Wojna Mussoliniego

Żołnierze 7. Pułku Bersalierów z DZmot. „Trento” zluzowani po pięciu miesiącach przebywania na froncie w rejonie Tobruku, lato 1941 r. Ostatni na jakiś czas wpis o wojskach pancernych w Afryce Płn.

4 maja 1941 pozycje trzymane przez 5. batalion 8. Pułku Bersalierów z „Ariete” mjr Gaggetti w pobliżu redut 6., 7. i 8. były kontratakowane przez Australijczyków. Włosi odpowiedzieli ciężkim ostrzałem i sami kontratakowali wsparci przez trzy czołgi lekkie L3. Te ostatnie zostały szybko zniszczony, gdy tylko się zbliżyły i Australijczycy zdobyli redutę nr. 7. Bersalierzy rzucili się do kontrataku, tym razem wsparci jednym czołgiem M13 i trzema samochodami pancernymi. Tym razem to Włosi byli górą i odrzucili przeciwnika.

Gagetti opisywał to starcie: „Po ponad trzech godzinach nawały stali i ognia w szeregach moich Bersaglieri otworzyły się krwawe wyrwy. Ja sam z kolei zostałem ciężko ranny; świadomy delikatności sytuacji, z wszystkimi dowódcami sekcji rannymi lub poległymi, pozostałem wśród ocalałych, którzy byli zaangażowani w wściekłą walkę wręcz. Epicka walka 5. batalionu była gorzka, ciężka i toczona na śmierć. Była niekończącym się potokiem aktów odwagi. Reduta R7, w której ja sam walczyłem, była okrążona, a przeciwnik ponawiał ataki, ponieważ była filarem tej pozycji. W końcu udało im się na nią wedrzeć, ale tylko na chwilę, wówczas garstka ocalałych z sukcesem odrzuciła ich raz na zawsze. Bersalierzy, którzy walczyli przez przynajmniej siedem godzin, zdwoili swoje stalowe wysiłki” (redoubled their steely efforts).

W tej okrutnej walce Dywizja „Ariete” straciła 150 ludzi, ale jej silna obrona zmusiła Australijczyków do porzucenia ich planów przeprowadzenia serii podobnych kontrataków. Niebawem oblężenie Tobruku zamieniło się w drobniejsze potyczki i starcia patroli. W maju resztę 8. Pułku Bersalierów zabrano znad granicy z Egiptem i obsadzono nimi odcinek oblężenia ciągnący się od Fortu Pilastrino do drogi na El Adem.

Latem 1941 r. zreorganizowaną i wzmocnioną Dywizję Pancerną „Ariete” dwukrotnie stawiano w stan pogotowia, by mogła wesprzeć niemieckich sojuszników w obliczu ofensyw aliantów w rejonie egipskiej granicy. W połowie maja „Ariete” zajęła pozycje w rejonie El Adem, na południowy-zachód od Tobruku. Tam oczekiwała w rezerwie, na wypadek gdyby Brytyjczycy zdołali się przebić. W połowie czerwca stacjonująca w Gazala dywizja znowu została postawiona w stan alarmu i zmuszona do wysłania swoich czołgów do El Duda, by tam wsparły włoską piechotę blokującą Tobruk. W obu przypadkach aliantów zatrzymano już na granicy i włoska dywizja nie weszła do boju (w obu przypadkach chodziło o jej komponent pancerny). 10 czerwca 8. Pułk Bersalierów został nareszcie zluzowany z pozycji na przedpolach Tobruku przez żołnierzy 17. DP „Pavia”.

Niedługo potem rozpoczęła się niemiecka inwazja na ZSRR. Włoska armia na wschodzie rozrośnie się niebawem do 230.000 ludzi, angażując dziesiątki tysięcy pojazdów i dział, niejednokrotnie najnowocześniejszych, jakie Włosi posiadali. Także dla nich pojedynek z Rosją stanie się priorytetem. Posiłki wysyłane do Afryki blakły w porównaniu z tym, co wysyłano na wschód. (Tutaj można podyskutować, wysyłanie wojska do Afryki Północnej miało sens jedynie w sprzyjających okolicznościach na Morzu Śródziemnym. Wysłanie ludzi bez możliwości ich zaopatrzenia jedynie spotęgowałoby kłopoty Osi. Później Włosi stosowali zasadę „mniej ludzi, więcej broni”. Bardzo słusznie zresztą, to w uzbrojeniu tkwiły ich największe rezerwy, w nasyceniu jednostek na froncie bronią automatyczną, przeciwpancerną, zapewnieniu dobrej obrony przeciwlotniczej…)

W pierwszych walkach w Afryce Północnej oddziały Dywizji „Ariete” gen. Baldassare walczyły z różnym szczęściem. Jednostka nie walczyła jako całość, jak zamierzano, jej elementy nieustannie tworzyły ad hoc grupy bojowe współpracujące z różnymi jednostkami niemieckimi i włoskimi. Wykonywano śmiałe marsze przez pustynię, staczano drobne potyczki, a zdarzało się, że i większe starcia jak pod Mechili i Tobrukiem. Zwłaszcza umocnienia tobruckiej twierdzy okazały się na ten czas zbyt trudnym orzechem do zgryzienia dla wojsk Osi.

Pozycje 7. Pułku Bersalierów w pobliżu Tobruku, czerwiec 1942 r. Jeszcze dzisiaj i w poniedziałek będzie o włoskiej broni pancernej w Afryce. Później wracamy do asów Regia Aeronautica.

16 kwietnia 1941 Rommel osobiście skierował Włoski atak na Ras el Medauar. Wysłano słaby batalion pancerny z „Ariete”, złożony z jedynie sześciu czołgów M13 i 12 L3, które wspierał 62. Pułk Piechoty z Dywizji „Trento”. Celem Włochów było wzniesienie znane jako punkt 187. Włoskie czołgi z sukcesem przeszły przez australijską obronę i osiągnęły szczyt. Tam stanęły czekając na piechotę, która w tym czasie przedzierała się pod ogniem artylerii przez zapory z drutu kolczastego. Wówczas na Włochów spadł energiczny kontratak Australijczyków, którzy skryli się, gdy mijały ich włoskie czołgi, a teraz sami mogli liczyć na wsparcie Bren Carrierów. Włoska piechota, bez broni przeciwpancernej i wsparcia czołgów, wykazała niewielką wolę walki, w dużej części kapitulując. Australijczycy wzięli do niewoli 26 oficerów i 777 żołnierzy z Dywizji „Trento”. Bez piechoty włoskie czołgi nie były oczywiście w stanie utrzymać punktu 187. Aliancka artyleria bez problemu ostrzeliwała je na tak eksponowanym stanowisku. Przed zapadnięciem zmroku Włosi musieli się wycofać. (Owszem ciężka wpadka Włochów. W okresie od przybycia Rommla do kapitulacji w Tunezji chyba jedna z dwóch największych; drugą postawa DP „Sabratha” 10 lipca 1942 pod El-Alamein, gdy ta nowa na froncie dywizja spanikowała atakowana przez Australijczyków. Czytam książkę Ricka Atkinsona „Afryka Północna 1942-1943” wydaną przez Bellonę i podobne wpadki seryjnie przydarzały się także aliantom.)

Chyba nic nie było w stanie powstrzymać Rommla, który miał obsesję na punkcie zdobycia Tobruku. O 10.00 następnego ranka, mieszane siły ośmiu L3 i dwóch M13 oraz piechoty, ponowiły atak. Czołgi ponownie przedarły się przez zapory z drutu, tym razem w pobliżu reduty nr. 2. Włoskie czołgi objechały Ras el Medauar i zaskoczyły obsługę australijskiego działa przeciwpancernego, która uciekła w ciężarówce. Piechota ponownie dostała się pod ciężki ogień artylerii i została przyparta do ziemi. Czołgi krążyły samotne i bez celu wokół starego fortu na Ras el Medauar. Później dostały się pod ogień dział ppanc., Nie wycofały się, ale uderzyły na pozycje Australijczyków znajdujące się za główną linią obrony. Brytyjczycy wysłali dla ratowania sytuacji siedem czołgów pościgowych. Włosi wpadli teraz pod ostrzał czołgów i dział ppanc. i dopiero po poniesieniu poważnych strat wycofali się. „Ariete” straciła pięć wozów, w tym jeden M13, które przeciwnik zniszczył lub zdobył, a zostały one porzucone w wyniku uszkodzeń lub awarii. Z powrotem bezpiecznie wrócił tylko jeden M13. Włoska piechota aż do zmierzchu tkwiła na kamienistym podłożu przed australijskimi liniami, będąc cały czas pod ogniem artylerii.

18 kwietnia czołgi z „Ariete” ruszyły naprzód, by osłonić odwrót piechoty, która znalazła się po drugiej stronie drutów kolczastych. Ostrzelano wykryty po stronie australijskiej ruch i uniemożliwiono przeciwnikowi przeszkadzanie w przeprowadzanej akcji. Włoska dywizja miała teraz ledwie 10 czołgów z początkowego stanu, który w lutym wynosił 80 wozów. Siły Osi były zbyt słabe, by kolejny raz zaatakować Tobruk. Potrzeba było czasu na odpoczynek i uzupełnienie uzbrojenia. Ataki nie powiodły się, ponieważ były przeprowadzane pospiesznie i zbyt małymi siłami. Wzdłuż umocnień Tobruku zapanowała cisza. Zdarzał się jedynie okazjonalny ostrzał artyleryjski, reszta wojsk wypoczywała i reorganizowała się.

Cisza nie trwała długo. Wcześnie 22 kwietnia Australijczycy przeprowadzili kontratak, wspierało ich pięć Bren Carrierów i trzy czołgi pościgowe. Celem ataku były wysunięte pozycje bersalierów 3. batalionu por. Fabrisa na stokach Ras el Medauar. Czołgi szybko osiągnęły kraniec wzgórza, ale wpadły pod ogień włoskiej artylerii. Stracono kontakt z australijską piechotą, którą artyleria Włochów przyparła do ziemi. Pomimo to brytyjskie czołgi dotarły do stanowisk baterii dział kal. 75 mm nim ta zdążyła je zatrzymać. Włoskich artylerzystów zaskoczył wówczas także atak australijskiej piechoty. Do niewoli wzięto 368 bersalierów i zdobyto cztery 20 mm działka.

30 kwietnia Rommel wydał nowe rozkazy nakazujące niemieckie atak na Ras el Medauar. Bardzo osłabiona „Ariete” miała obsadzić i utrzymać teren zajęty przez Niemców. 1 maja dywizja była w gotowości. Niemiecki atak poniósł jednak całkowitą klęskę i Włosi nawet nie musieli ruszać się z miejsca. Następnego ranka szturm twierdzy odwołano.

Morris Commercial C8 FAT prawdopodobnie podczas zmiany właściciela i wcielania do Regio Esercito Italiano, 24 sierpnia 1941. Z lewej i w tle kolejne potencjalne zdobycze armii włoskiej. Kolejny fragment z książki I.W. Walkera – „Iron Hulls, Iron Hearts”.

Pomimo ostrzeżeń Włochów o sile przygotowanych przez nich umocnień Tobruku, Rommel gotowy był uderzyć z marszu by zmusić Brytyjczyków do dalszego odwrotu. Efektem tego był improwizowany atak, do którego zaangażowano wszystkie siły będące akurat pod ręką. Taka taktyka pokazała swoją skuteczność od początku ofensywy, dlatego wydawało się, że nie ma powodów by ją teraz zmieniać. Niemcy uważali także, że liczne zaobserwowane w tobruckim porcie statki oznaczają, że przeciwnik się ewakuuje. W rzeczywistości drogą morską nadciągały posiłki dla garnizonu, składające się z australijskiej 9. DP i z brytyjskiej 3. BPanc. Alianci zamierzali trzymać się na odnowionych i wzmocnionych dawnych włoskich liniach obrony. Niemiecki atak 10 kwietnia 1941 został powstrzymany, a dowodzący nim oficer zabity.

Późnym popołudniem 11 kwietnia mieszana grupa 70 czołgów zaatakowała w trzech falach w pobliżu reduty 33 na zewnętrznej linii obrony Tobruku, na zachód od drogi do El Adem. Zaangażowano 25 czołgów z niemieckiej 5. Dywizji Lekkiej oraz mieszankę M13 i L3 z „Ariete”. Spotkały się one z ogniem australijskich karabinów przeciwpancernych i broni lekkiej. Czołgi Osi były zaskoczone zaciętością obrony, skręciły na wschód, poruszając się wzdłuż linii obrony Australijczyków. Gdy to zrobiły, Australijczycy użyli dwóch zdobytych włoskich dział ppanc. kal. 47 mm i wyłączyli z walki jeden M13 oraz trafili kilka kolejnych pojazdów. Jeden z L3 został uszkodzony ogniem broni małokalibrowej, a następnie wyłączony z walki ogniem wspomnianych dział, załoga tankietki dostała się do niewoli. Czołgi wjechały na pole minowe i zaczęły zawracać. W czasie tego odwrotu nadjechały brytyjskie czołgi pościgowe, rozpoczął się półgodzinny pojedynek na dużym dystansie pomiędzy Brytyjczykami i zamykającą pochód Osi grupą 10 włoskich czołgów. W efekcie tego pojedynku stracono trzy L3, jeden M13 oraz czołg niemiecki, niszcząc w zamian dwa czołgi brytyjskie. Wycofano się po zmierzchu. Udało się sprawdzić australijską obronę, ale obawiano się patroli obrońców, które teraz działały aktywnie na przedpolu.

Porażka tego pospiesznie przeprowadzonego planu zmusiła Rommla do zrewidowania planów. 13 kwietnia zajęto pozycje do lepiej przygotowanego natarcia. „Ariete” znajdowała się pomiędzy drogą do El Adem i wzgórzem Ras el Medawar (Medauar), z 5. DLekk. po prawej i 102. DZmot. „Trento” po lewej stronie. 14 kwietnia nakazano „Ariete” by była gotowa zrobić pożytek z każdego włamania, jakie udałoby się osiągnąć 5. DLekk. Przeprowadzony wyłącznie przez Niemców atak przyniósł im jedynie wysokie straty. Udało się wedrzeć w zewnętrzną linię obrony, ale później brytyjskie czołgi i artyleria zażegnały niebezpieczeństwo. Było to jasnym sygnałem, że pospiesznie przeprowadzane ataki nie przyniosą powodzenia przeciwko dobrze zorganizowanej obronie.

15 kwietnia Rommel odmówił porzucenia planów szturmu Tobruku. Ponieważ nie miał do dyspozycji żadnych będących w pełnej sile i gotowości oddziałów niemieckich, optował za użyciem słabych resztek czołgów z „Ariete” i 62. Pułku Piechoty z „Trento”. Ta kombinacja oddziałów wywodzących się z różnych dywizji, które wcześnie nie współpracowały ze sobą, nie była dobrą podstawą do przeprowadzenia zakończonego powodzeniem ataku. Taki zestaw sił był koniecznością, większość bersalierów z „Ariete” pod dowództwem płk Montemurro wysłano do nadzorowania odległej granicy libijsko-egipskiej. Atak miał wyjść na Ras el Medauar, a infiltracja wrogiej obrony miała nastąpić pomiędzy redutami 13 i 17. Napotkano intensywny ogień australijskiej artylerii, ponosząc wiele strat nim doszło do odwrotu. Według Rommla wśród Włochów wybuchła panika, którą dopiero on sam osobiście był w stanie stłumić. Australijczycy, którzy wzięli 75 włoskich jeńców, nie odnotowali żadnego śladu niczego podobnego.