12. Squadriglia MAS na Jeziorze Ładoga
Mussolini’s War series:
East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV
Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC
12. SQUADRIGLIA MAS NA JEZIORZE ŁADOGA
Historia oblężenia Leningradu jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych epizodów II Wojny Światowej. Jednak i ta słynna epopeja ma nadal wątki, które mogą zaskoczyć czytelnika. Obecność nowoczesnych włoskich kutrów torpedowych typu MAS, ściągniętych na daleką północ aż z Italii, jest właśnie jedną z tych mniej znanych historii okrążenia miasta noszącego nazwisko Lenina.
SYTUACJA NA JEZIORZE ŁADOGA
Na mocy traktatu pokojowego kończącego Wojnę Zimową, podpisanego w Moskwie 12 marca 1940 roku, Finlandia straciła terytorium położone na północy Jeziora Ładoga, stało się ono wówczas wewnętrznym jeziorem Rosji. 26 czerwca 1941 roku Finlandia przyłącza się do wojny przeciw ZSRR. Rozpoczynała się fińska „wojna kontynuacyjna”. Finlandia przystępowała do wojny pod hasłem wspólnej walki, a nie jako wasal Hitlera. Podobnie zatem do faszystowskich Włoch, które swoją walkę określały mianem „wojny równoległej”.
8 września 1941 w rejonie Szlisselburga zamknął się pierścień blokady wokół Leningradu. „Oknem na świat” był jedynie paseczek ziemi nad samą Ładogą znajdujący się między Newą a pozycjami fińskimi, położony na południe od Suvantojarvi. Zapasy żywności w mieście już wtedy były na wyczerpaniu. Od 12 września 1941 Rosjanie przerzucali przez jezioro Ładoga zaopatrzenie i nowe oddziały do oblężonego Leningradu. Dokonywała tego Flotylla Ładoska, oraz inne różne jednostki (holowniki, barki etc.). Tą samą drogą ewakuowano ludność cywilną z Leningradu. Ataki lotnicze nie przynosiły rezultatu, dowództwo niemieckie postanowiło rzucić do ataku na żeglugę na jeziorze lekkie okręty. Na jezioro przetransportowano dużą liczbę ścigaczy i innych lekkich jednostek. Jednostki te pochodziły z Niemiec i Finlandii, a niebawem także z Włoch. Gdy jezioro skute jest lodem możną po nim przejechać samochodami, w ten sposób zaopatrywano miasto zimą 1941/1942.
Jezioro Ładoga leży 50 km na wschód od Leningradu. Jest największym zbiornikiem słodkiej wody w Europie, bardzo bogatym w rybę. Jego powierzchnia wynosi ponad 18 000 kilometrów kwadratowych, największa głębokość to 230 metrów, średnia głębokość to 51 metrów (inne podawane dane to: powierzchnia 17 700 km², a maksymalna głębokość 225 m). Na jeziorze jest ok. 600 wysepek o powierzchni mniej więcej 1 ha, jest także wiele małych skalistych wysepek. Większość z nich leży w północno-zachodniej części akwenu, brzegi są skaliste, często wysokie, z głębokimi zatokami. Tam zakładano bazy z których atakowano sowiecką żeglugę pływającą wzdłuż południowych wybrzeży. W czasie sztormów siła wiatru dochodzi do 10 stopni w skali Beauforta, a fala osiąga 6 metrów. Fale załamują się na płyciznach, zderzają i mieszają, powoduje to niebezpieczeństwo nawet dla dużych jednostek pływających. Żeglowne dopływy Ładogi to rzeki Swir z Jeziora Onega i Wołchow z Jeziora Ilmen, jedynym odpływem jest zaś rzeka Newa. Po tym gdy car Piotr Wielki zbudował kanał łączący rzekę Wołchow z Newą statki omijały jezioro, żegluga na nim niemal ustała. Do wybuchu wojny hydrografowie niewiele wiedzieli o systemie lodowym jeziora czy też o ukształtowaniu jego dna. Przez prawie 120 dni w roku powierzchnia jeziora jest skuta lodem.
Rosjanie mieli na jeziorze Ładoską Flotyllę Wojenną, składały się na nią: kanonierki (11), trałowce (32), kutry i transportowce. Po jeziorze i rzece Wołchow początkowo pływało pięć większych i 27 mniejszych rzecznych holowników, 29 jeziorowych i 100 rzecznych barek. Admirał Iwan Isakow otrzymał zadanie przygotowania infrastruktury do transportu zaopatrzenia do miasta. W zachodniej części Zatoki Szlisselburskiej do rozbudowy wyznaczono trzy przystanie: Osinowiec, Golsmanę i Morje. Wodne transporty z zaopatrzeniem pływały do tych przystani z Zatoki Wołchowskiej. Konwoje barek, ochraniane przez okręty wojenne, do Osinowca musiały przepłynąć 115 km trasę. Przerzuty zaopatrzenia odbywały się najczęściej pod osłoną nocy.
Niemcy mieli zaangażować sześć kutrów-stawiaczy min, 21 promów konstrukcji pułkownika Sibela, uzbrojonych w działa kal. 88 mm i karabiny maszynowe, dziewięć kutrów desantowych oraz kuter torpedowy. Zaangażowano także 60 jednostek fińskich i Luftwaffe. Finowie dysponowali na jeziorze m.in. starym torpedowcem „Sisu”. Przeciąć tej trasy zaopatrzenia jednak nie zdołano.
15 listopada 1941 roku lód uniemożliwił transport szlakiem wodnym, pozostał jedynie transport kołowy przez zamarznięte wody Ładogi (tzw. „Droga życia”). Zimą 1941/1942 trwały prace nad ponownym uruchomieniem żeglugi na Ładodze. Rosjanie gromadzili statki, barki, holowniki i okręty. Remontowano uszkodzone jednostki, ściągano nowe z Wołgi, a nawet wydobywano z dna Ładogi jednostki zatopione wcześniej. U ujścia rzeki Siraś uruchomiono stocznię produkującą drewniane barki, w stoczniach Leningradu powstawały nowe 900-tonowe statki oraz różne mniejsze jednostki. Wzmocniono ochronę konwojów, wzdłuż jeziora prowadziły obserwację kutry patrolowe. W kolejnym sezonie żeglugowym funkcjonowały dwie trasy żeglugowe: z Osinowca do Małej Ładogi (tzw. wołchowska lub wielka) oraz biegnącą dawnym szlakiem lodowym („drogą życia”) przez Zatokę Schlisselburską (tzw. mała trasa). Dzienna norma przewozu dla statków na Ładodze to 4200 t towaru i 3000 wyznaczonych do ewakuacji ludzi. Pierwszy po roztopach konwój wyruszył na jezioro 28 maja 1942.
Książka Betasom do odwołania dostępna za jedyne 22,5 zł + koszty wysyłki: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…
Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego
