Szlak bojowy włoskich spadochroniarzy
Kefalonia (Cefalonia), kwiecień 1941 r., włoscy spadochroniarze w rozmowie z mieszkańcami wyspy.
30 kwietnia 1941 2. Battaglione Paracadutisti wykonał jedyną bojową akcję desantową włoskich wojsk spadochronowych w tej wojnie (były jeszcze drobne akcje dywersyjne). Wówczas jego 5. kompania została zrzucona na grecką wyspę Kefalonia (dla Włochów Cefalonia). W tym samym czasie desant z morza przeprowadziły Czarne Koszule. Wyspę zajęto bez walki, większość armii greckiej już wówczas skapitulowała.
Pierwszą włoską jednostką spadochronową, która wzięła udział w walkach, był 1. Battaglione Paracadutisti Reali. Karabinierów wysłano do Afryki w lipcu 1941 r. i przydzielono do Corpo d’Armata di Manovra (korpus wojsk manewrowych, przyszły XX KA). Podczas odwrotu w grudniu 1941 r. batalion miał chronić drogę dla Dywizji Pancernej „Ariete”. W dniach 18-20 grudnia batalion walczył pod Eluet el Asel w paśmie zniesień znanym jako Djebel Akhbar. Spadochroniarze w roli straży tylnej starli się z elementami hinduskiej 4. DP. Batalion stracił 25 zabitych i 251 zaginionych, nim rozpoczął odwrót. Po tej heroicznej akcji batalion rozwiązano. [więcej: http://wojna-mussoliniego.pl/?page_id=2199]
W lipcu 1942 r., po odwołaniu ataku na Maltę, a w związku z dużymi brakami ludzi w armii Osi w Afryce, Dywizja „Folgore” – złożona z silnych fizycznie, mocno zmotywowanych i dobrze wyszkolonych ludzi – wydawała się być odpowiednim wzmocnieniem dla Rommla. Jej początkowy stan sięgał 6.200 ludzi, jednak obecnie była ona mniej liczna. Pierwsza grupa około 1.200 ludzi przybyła do Egiptu pod koniec lipca, w ciągu sierpnia jej stan nigdy nie przekroczył 5.000 ludzi, a pod koniec października jej raportowane stany wynosiły zaledwie 3.800 ludzi (!!!). Co więcej, była to jednostka powietrzno-desantowa i jej wyposażenie było bardzo ograniczone. 185. Reggimento Artiglieria Paracadutista miał jedynie 36 dział ppanc. 47/32, choć już w Egipcie przydzielono jej artylerię wydzieloną z innych jednostek i w sumie dywizja posiadała cztery dywizjony. Transport kołowy praktycznie nie istniał, pojazdów starczało na przewiezienie w jednym czasie ledwie trzech plutonów spadochroniarzy.
Pod koniec lipca „Folgore” znalazło się na północ od depresji Qattara, na południowej flance wojsk Osi pod El-Alamein. Spadochroniarze obsadzali 15 km front pomiędzy Deir el Munassib i Qaret el Himeimat. Dywizja odegrała ograniczoną rolę w czasie bitwy pod Alam el Halfa, ale jej nocne patrole i ataki z zaskoczenia przeciwko alianckim pozycjom szybko dowiodły jej wartości. Od września „Folgore” podzielono na cztery grupy taktyczne, które nazwano od ich dowódców:
Raggruppamento Tattico Ruspoli (7. batalion spadochronowy, 8. batalion gustatorów spad., 2. dywizjon art. spad.),
Raggruppamento Tattico Bechi (2. i 4. bat. spad., 1. dyw. art. spad.),
Raggruppamento Tattico Camosso (9. i 10. bat. spad., 3. dyw. art. spad.),
Raggruppamento Tattico Tantillo (5. i 6. bat. spad.).
W końcu jednak wysokie straty spowodowały, że trzeba było rozwiązać 10. batalion, jego resztki wzmocniły 9. batalion, a trzy dywizjony artylerii spadochronowej zredukowano do dwóch, kiedy rozwiązano 2. Gruppo. To wszystko spowodowało, że w październiku istniały już tylko trzy grupy taktyczne: Ruspoli, Camosso i Bechi.
Pośród wartych odnotowania starć przed właściwą bitwą pod El-Alamein był atak Nowozelandczyków z 4 września. Włoscy spadochroniarze stracili około 200 ludzi, ale do niewoli wzięli między innymi nowozelandzkiego brygadiera. 30 września swojego szczęścia z „Folgore” spróbowała brytyjska 131. BP, Włosi stracili około 45 ludzi, ale zadali Brytyjczykom straty sięgające około 400 żołnierzy. Świetne wyniki włoskiej dywizji były efektem treningu, jaki otrzymali jej żołnierze. Spadochroniarze kryli się w „lisich norach” – zwykłych dziurach wykopanych na pustyni, które nie dawały żadnej osłony, ale były bardzo trudne do wypatrzenia, pozwalali przeciwnikowi przejść przez ich pozycje, tylko po to, by po chwili przeprowadzić z determinacją kontratak. Nagłe pojawienie się Włochów wywoływało ogromne zamieszanie u przeciwnika, ludzie z „Folgore” ciskali granaty oraz koktajle mołotowa przeciwko alianckim czołgom i strzelali do piechoty. Atakowany w ten sposób nie mógł właściwie ocenić siły zazwyczaj mniej licznych Włochów i ponosił ciężkie straty.
Podobna taktyka okazała się efektywna także podczas pierwszego etapu ofensywy Montgomery’ego pod El-Alamein, operacji „Lightfoot”. Brytyjskie 7. DPanc. i 44. DP zaatakowały pozycje „Folgore” najpierw 23/24 października, w tym samym czasie Wolni Francuzi atakowali pozycję Nabq Rala, tuż na północ od depresji Qattara. Alianci zamierzali pokonać pola minowe i przełamać się przez pozycje „Folgore”, a następnie ruszyć ku wzniesieniom Deir Alinda i związać odwód pancerny Osi na południowym skrzydle – DPanc. „Ariete” i niemiecką 21. DPanc. Na papierze cel ten wydawał się realistyczny, siły atakującego były adekwatne, a Włosi nie mieli odpowiedniej broni przeciwpancernej. Jednak „Folgore” miało najlepiej zmotywowanych i wyszkolonych ludzi w całej armii włoskiej. Brytyjczycy wolno poruszali się przez wąskie korytarze otworzone w polach minowych, wówczas Włosi skorzystali ze swojej taktyki i ruszyli do kontrataku, dzięki temu uzyskali pełny efekt. 25 października brytyjskie 4. BPanc. i 69. BP zaatakowały pozycje „Folgore” w rejonie Deir el Munassib, które trzymały Raggruppamenti „Ruspoli” i „Bechi”. Alianci spenetrowali wysunięte włoskie pozycje, ale ponownie spotkali się z błyskawicznym kontratakiem spadochroniarzy i silnym ogniem artylerii. Do końca dnia 4. BPanc. straciła 22 czołgi i nie zdołała przebić się przez włoskie pozycje. W tym momencie brytyjskie ataki zostały odwołane, dochodziło tylko do mniejszych starć. Munassib było atakowane 26 i 29 października, ale główne walki bitwy miały miejsce bardziej na północy. „Folgore” nie było później atakowane, ale do tego momentu zdążyło stracić 1.100 ludzi.
2 listopada dywizja otrzymała rozkaz do odwrotu. Zniszczono cały ciężki sprzęt, a pozbawieni transportu ludzie z „Folgore” maszerowali około 150 km na północ przez pustynię. W wyniku alianckiego przełamania z 4 listopada spadochroniarze zostali następnego dnia okrążeni w Fuka przez brytyjską 1. DPanc. Tylko około 600 ludzi zdołało ujść z tej pułapki. Dywizja została praktycznie zniszczona, 25 listopada została formalnie rozwiązana. Resztki „Folgore” stworzyły III batalion 66. pułku Dywizji Zmotoryzowanej „Trieste”. Dzięki napływowi uzupełnień zdołano stworzyć także 285. Battaglione Paracadutisti „Folgore”. Włoscy spadochroniarze wyróżnili się raz jeszcze w kwietniu 1943 r. w walce z nowozelandzką dywizją pod Takrouna. 13 maja skończyła się kampania tunezyjska, skapitulowały wojska Osi, a wraz z nimi niedobitki z „Folgore”.