Spokojna Albania
Strzelcy alpejscy podczas wypoczynku, Albania, 1941 r. Trochę o sytuacji w tym kraju.
Włosi zorganizowali na Bałkanach siły milicyjne składające się z Słoweńców, Chorwatów, czarnogórskich chrześcijan i muzułmanów, Macedończyków i muzułmanów z Kosowa. Były to regiony podbite w 1941 r., ale nie tylko. Część Słoweńców i Chorwatów wywodziła się z ziem włączonych do Włoch w 1919 r., byli to także Dalmatyńczycy z Zary (Zadar w Chorwacki, Zara była włoską enklawą w Dalmacji), te grupy posiadały włoskie obywatelstwo i zostały wcielone do służby jak zwykli Włosi.
Włoska 2. Armia nadal stacjonowała w Słowenii i Dalmacji, składając się z V i XI KA, po cztery dywizje każdy. 9. Armia w Czarnogórze kontrolowała VI i XIV KA, oba także miały po cztery dywizje. Korpusy IV i XXV miały po dwie dywizje i okupowały Albanię. 11. Armia pełniła podobne obowiązki w Grecji, składała się z III, VIII i XXVI KA, razem 11 dywizji.
Marionetkowy rząd Albanii posiadał własną armię, policję i Czarne Koszule. Włosi starali się pielęgnować w pewnym stopniu nacjonalistyczne uczucia Albańczyków, Kosowian, Czamów i Czarnogórców.
W grudniu 1941 r. Mussolini zdymisjonował albańskiego premiera Shefketa Verlaci i zastąpił go Mustafą Merlika Kruja, który ogłosił politykę fuzji obu narodów. W większości Albańczycy byli niepiśmiennymi chłopami, którzy akceptowali każdy podsunięty im plan. Byli to bardzo pobożni ludzie, prawosławni, katolicy i muzułmanie, próbujący ich rekrutować do oddziałów partyzanckich kaznodzieje komunizmu i demokracji odnosili bardzo niewielkie sukcesy.
Przez pierwsze dwa lata największymi sukcesami dla albańskich partyzantów było zdobycie pożywienia dla ich górskich obozów. Ich duch podniósł się, gdy w sąsiedniej Czarnogórze wybuchło powstanie przeciwko Włochom. To doprowadziło do spotkania przedstawicieli partyzantów wszystkich partii w Peza, gdzie zamierzano zawrzeć porozumienie o utworzeniu Narodowego Ruchu Wyzwoleńczego. Do czasu oswobodzenia kraju z Włochów wszystkie podziały religijne i polityczne miały zejść na drugi plan. Z porozumienia wycofała się nacjonalistyczna prawica, która oskarżała komunistów o potajemne machinacje. Nacjonaliści stworzyli własny ruch – Front Narodowy, z Midhatem Frashëri na czele. Ich głównymi celami była walka z Włochami i komunistami oraz zjednoczenie wszystkich Albańczyków w Wielkiej Albanii. Oddani zwolennicy króla Ahmeda Zogu byli w porozumieniu z tymi frakcjami, ale uważali, że liderem nowej Albanii ma być król i rodzina królewska, więc powołali własnych ruch na czele z Abasem Kopi.
Oba ruchy antykomunistyczne były zdominowane przez muzułmanów, więc także chrześcijanie stworzyli własny ruch rzymskokatolicki, na czele którego stał Jon Markagjon. Ignorował on romans papieża z faszyzmem. W efekcie więc Narodowy Ruch Wyzwoleńczy skupiał tylko komunistów i socjalistów.
Zastanawia jak liderzy tych ruchów mogli swobodnie podróżować, spotykać się i debatować pod nosem włoskiego wywiadu. W rzeczywistości Włosi byli doskonale poinformowani o tym, co się dzieje. Liczyli, że spotkania nie doprowadzą do połączenia ruchów partyzanckich, a jedynie spowodują pogłębienie istniejących podziałów. Dokładnie tak się stało. Kiedy przywódcy partyzantów wrócili do swoich oddziałów, różne politycznie ugrupowania zaczęły zwalczać się wzajemnie. Cztery włoskie dywizje w Albanii nie prowadziły żadnych operacji przeciwko partyzantom. Mogły skupić się na ważniejszych aspektach okupacji: winie, kobietach i śpiewie.