Sankcje Ligi Narodów nałożone na Włochy
Cesarz Hajle Selassje osobiście próbuje nowy karabin maszynowy armii abisyńskiej – Hotchkiss 14.
SANKCJE LIGI NARODÓW
W październiku 1935 r. Włochy zaatakowały Abisynię. 7 października Rada Ligi Narodów oficjalnie uznała Włochy za agresora w wojnie z Etiopią. 10 października Rada utworzyła komitet sankcji w związku ze sprawą etiopską. Małe kraje nalegały na wprowadzenia embarga na dostawy ropy naftowej do Włoch. Mussolini groził Anglikom, że jeżeli poprą sankcję, on każe zaatakować własnemu lotnictwu brytyjską flotę na Morzu Śródziemnym. Angielscy wojskowi uważali, że nie byli w stanie prowadzić wojny. Anglicy chcieli rozwiązać sytuację przed podjęciem sankcji wobec Włoch. Francja poparła te dążenia, Laval groził, że w razie odmowy brytyjskich postulatów poda się do dymisji, zapowiedział też, że Francja wesprze Anglię w razie włoskiego ataku. Postanowiono określić jakie sankcje grożą agresorowi, zadanie powierzono komitetowi złożonemu z reprezentantów 18 państw członkowskich (Komitet Koordynacyjny). Na 54 członków Ligii Narodów 50 opowiedziało się za sankcjami. Przeciwko są Włochy, wstrzymały się Węgry, Austria i Albania.
15 listopada 1935 wprowadzono sankcje. Owe obostrzenia okazały się fikcją, zignorowała je między innymi Polska. Podobnie uczynił Hitler, łagodząc w ten sposób konflikt związany z kryzysem austriackim. Zresztą dzięki wysiłkom Paryża i Londynu, sankcje te były minimalne. Odwołano wszystkie transakcje finansowe i zalecono niezakupywanie włoskich towarów. Obostrzenia objęły handel bronią. Czwarta sankcja dotyczyła embarga na sprzedaż Włochom surowców i była zaskakująco łagodna. W spisie „zakazanych” towarów były min. wielbłądy, muły, osły i aluminium (którego Włochy miały tyle, że był ich towarem eksportowym). Na liście były też nikiel, cyna, guma i kauczuk, nie było tam natomiast niezmiernie ważnych węgla, żelaza i stali, a zwłaszcza ropy naftowej. Francja i Anglia utrzymywały, że nie odcięły dostaw ropy obawiając się, że Mussolini w akcie desperacji doprowadzi do eskalacji konfliktu. Sankcje te jednak nie były skuteczne.
Włochy kupowały ropę naftową od amerykańskich koncernów, ich dyrektorzy nie mieli wyrzutów sumienia, by robić interes z oficjalnie uznanym „agresorem”. Jak sam potem wspominał Duce: Gdyby Liga posłuchała rady Edena i rozszerzyła sankcje na ropę naftową, byłbym zmuszony do odwrotu z Etiopii w ciągu ośmiu dni. Także ZSRR, Rumunia oraz Holandia nie zamierzały przerywać dostaw ropy do Włoch, robiły to przecież bez żadnych ograniczeń USA. Amerykański Kongres ogłosił neutralność i wprowadził embargo na sprzedaż broni stronom konfliktu, ale ropę sprzedawano nadal. Przez Kanał Sueski nadal płynęło zaopatrzenie dla wojska i świeże oddziały. Jednak międzynarodowe porozumienia handlowe pozwalały zamknąć go jedynie dla państw toczących wojnę z Wielką Brytanią. Ze statusu ofiary i złóż złota korzystał natomiast Selassje. Na kredyt zakupił wielkie ilości towarów, zwłaszcza broni, od niektórych członków Ligi Narodów.
W samych Stanach Zjednoczonych reakcje ich czarnoskórych mieszkańców były różne. Po walce bokserskiej pomiędzy Primo Carnerą a Joe Lewisem, w której wygrał czarnoskóry Amerykanin, doszło do plądrowania należących do Włochów sklepów i restauracji w Harlemie. Inni czarnoskórzy sprzeciwiali się niewolniczym praktykom stosowanym nadal w Abisynii. Aktorka i tancerka, Josephine Baker, nawoływała by „murzyńska armia” pomogła Mussoliniemu wyzwolić Afrykę Wschodnią.
W grudniu 1935 r. obserwatorzy europejscy nie mieli złudzeń co do wyniku wojny, ale szacowali, że potrwa jeszcze przynajmniej rok. W tym czasie sankcje Ligii Narodów mogłyby zmiękczyć stanowisko Włoch i ułatwić porozumienie.
7 grudnia 1935 sir Samuel Hoare udał się do Paryża, tam z Lavalem opracowali plan rozwiązania konfliktu etiopskiego. Włochy miały zaanektować znaczną część urodzajnych równin Abisynii, zamieszkałych w większości przez muzułmanów. 100 tys. km² mieli otrzymać natychmiast, ponad 250 tys. km², praktycznie cała płd. połowa kraju, stałaby się włoską strefą ekspansji gospodarczej i osadnictwa. Cesarzowi miano pozostawić górskie królestwo z chrześcijańskimi poddanymi oraz przydzielić korytarz do portu Assab w Erytrei, w ten sposób kraj miał zyskać dostęp do Morza Czerwonego. Cesarz miał uzyskać specjalną grupę doradców ekonomicznych, złożoną z przedstawicieli Anglii, Francji i Włoch. Politycy byli pewni sukcesu, utwierdzały ich w tym prywatne rozmowy z baronem Aloisim odbyte w Genewie. Mieli też plan zastępczy, gdyby Mussolini nie zgodził się na wytyczenie korytarza ze swoich posiadłości, byli gotowi poprowadzić go poprzez swoje kolonie. Oczywiście Brytyjczycy mieli w tym swój interes, oczekiwali, że zbudują linię kolejową z Assabu do Addis Abeby oraz zmniejszą włoskie wpływy nad Morzem Czerwonym. Selassje słusznie uważał, że plan ten to wyrzeczenie się niepodległości Etiopii. Mussoliniego także ten plan nie interesował, chciał całego tortu dla siebie.
Gdy sprawa ujrzała światło dzienne brytyjska opinia publiczna była oburzona Hoare, który głosił zasady zbiorowego bezpieczeństwa, teraz godził się na ustępstwa wobec Mussoliniego. Hoare podał się do dymisji, zastąpił go Eden. Podobnie postąpił Laval. Liga Narodów i jej zasada zbiorowego bezpieczeństwa zostały skompromitowane. 16 grudnia 1935 Etiopia odrzuciła wspaniałomyślną propozycję pokojowego planu paryskiego.
Protesty Ligi Narodów zbliżyły Mussoliniego i Hitlera. Sankcje były bez żadnego znaczenia, no chyba poza takim, że był to prezent dla faszystowskiej propagandy, która stworzyła z Włoch „oblężoną wyspę” i zyskała nieograniczone poparcie Włochów dla tej wojny. W marcu 1936 r. Hitler wkroczył do Nadrenii, łamiąc postanowienia traktatów z Wersalu i Locarno. Dla Włoch oznaczało to kolejne odwrócenie uwagi światowej opinii publicznej od Etiopii.
9 maja 1936 Włochy ogłosiły powstanie nowego Imperium. Włosi tłumnie ruszyli do Etiopii, by zbijać majątki i odpocząć od prowincjonalnej nudy. Duce był popularny, zaś włoska flota i lotnictwo najsilniejsze w basenie Morza Śródziemnego. Liga Narodów nie była Mussoliniemu do niczego potrzebna, 12 maja Włochy wystąpiły z tej organizacji.
20 czerwca 1936 zalecając zniesienie sankcji wobec Włoch Stany Zjednoczone, po Wielkiej Brytanii i Francji, uznały tym podbój Etiopii przez Włochy. Dziesięć dni później na specjalnym Zgromadzeniu Ligi Narodów w Genewie zjawił się Sellasje. Włoscy korespondenci na galerii dla gości próbowali zagłuszyć go krzycząc i gwiżdżąc. Na wniosek rumuńskiego dyplomaty wyrzucono Włochów. Wystąpienie trwało 45 minut. Ale nikogo nie obchodziła już Etiopia…
15 lipca sankcje przeciwko Włochom zostały zniesione. Z wnioskiem o uchylenie wszystkich sankcji wystąpiła Anglia. Zgromadzenie Ogólne Ligii Narodów przyjęło wniosek jednogłośnie. Wojna etiopska trwała 216 dni, ekonomiczną oblężenie Włoch dokładnie 240 dni.
