Afrykańskie SM.79 w przededniu wojny
Majestatyczne ujęcie bombowców Savoia-Marchetti SM.79. Teraz mały cykl o historii tej maszyny w kampanii w Afryce Północnej, przynajmniej w jej początkowym okresie.
Datowany na 1 kwietnia 1940 „plan” P.R. 12 dla Comando Aeronautica della Libia (AERLIBIA) nie przewidywał akcji ofensywnych przeciwko jakimś jasno określonym celom lądowym, zakładał bardziej „rozpoznanie strategiczne… zwiad dalekiego zasięgu” Aleksandrii (1. stopień znaczenia) i Port Saidu (2. stopień znaczenia), o co prosiła zarówno armia, jak i flota. Przewidziano także operacje blokowania Kanału Sueskiego, jednak oceniano, że jest to zadanie bardzo trudne, a skutki takich ataków będą „skromne”. Innym celem było atakowanie wrogich flot w portach, także w tym przypadku ewentualne sukcesy miały być nieadekwatne, jak oceniano Regia Aeronautica nie dysponowała bombą odpowiedniego typu do przebicia opancerzonego pokładu, ponadto z dużego pułapu ciężko było trafić w cel o niewielkich rozmiarach – takich akcji miano „unikać”. Ponadto „operacje lotnicze przeciwko bazom logistycznym i operacyjnym”, którymi powinny być wyłącznie bazy morskie.
W sektorze wschodnim AERLIBIA w momencie powstania tych dyrektyw znajdowały się dwa Gruppi da Bombardamento Terrestre, które tworzyły 14. Stormo B.T (na SM.79). Dla uderzenia na Aleksandrię włoski Sztab Główny zostawiał sobie możliwość przerzucenia z sektora zachodniego Lotnictwa Libii także drugiego pułku – 15. Stormo B.T. W związku z tym nie planowano przebazować żadnej jednostki z Włoch. Było to zgodne z ogólnym planem strategicznym, który dla włoskiej armii w Libii nie przywidywał żadnych operacji o charakterze ofensywnym. Sztab Generalny zalecał także ostrożność i oszczędność ze względu na nieprzygotowanie państwa pod względem militarnym i logistycznym, co odnosiło się do personelu, infrastruktury, rezerwy materiałów, uzbrojenia etc.
W kolejnych dwóch miesiącach marszałek Italo Balbo, gubernator Libii i głównodowodzący znajdującymi się tam siłami zbrojnymi, notorycznie informował o ciężkiej sytuacji w kolonii. Dodajmy, Balbo, podobnie jak wicekról Etiopii książę Aosta, był zdecydowanym przeciwnikiem udziału w wojnie u boku Niemców, oczywiście przez wzgląd na nieprzygotowanie kraju. Obaj rządzący włoskimi koloniami wybitni oficerowie obawiali się także równoczesnej walki z Anglikami i Francuzami. Libia mogła być zaopatrywana morzem i w niewielkim stopniu samolotami, Afryka Wschodnia jedynie mostem powietrznym z tejże Libii, przed obydwoma postawiono zaiste karkołomne zadania.
W dniach poprzedzających rozpoczęcie działań wojennych, zgodnie z uzgodnieniami marszałka Balbo i gen. Porro (d-ca Aeronautica della Libia), kilka SM.79 z 15. Stormo wykonywało misje rozpoznawcze i fotograficzne wzdłuż granicy, wschodniej i zachodniej, celem wykrycia istniejących i będących w przygotowaniu pozycji obronnych i oceny ich stanu przygotowania. Poszukiwano także śladów ewentualnych przygotowań ofensywnych przyszłych przeciwników. Praca ta była niezwykle pomocna przy dokonaniu niezbędnych aktualizacji map.
Takie operacje prowadzono także wcześniej, kosztowały one stratę jednej maszyny, która dosłownie zniknęła. 27 kwietnia 1939, o godzinie 13.20 z lotniska Castelbenito (k. Trypolisu) wystartowała nieszczęsna Savoia, lądować miała w Tobruku. Podczas lotu pomiędzy Zliten (Zalitan) i Misurata (Misrata), po godzinie i 10 minutach lotu, nagle stracono kontakt radiowy. Inne samoloty natychmiast podjęły poszukiwania, uczestniczyła w nich także flota, wszystko osobiście koordynował Balbo. Nie zauważono jednak niczego, stwierdzono jednak, że na trasie lotu wieje silny wiatr Ghibli. Był to bolesny cios dla gubernatora, pilotami maszyny byli jego drodzy towarzysze z lotów transatlantyckich. Byli to Col. Alessandro Miglia, odznaczony Złotym Medalem Waleczności Wojskowej dowódca 15. Stormo (brał udział w wyprawie Włochy-Brazylia z 1930/1931 – https://it.wikipedia.org/wiki/Crociera_aerea_transatlantica_Italia-Brasile i północnoatlantyckiej z 1933 r. – https://it.wikipedia.org/wiki/Crociera_aerea_del_Decennale), oraz odznaczony Srebrnym Medalem Waleczności Wojskowej Cap. Jacopo Calò-Carducci (oprócz tych samych wypraw, brał udział w wyprawie Północno Europejskiej w 1925 r., niestety nie mam o niej informacji, wiem, że wykonały je dwa hydroplany Macchi M.24, a przewodził jej maggiore Umberto Maddalena). Resztę załogi stanowili Primi Avieri (starsi mechanicy): Arturo Bottacin (mechanik), Michele Evangelisti (radiotelegrafista) oraz Efisio Tranza (fotograf).
Była to ciężka strata także dla oddziału, nazywanego „afrykańskim”, ponieważ lokalne terytorium nie miało dla niego żadnych tajemnic. Innym człowiekiem, którego dotknęło to zdarzenie, był Stefano Cagna, kolejny członek wypraw Balbo, którego marszałek ściągnął tutaj i powierzył mu dowodzenie Lotnictwem Libii. Cagna pragnął uczynić z podległych mu lotników doskonałych nawigatorów, poddał ich intensywnemu szkoleniu, zarówno w lotach dziennych, jak i nocnych. Lotnicy SM.79 wykonywali wyczerpujące rajdy wzdłuż różnych tras w głąb pustyni. Oficer nazwiskiem Rammenta wspomina, że w takich lotach osiągano oazy oddalone o 800 km od Trypolisu. Kiedy piloci znali już okoliczną pustynię jak własną kieszeń, z początkiem wojny 15. Stormo… został przeniesiony, 11 czerwca na lotnisko T.18, 17 km na południowy-wschód od Tarhuny.
10 czerwca 1940 rozmieszczenie i siła jednostek B.T. (bombowców operujących z ziemi) latających na SM.79 podlegających AERLIBIA było następujące:
Settore Ovest (sektor zachodni, mający walczyć z Francuzami): 15. Stormo w Castelbenito z 36 SM.79 (35 sprawnych) i 8. SM.81 (wszystkie sprawne); 33. Stormo w Bir el Behra z 31 SM.79 (wszystkie sprawne).
Settore Est (sektor wschodni, mający walczyć z Anglikami): 10. Stormo w Benina (k. Bengazi) z 30 SM.79 (wszystkie sprawne); 14. Stormo w El Adem z pięcioma sprawnymi SM.79 + sześć kolejnych nadających się jedynie do lotu, nie misji bojowych, ponadto pułk miał dziewięć sprawnych SM.81. Te ostatnie SM.81 w czerwcu 1940 r. często wykorzystywano do poszukiwania i atakowania jednostek morskich.
