Wojna Mussoliniego

16 września: ostatnia austriacka mina na Piccolo Lagazuoi. Ładunek z 5000 kg materiałów wybuchowych spowodował zejście mas skalnych na Ceniga Martini, ale bez strat w ludziach po stronie włoskiej.

18 września: Nocą 18/19 września w rejonie Carzano wprowadzono w życie plan tajnej współpracy ze słoweńskimi spiskowcami z V batalionu bośniackiego, których przywódcą był kpt. Pivko. Włosi zamierzali przełamać obronę przeciwnika w dolinie Valsugana i korzystając z zaskoczenia forsownym marszem ruszyć na Trydent.

Plan zakładał ścisłą współpracę ze słoweńskimi i czeskimi spiskowcami, którzy mieli wskazać przejścia w zaporach z drutu kolczastego i zneutralizować punkty oporu na drodze włoskiego natarcia. Nie przewidziano przygotowania artyleryjskiego, by do maksimum wyzyskać element zaskoczenia przeciwnika. Po przełamaniu frontu z Carzano do Trydentu miały wyruszyć pociągi załadowane żołnierzami włoskimi. Był to śmiały i hazardowy plan, który pozwalał wyjść na tyły dużego występu frontu w południowym Trentino (prowincji) i przerwanie niezmiernie ważnej arterii komunikacyjnej w dolinie Adygi.

Chociaż sztabowcy włoscy byli ostrożni w swojej wierze w spiskowców, to gen. Pettorelli przeznaczył do operacji znaczne siły: kompanię ardytów i 72. Batalion Bersalierów miały dokonać wyłomu, a poszerzyć go i utrzymać miało pomóc sześć dalszych batalionów bersalierów, bataliony alpejskie „Valtellina” i „Val Brenta” oraz Brygada „Campania”. Dalsze siły stworzyły rezerwę, czekającą na rozwój wypadków. Przygotowanie logistyczne operacji było niezmiernie trudne. Popełniono przy tym karygodny błąd: żołnierzy zbyt mocno obciążały koce, namioty, amunicja i żywność na cztery dni. Cała akcja opierała się na szybkości manewru, a żołnierze biorący w niej udział zostali bezmyślnie objuczeni.

O 2.30 żołnierze osiągnęli Carzano i rozpoczęli infiltrację w stronę niebronionych pozycji austriackiej artylerii. Spiskowcy wykonali swoją część planu perfekcyjnie: przejścia przez zapory z drutu były otwarte, a ich koledzy odurzeni opium. Pierwsze opóźnienia były spowodowane zatarasowaniem dróg i przejść przez żołnierzy włoskich drugiego rzutu, sprzeczne rozkazy pogarszały jeszcze sytuację.

Generał Zincone, dowodzący na tym odcinku, pomimo próśb podwładnych o zdecydowanie przejście do natarcia, nakazał generalny odwrót, uznając, że nie uzyskano zaskoczenia. Rozkaz nie dotarł do 72. Batalionu Bersalierów w Carzano, którzy trafili na łatających swoją obronę Austriaków, teraz już zaalarmowanych. Dodatkowo włoska artyleria omyłkowo wzięła za cel Carzano, strzelając do Włochów. Bersalierzy zostali zmuszeni do odwrotu. W całej akcji Włosi stracili 13 oficerów i 896 żołnierzy, a Austriacy 10 oficerów i 306 żołnierzy.

Głównym powodem niepowodzenia operacji była zbyt mała wiara w nią włoskich sztabowców, którzy nie potrafili zaufać spiskowcom. Stracenie tej okazji było szczególnie bolesne w kontekście mającej niebawem ruszyć austriacko-niemieckiej ofensywy nad górnym Isonzo (jej sukces z pewnością wymusiłby jakieś przegrupowanie sił przygotowanych do ofensywy i w efekcie mógł znacznie osłabić jej efekt). Carzano jest mało znanym wydarzeniem Wielkiej Wojny, które ujawniało dwie prawidłowości: zbytnią wiarę po stronie austriackiej w wielonarodową armię, a po włoskiej słabe przygotowanie i niemoc w wykorzystaniu dogodnych do uzyskania przełamania sytuacji.

Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897