodzi od somalijskiego wyrażenia określającego „białe turbany”, które stanowiły charakterystyczne nakrycie głowy Dubatów. Noszona przez nich spódnica nazywana była „futa”, także była białego koloru, podobnie jak szarfa noszona na piersi.
Pochodzenie Dubatów sięga 1905 roku, kiedy formowano uzbrojone bande zwane z somalijskiego Gogle podczas zjawiska somalijskiego derwiszyzmu, w celu zatrzymania najazdów wojowników wiernych „Szalonemu Mulle” (Mohammed Abdullah Hassan – https://it.wikipedia.org/wiki/Mohammed_Abdullah_Hassan).
Po 1920 r., kiedy już prawie wszystkie bande Gogle nazywano Dubatami (od początku istnienie słynęli z białych turbanów), jednostki te pozostawały bezczynne, a niektóre wręcz zaczęły trudnić się bandytyzmem. Po dojściu do władzy Mussoliniego doszło do ogólnej reorganizacji wojska, w tym celu w 1923 r. do Somali Włoskiego wysłano generała Cesare Maria De Vecchi, który otrzymał urząd gubernatora w tym kraju.
Dekretem gubernatora z 23 lipca 1924 stworzono „Bande di confine” (nadgraniczne bande) Dubatów, czyli oddziały wojsk kolonialnych, których zadaniem było patrolowanie i obrona niepewnych granic somalijskich. Dubatów rekrutowano z przygranicznych klanów. Oficerami w tych jednostkach byli Włosi, podoficerami Somalijczycy lub Jemeńczycy. W styczniu 1925 r. dowodzenie Dubatami przejął major wojsk alpejskich Camillo Bechis, który pełnił równocześnie funkcję komisarza terenów przygranicznych.
W latach 1924-1927 roku około trzech tysięcy Dubatów brało udział w operacji podboju sułtanatów Obbia i Migurtinia. (https://en.wikipedia.org/wiki/Sultanate_of_Hobyo oraz https://en.wikipedia.org/wiki/Majeerteen_Sultanate), które były włoskimi protektoratami.
W listopadzie 1927 r. oddział 380 „czarnych Ardytów”, dowodzony przez sciumbasci (chorążego) Uarsama Botan, zaskoczył grupę rebelianta Erzi Bogor(a), która znalazła się w pobliżu Gorrahei (Gorrahej) i odbił dwa karabiny maszynowe Fiat-Revelli i zapas amunicji. Nocą Dubatów śledziło i nawiązało z nimi walkę 700 rebeliantów, w brutalnej, trwającej do poranka potyczce górę wzięli żołnierze walczący dla sprawy Włoch. Po obu stronach padło razem 600 zabitych, w tym Botan i jego zastępca w stopniu bulucbasci (sierżant).
W 1935 r. Dubaci wzięli udział w podboju Etiopii. Wcześniej to właśnie „białe turbany” wzięły udział w słynnym incydencie w Ual Ual, który był jednym z powodów wybuchu wojny. Za kampanię etiopską Królewski Korpus Wojsk Kolonialnych Somali Włoskiego odznaczono najwyższym włoskim odznaczeniem – Medaglia d’Oro al Valor Militare.
W sierpniu 1940 r. 1º Gruppo Dubat wziął udział w podboju Somali Brytyjskiego. Dubaci wyróżnili się także podczas zajęcia Moyale w Kenii oraz w walkach przeciwko brytyjskiemu atakowi na Włoską Afrykę Wschodnią w 1941 r.
Dubaci byli lekko uzbrojeni, podstawową ich bronią były będące łupem z Wielkiej Wojny austro-węgierskie karabiny Mannlicher. Oporządzenie także dobierano tak, by nie ograniczało ono szybkości poruszania się żołnierzy. Szkoleniem zajmowali się tubylczy podoficerowie służący w regularnych batalionach kolonialnych. Część jednostek korzystała z wielbłądów.