Wojna Mussoliniego

Fiaty CR.32 z 167. Sq. w Afryce Północnej. Kampania powietrzna w Afryce Wschodniej CD.

Około południa 14 października 1940 trzy Fairey „Battle” atakowały Jimma. Za nimi leciała czwarta maszyna, która miała sporządzić dokumentację fotograficzną z ataku. Para CR.32 zdołała zadań minimalne uszkodzenia jednemu z „Battle”. Nocą 14 października przeprowadzono duży atak na lotnisko w Diredawie. Brytyjczycy ogłosili zniszczenie po dwóch SM.79 i SM.81 oraz jednego Ca.133. To nie przeszkodziło bazującej tam 6. Squadriglia przeprowadzić następnego dnia ataku na konwój płynący Morzem Czerwonym. W tym celu wysłano trzy SM.79. Włoskie bombowce przechwyciła para „Gladiatorów” i „Blenheim”.

16 października Flt Lt Mitchell z 430. Flight, który poderwał swojego „Vincenta” z Gedaref, atakował lotnisko Tessenei. Podczas powrotu do domu śledził go włoski Ca.133. Dzięki temu Włosi dowiedzieli się gdzie przeciwnik ma nowy pas startowy. O 5.25 Generale Piacentini (kolejny wysoki stopniem oficer włoskiego lotnictwa, który brał udział w akcji bojowej – zawsze podkreślam) na pokładzie SM.79 poprowadził dziewięć CR.42 z 412. Sq., by przeprowadzić atak na wrogą bazę. Fiaty zniszczyły osiem „Wellesley’ów” z 47. Sqn., czyli wszystkie, jakie jednostka posiadała, oraz dwa „Vincenty” z 430. Flight.

18 października 1. Sqn. SAAF wysłał trzy „Gladiatory”, które pilotowali kap. Boyle oraz porucznicy Duncan i Pare, by zaatakowały lotnisko Barentu. Myśliwce podchodziły do ataku z niskiego pułapu, gdy zauważyły trzy startujące CR.42 z 412. Sq. Na otwartej przestrzeni znajdowały się na ziemi SM.79 i pięć Ca.133. „Gladiatory” podpaliły trzy Fiaty, a następnie ostrzelały bombowce. Według włoskich źródeł żaden z tych samolotów nie został skreślony ze stanu.

20 października kolejny konwój pojawił się na wodach Morza Czerwonego. Włosi wykonywali ataki samotnymi SM.79. Później tego dnia lotnisko Grissa było atakowane przez trzy Ca.133 operujące z Gobwen. Na przechwycenie zdołał wystartować tylko jeden „Fury” z 2. Sqn. SAAF. Pilotem myśliwca był por. H. J. Burger, dowódca Detachment H tego dywizjonu. Burger zaatakował jeden z bombowców, uszkadzając go na tyle, że ten musiał lądować awaryjnie. Załoga podpaliła samolot kilka chwil przed pojmaniem.

Pięć „Blenheimów” wystartowało z Adenu z zamiarem zbombardowania Alomata. Bombowce przechwycił CR.32 Serg. Magg. Ugo Zorino z 411. Sq. Zorino zajął pozycję dogodną do ataku, nacisnął spust i wówczas eksplodował jeden z jego pocisków wybuchowych (explosive shell). Eksplozja przedziurawiła zbiornik oleju i ochlapała pilota gorącym olejem. Włoch przerwał podejście, ale nie mógł lądować ponieważ lotnisko było właśnie bombardowane. Wówczas spostrzegł jeden z bombowców z 8. Sqn. i ostrzelał go z ocalałego karabinu. Karabin zaciął się, więc pilot Fiata spróbował uszkodzić ogon bombowca swoim śmigłem. W tym momencie Zorino zgubił swoje gogle i olej oślepił jego oczy, zupełnie nie widział. Włoch znowu przerwał atak i w końcu wylądował. „Blenhiemy” ostrzelały jego samolot, Włoch wyskoczył i schronił się w rowie. Gdy odleciały bombowce z 8. Sqn. próbował zabrać swój myśliwiec w bezpieczne miejsce, ale nadleciały kolejne dwa „Blenheimy” i Zorino ponownie musiał się schować. Jakimś cudem nie ucierpiał ani on, ani jego Fiat.

22 października Regia Aeronautica ogłosiła, że od teraz paliwo będzie ściśle racjonowane. Przewóz zaopatrzenia i amunicji na ziemi miał odbywać się dzięki pomocy koni.

24 października przybyło do Kenii dziewięć myśliwców „Hurricane” I. Nowy 3. Sqn. SAAF miał zająć pasy startowe rozmieszczone od granicy po Mombasę. Dzięki temu „Gladiatory” z 2. Sqn. można było przesunąć do Sudanu. Nowo przybyłe „Hurricane” od razu miały robotę dla siebie. Flt Lt R. S. Blake i Lt D. H. Loftus (2. Sqn. SAAF) wypożyczyli parę dolnopłatów z 3. Sqn. i polecieli na nich do Lokitaung w pobliżu Jeziora Rudolfa. Wywiad sugerował, że Włosi wykonają duży atak na to lotnisko. Raporty okazały się prawdziwe, 25 października trzy SM.81 z Yavello nadleciały nad cel. Pilotami bombowców byli Cap. Tito Zucconi oraz Sottotenenti Argento i Titi. W rzeczywistości Savoie kierowały się jednak na Lodwar. Spodziewano się tam upolować „Hurricane’y”, o których obecności donosił z kolei włoski wywiad. Blake i Loftus startowali natychmiast po dostrzeżeniu SM.81. Balke zestrzelił bombowiec Argento. Tylko jeden członek załogi przeżył katastrofę. Loftus atakował Savoię Titiego, wyłączył z działania dwa silniki i zdemolował panel przyrządów. Titi zrzucił swoje bomby i próbował lądować awaryjnie w wyschniętym korycie rzeki w pobliżu Lokitaung. Pilot zdołał posadzić maszynę i podpalić ją, następnie próbował ucieczki, ale został schwytany przez brytyjską policję. W międzyczasie Blake zbliżył się do Savoi Zucconiego. Ostrzelał ją i uważał, że ją zestrzelił. Włoski bombowiec wrócił jednak na swoje lotnisko. Tego samego dnia trzy SM.79 operujące z Gobwen zbombardowały Port Reitz.

Pod koniec października 47. Sqn. i 223. Sqn.zaczęły otrzymywać „Wellesley’e” z 14. Sqn., ten dywizjon zaczął otrzymywać teraz „Blenheimy” IV. 26 października jeden z „Gladiatorów” dostrzegł samolot, który zidentyfikował jako SM.79, choć w rzeczywistości był to jeden z nowych „Blenheimów”. Pilot myśliwca ostrzelał „Blenheima” i ranił jego pilota w ramie. Bombowiec trzeba było skreślić ze stanu. Nowe „Blenheimy” zaatakowały Massauę 30 paźdizernika, atak poprowadził Flt Lt J. K. Buchanan.

W ostatnich dniach października Włosi wykonali śmiały rajd w głąb Sudanu. Punktem granicznym wyprawy było Rosières. Colonnello Rolle prowadził 1.500 ludzi z 90 ciężarówkami. Ataki z powietrza na tę grupę przeprowadzały „Wellesley’e” i „Vincenty”, osłaniane przez „Gladiatory” z 1. Sqn. SAAF. Zniszczono około 10 ciężarówek.

W Kenii o mały włos nie doszło do katastrofy. Gen. Cunningham, w towarzystwie Air Cdre Sowrey i gen. Jana Smutsa, południowoafrykańskiego premiera, zostali niemal zestrzeleni. Dygnitarze odbywali inspekcję na pokładzie dwóch Ju 86 i jednego de Havilland „Dragon Rapide”. Samoloty eskortowały dwa „Hurricane’y”. Wyprawa była w drodze do Nanyuki i przelatywała nad Archer’s Post, gdzie nie użyła prawidłowego znaku identyfikacyjnego (potrząsanie skrzydłami i opuszczenie podwozia). Stacjonujące tam trzy „Furie” z 2. Sqn. SAAF zostały poderwane, ponieważ uznano intruzów za Włochów. Prowadzący Ju 86 został kilkukrotnie trafiony nim odwołano atak.

Savoia-Marchetti S.81 „Pipistrello” (nietoperz). Dalej wątek lotniczy w Afryce Wschodniej.

12 września 1940 cztery Ju 86 z 12. Sqn. SAAF poleciały zaatakować lotnisko Jimma. Na ziemi uszkodzono cztery Ca.133. Z kolei lotnisko Shashamanna było atakowane przez trzy Fairey „Battle” z 11. Sqn. SAAF, zniszczono na nim jeden SM.81, a kolejny uszkodzono. W powietrzu znajdowały się wówczas cztery CR.32, ich piloci strącili maszynę por. E. G. Armstronga. Podczas tej akcji stracono także kolejnego „Battle”, maszyna z załogą por. J.E. Lindsay, Air Sgt L. A. Feinberg i Air Gunner V. P. Mc Vickar została zaatakowana przez CR.32, który pilotował Maresciallo Gobbo z 411. Sq. „Battle” uderzył w ziemię zabijając przy okazji miejscowego wieśniaka, a następnie stanął w płomieniach. Załoga zdążyła opuścić maszynę, ale niebawem została pojmana przez włoskich żołnierzy.

Niedawno przybyłe do Summit „Blenheimy” wykonały swoją pierwszą operację 14 września. Przeprowadziły one nalot na Asmarę i Gura. W międzyczasie Włosi wysłali trzy Ca.133 przeciwko fortowi Boma. Gura została ponownie zaatakowana 16 września, tym razem przez „Wellesley’e” z 223. Sqn. Bombowiec pilotowany przez Plt Off Walkera nie powrócił do bazy, jego los był nieznany.

18 września 40. Sqn. SAAF zjawił się w Kenii, 237. Sqn. RAF mógł dzięki temu zostać przesunięty do Chartumu. Następnego dnia pięć SM.79 atakowało brytyjski konwój na Morzu Czerwonym, nie zdołała ich przechwycić para „Gladiatorów” z 94. Sqn. 20 września Massaua była atakowana przez trzy „Blenheimy” IV z 14. Sqn. Jeden z bombowców został trafiony przez obronę plot. i musiał lądować awaryjnie, załoga trafiła do niewoli.

Także 20 września Flt Lt Mitchell z 430. Flight oraz trzech pilotów z 1. Sqn. SAAF atakowało lotnisko w Tessenei. Włosi ponownie próbowali zaatakować konwój na Morzu Czerwonym, ale zostali przechwyceni przez eskortujące go „Blenheimy”.

Rosła frustracja Włochów na powtarzające się ataki Fairey „Battle” przeciwko Mogadiszowi i Shashamanna, dlatego przerzucili samoloty, które miały zaatakować Archer’s Post, bazę 11. Sqn. SAAF. Nocą i za dnia 22 września wykonywano rajdy przeciwko Adenowi. SM.79 wróciły tam także 24., ale nie poczyniono większych zniszczeń.

Reszta 45. Sqn. przybyła do Sudanu z Egiptu 25 września. Jednostka zdążyła już wysłać trzy „Blenheimy” przeciwko Gura i Mai Edaga. Dywizjon był gotowy do działania od 27 września, kiedy trzy jego samoloty zaatakowały Assab. 30 września trzy jego „Blenheimy” zaatakowały Gura, ale zostały przechwycone przez Fiaty CR.32 i CR.42. Strącony został bombowiec pilotowany przez Flt Lt G. J. Bush. Autorem tego sukcesu został Ten. Visintini z 412. Sq.

30 września pojedynczy SM.79 atakował Aden. Włochów przechwyciły dwa „Gladiatory” z 94. Sqn. Brytyjscy piloci zgłosili strącenie, ale w rzeczywistości Savoia powróciła bezpiecznie na swoje lotnisko. Dwie pozostające w Kenii eskadry z 1. Sqn. SAAF zostały przemianowane na 2. Sqn. SAAF.

O świcie 2 października sześć CR.42 z 412. Sqn. przechwyciło trzy nadlatujące „Blenheimy” z 45. Sqn. Celem bombowców było lotnisko Gura. „Falco” spadły na prowadzącą maszynę Sqn Ldr J. W. Dallamore’a. „Blenheim” szybko stanął w płomieniach, Dallamore zrzucił bomby i kazał strzelcowi skakać. Dallamore mocował się z samolotem, by dać czas do skoku także swojemu nawigatorowi. Nim to się stało samolot był już bardzo nisko, pilot zginął, gdy samolot eksplodował na ziemi. Dwa pozostałe bombowce były ścigane przez „Falco”. Włoscy piloci zgłosili strącenie obydwu, ale Brytyjczycy zdołali uciec. Tego samego dnia „Blenheimy” atakowały także Assab i Afmadu.

4 października dostrzeżono trzy CR.42 nad Metemma. Na przechwycenie poderwano tyleż „Gladiatorów”. Jeden z „Falco” został strącony przez por. S. De K. Viljoen, włoskiego pilota widziano, jak skacze ze spadochronem. Kapitan Boyle, chociaż jego samolot doznał poważnych uszkodzeń, prawdopodobnie zmusił kolejnego CR.42 do lądowania awaryjnego. Na południu Fairey „Battle” z 11. Sqn. zrzuciły ulotki propagandowe nad Yavello.

5 października trzy „Wellesley’e” z 47. Sqn., któremu towarzyszyły dwa „Gauntlets” z 430. Sqn., pilotowane przez Flt Lt Mitchell i Plt Off A. N. Johnstone, atakowały fort Gallabat.

Przez kolejne 10 dni aktywność w powietrzu była niewielka. Włosi przenieśli 10 swoich maszyn z Yavello do Addis Abeby. 12 października kilka „Wellesley’ów” z 47. Sqn. przeniesiono do Gedaref.

13 października 45. Sqn. ponownie atakował lotnisko w Gura. Jeden z trzech „Blenheimów” musiał zawrócić z powodu kłopotów z silnikiem. Pozostałe dwa samoloty, pilotowane przez Flg Off G. C. B. Woodroofe i Plt Off G. A. Cockayne, zostały strącone przez Fiaty CR.42 z 412. Squadriglia. Zginęły obie załogi. Nad Adenem trzy „Gladiatory” z 94. Sqn. zostały poderwane na przechwycenie samotnego SM.79. Flg Off Haywood uszkodził Savoię i zabił dwóch jej członków załogi.

Piloci i personel naziemny 3. Sqn. SAAF świętują 101 zestrzelenie przy kadłubie zdobytego Fiata CR.42, Afryka Wschodnia. Oczywiście, jak zawsze w przypadku meldunków pilotów, liczba sukcesów jest ogromnie przeszacowana (literatura różnie podaje, ale byłaby to 1/3 samolotów Regia Aeronautica w A.O.I. i połowa sprawnych na początku działań wojennych…).

24 sierpnia 1940 trzy „Blenheimy” z 11. Sqn. atakowały Dessie. Nalot na fort Gallabat wykonała para „Vincentów” i para „Gauntletów” z 430. Sqn. 26 sierpnia pięć „Wellesley’ów” z 223. Sqn. atakowało Asmarę. Napastników przechwyciły dwa Fiaty i strąciły maszynę pilotowaną przez Plt Off J.C. Smitherama.

11. Sqn. SAAF trzykrotnie atakował 28 sierpnia Mogadisz. Kolejny raz Ro.37bis nie zdołały przechwycić samolotów Fairey „Battle”. Po powrocie piloci zameldowali, że zniszczyli setki ciężarówek. Dopiero po zdobyciu Mogadiszu okazało się, że ich celem stał się skład starych i wyłączonych z użytku pojazdów, które gromadzono tam od lat.

Port w Assabie był atakowany 1 września. Uderzenie wykonały „Blenheimy” z 8., 11. i 39. Sqn. Udało się zniszczyć lub uszkodzić kilka budynków, oraz uszkodzić holownik. Sgt Norris poleciał na pokładzie „Wellesley’a” z 14. Sqn. na fotograficzne rozpoznanie wyspy Harmil. Zaatakowały go i strąciły myśliwce startujące z Massauy. Samolot spadł na wyspę, cała załoga ocalała i trafiła do niewoli.

Nad Kassalą doszło do starcia pary CR.42 i trzech „Gladiatorów” z 1. Sqn. SAAF. Z pojedynku górą wyszli piloci z Afryki Południowej, indywidualne zwycięstwa zaliczyli mjr Van Schalkwyk i por. J. J. Coetzer. [klasyczny przykład, zgłoszenie, a sukces, brytyjski autor cytowanej książki podaje pewny sukces, w literaturze włoskojęzycznej ani widu, ani słychu po takim zdarzeniu = w ewentualnej publikacji mógłbym wspomnieć jedynie o istnieniu takiego meldunku etc., choć oczywiście będę szukał dalszych informacji]

2 września dwa SM.79 atakowały Aden. 4 września operujące z Diredawy SM.79 powróciły nad port. Inny SM.79 atakował płynący po Morzu Czerwonym parowiec „Velko”, który został ciężko uszkodzony.

3 września, na południu, 12. Sqn. SAAF wysłał trzy Ju 86 przeciwko Yavello. Na ziemi przydybano trzy Ca.133 i zniszczono je [ponownie – a z jakiej jednostki były zniszczone bombowce?]. Obrona przeciwlotnicza Włochów strąciła maszynę por. R. G. Donaldsona, nikt z załogi nie przeżył.

5 września pięć SM.79 atakowało konwój na Morzu Czerwonym. Włoscy strzelcy uszkodzili „Blenheima” IVF, który eskortował statki. Następnego dnia ten sam konwój atakował pojedynczy SM.79.

W międzyczasie trzy SM.79 zaatakowały Aden. Na przechwycenie wysłano sześć „Gladiatorów”. Myśliwce zdołały uszkodzić dwa włoskie bombowce. Jeden lądował w Adigolla, drugi uderzył w drzewo w czasie lądowania w Diredawie.

Do dziwnego incydentu doszło 7 września. Dwa „Gauntlety” przenoszące 25 funtowe bomby zapalające wystartowały w towarzystwie pary „Vincentów” z zadaniem zaatakowania lotniska Metemma. Jeden z „Vincentów” uderzył w pobliskie drzewa i został poważnie uszkodzony, gdy pilot próbował wylądować. Pozostała trójka o 13.05 była już nad celem. Tam zauważyli Ca.133, który zrzucał Włochom na ziemi zaopatrzenie za pomocą spadochronów. Flt Lt A. B. Mitchell zaatakował, a Ca.133 zanurkował prosto w ziemię. Mitchell podciągnął i zrzucił wszystkie osiem bomb na cel, ale bez widocznego efektu.

Mogadisz ponownie był atakowany przez samoloty 11. Sqn. SAAF. Ich zamiarem było zniszczenie ciężarówek, które wykryli na wspomnianym złomowisku, spostrzegli jednak 12 Ca.133 na ziemi i to na nich skupili swoją uwagę. Udało się uszkodzić jeden z bombowców, który i tak był już niesprawny.

8 września Adjutant M. R. Rowland, pilotujący Martina 167F z 8. Sqn. z Adenu, zaatakował lotnisko Moggio. Przechwycił go Fiat CR.42 z 413. Sq. i zestrzelił. Przeżył jedynie Flg Off P. C. Rupert, który trafił do niewoli. 7 i 8 września Włosi atakowali Port Sudan, uwaga napastników skupiła się na tamtejszych lotniskach. Ponadto startujące z Gobwen trzy Ca.133 atakowały lotnisko Garissa.

9 września 11. Sqn. SAAF dwukrotnie atakował lotnisko Shashamanna, mając nadzieję na zniszczenie meldowanych tam 14 włoskich samolotów. Udało im się zniszczyć jeden SM.81 i uszkodzić kolejny, oraz jeden Ca.133 (zniszczyć?). Strącono Fairey „Battle” pilotowane przez kpt. R. A. Blackwella i Air Sgt F. A. Van Zyl. Dessie atakowało pięć „Blenheimów” z 11. i 39. Sqn. Sześć „Blenheimów” z 45. Sqn. przeleciało z Egiptu na lotnisko Summit w Sudanie. W Południowej Afryce mjr L. A. Wilmot rozpoczął formowanie 3. Sqn. SAAF, który zacznie swoje działania operacyjne w Kenii (panowie ze zdjęcia).

W pierwszych godzinach 10 września brytyjskie wojska lądowe wykonały ograniczoną operację przeciwko Kassali. Akcję lądową wspierało lotnictwo. Trzy „Wellesley’e” z 14. Sqn. zbombardowały włoskie pozycje. Interweniowały „Falco”, udało im się strącić bombowiec Plt Off J. A. Fergusona.

Vickers „Wellesley” startuje z polowego pasa startowego w Afryce Wschodniej, 15 maja 1941. Wojny lotniczej w tym rejonie świata ciąg dalszy.

16 sierpnia 1940 rozpoczęło się zaokrętowanie wojsk brytyjskich w Berberze. Włosi skupili teraz swoją uwagę na porcie. O świcie para SM.81 nadleciały nad port, ale oba zostały trafione z ziemi. W południe zjawiły się dwa SM.79, z których jeden oberwał od obrony plot. Później po południu nadleciały trzy SM.79, ale zostały przechwycone przez parę Martin 167F z 8. Sqn. Wierzono, że Flt Lt Ritoux-Lachaud zestrzelił jedną z Savoi. SM.79 pilotowany przez Sottoten. Luigi Conti został strącony, prawdopodobnie jest to zwycięstwo zgłoszone przez pilota Martina. Więcej włoskich samolotów przeniesiono z Addis Abeby do Diredawy, były to dwa SM.79, trzy CR.32 i trzy SM.81.

Desperacka walka w Somlilandzie trwała 17 sierpnia. Pieć Ca.133 i para CR.32 atakowały Berberę. Pięć „Blenheimów” odpowiedziało atakiem na lotnisko Hargeisa. „Blenheim” z 39. Sqn. został trafiony ogniem plot. nad Zeila. Pilot zdołał bezpiecznie wodować, jego i załogę podjął HMS „Ceres”.

O 5.35 18 sierpnia trzy „Blenheimy” z 11. Sqn. atakowały włoskie kolumny w pobliżu Laferug. Przechwyciła je para Fiatów CR.32 z 410. Squadriglia, pilotami byli Sottoten. Veronese i Serg. Magg. Volpe. Maszyna Sgt Gay została strącona przez Veronese na północny-zachód od miasta. W międzyczasie pięć „Wellesley’ów” z 223. Sqn. uderzyło na Addis Abebę. Nad celem napotkali ogień plot. i pojedynczy CR.42. Włoski myśliwiec zdołał trafić aż cztery bombowce, ale atak i tak był sukcesem, na ziemi zniszczono trzy Ca.133, jeden SM.79 i jeden SM.75, uszkodzone zostały dwa kolejne samoloty.

O świcie 19 sierpnia ewakuację z Berbery zakończono. Ostatni atak na port wykonały trzy SM.79. „Blenheimy” z Adenu próbowały nadal nękać maszerujące włoskie kolumny. Kampania w Somalilandzie zakończyła się zwycięstwem Włochów. W dniach 5-19 sierpnia maszyny RAF bazujące w Adenie wykonały 184 samolotoloty, stracono siedem maszyn, 10 zostało ciężko uszkodzonych. Pomiędzy 16-19 sierpnia wykonano 72 loty bombowe i 36 patroli myśliwców nad Berberą.

Wraz z zakończeniem kampanii w British Somalilnadzie Włosi mogli ponownie rozproszyć swoje maszyny, co utrudniało zadanie pilotom RAF. Trzy CR.32 z 411 Sq. wysłano do Addis Abeby, do Gura trzy SM.79 z 10. Sq., a trzy Ca.133 z 52. Sq. przeniesiono do Miesso. 26 sierpnia rozwiązano Comando Tattico dell Settore Aeronautica Ovest.

Po upadku Somalilandu kampania powietrzna trwała na wszystkich frontach Afryki Wschodniej. 20 sierpnia pięć „Wellesley’ów” z 223. Sqn. zbombardowało Dessie. Mniej niż godzinę później cztery „Blenheimy” z 39. Sqn. i jeden z 11. Sqn. atakowały Diredawę. Atak uszkodził po jednym SM.81 i CR.32. „Blenheimy” atakowała para Fiatów CR.42 z 413. Sq. Capitano Corrado Santoro strącił bombowiec pilotowany przez Plt Off Jago. Także Santoro trafił maszynę z 11. Sqn., zadane obrażenia były wystarczające, by „Blenheim” musiał lądować awaryjnie w Adenie.

21 sierpnia sześć Fairey „Battle” z 11. Sqn. SAAF zaatakowało Mogadisz. Zniszczono dwa włoskie samoloty, które znajdowały się w naprawie i uszkodzono cztery kolejne. Ponadto trafiono hangary i zniszczono dwie ciężarówki. Mogadisz atakowano ponownie 24 sierpnia. Włosi poderwali trzy Ro.37bis, ale były one zbyt powolne by przechwycić przeciwnika.