Początek Strafexpedition
1916 r.:
24 kwietnia: we Włoszech zainicjowano produkcję na masową skalę hełmów
Adrian modello 1916, które miały stanowić ulepszoną wersję francuskich
hełmów modello 1915.
29-30 kwietnia: la battaglia del Pulcinella (? guglowanie tej nazwy utrudnia: https://en.wikipedia.org/wiki/Pulcinella): Alpini kpt. Patroniego zdobyli Crozzon di Folgorida (3075 m n.p.m.) i Passo di Cavento (przełęcz) w masywie Adamello.
2 maja: na Adamello Włosi poczynili postępy w dolinie val Genova, ale
jesienią zostaną zmuszeni do jej porzucenia. 19 maja włoskie akcje
zaczepne w masywie zakończą się sporymi sukcesami.
15 maja-27
czerwca: ofensywa austriacka w rejonie włoskich płaskowyżów nazywana
Strafexpedition (ekspedycja karna), której początek ma miejsce w
prowincji Trento (Trydent), w dolinie Val Lagarina i w sektorze
płaskowyżu Altopiano dei Sette Comuni. Udział bierze 20 dywizji
austriackich (w oryginale austro-niemieckich, ale tutaj znak zapytania)
pod dowództwem szefa Sztabu Generalnego Conrada.
Strafexpedition, przygotowana przez Conrada operacja mająca ukarać
włoskich „zdrajców”, za główny cel obierała przecięcie ugrupowania wojsk
włoskich na pół, odcinając armie walczące w Dolomitach od tych
zgrupowanych nad Adriatykiem, a następnie wyjście wojsk austriackich na
Nizinę Wenecką.
Jeśli założenie Conrada powiodłoby się trzy
armie włoskie, 4., 2. i 3. znalazłyby się w sytuacji z przeciwnikiem za
plecami. Była to powtórka z planu z 1876 r., gdy Austriacy chcieli
odzyskać Wenecję Euganejską i Lombardię.
Atak miał rozwinąć
się na całym froncie pomiędzy dolinami Val Lagarina i Valsugana.
Początek ofensywy przesunięto o kilka dni z powodu niepogody. Początkowo
wysiłki Austriaków skupiły się na Val Lagarina, na zachód od płaskowyżu
Altopiano di Asiago. Poprzedzeni potężnym przygotowaniem ogniowym, w
którym udział wzięły także potężne moździerze Krupp kal. 420 mm,
żołnierze austriaccy z VIII KA zdołali zająć Zugna Torta (1258 m
n.p.m.), fort Pozzacchio i Col Santo (szczyt). Obrona włoska w tym
sektorze szybko oparła się na Coni Zugna, przełęczy Passo Buole i Monte
Pasubio (2232 m n.p.m.).
Także w Valsugana, po pierwszym odrzuceniu włoskich linii, atak austriacki zatrzymał się w rejonie miejscowości Ospedaletto.
Dużo ciężej dla Włochów wyglądała sytuacja na północnym skraju
płaskowyżu Asiago. Austriacy zdobyli płaskowyż (altopiano) di Tonezzo,
Monte Toraro i Monte Campomolon. Jednak największe włamanie w pozycje
włoskie miało miejsce w rejonie płaskowyżu Sette Comuni. Obrona włoska,
ograniczona często tylko do pierwszej linii, bez możliwości stępienia
naporu przeciwnika o pozycje urzutowane w głębi ugrupowania, była w
wielu miejscach zaciekła i pełna desperacji, ale w innych załamała się.
Utrata szczytów Cima Mandriolo i Cima Portule otworzyła Austriakom drzwi
do dolin Val d’Assa i val Galmarara, czyli dróg wiodących do serca
płaskowyżu Asiago. Dostępne rezerwy zmarnowano w źle przeprowadzonych
atakach, co tylko ośmieliło Austriaków.
27 maja w ręce
Austriaków wpadło Arsiego, a nazajutrz także Asiago. Cała linia włoska
niebezpiecznie cofnęła się ku południowemu skrajowi płaskowyżu.
Mieszkańców Thiene i Schio ostrzeżono o możliwym wkroczeniu
Austriaków…