Wojna Mussoliniego

Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

Od 25 lipca do końca października 1942 r. włoskie kutry wykonały 37 misji (podaje się też wartość 60 odbytych misji i 17 starć z przeciwnikiem). Pewnym utrudnieniem były białe noce, które nie sprzyjały działaniom włoskich MAS. Operacje wykonywały poszczególne jednostki, sekcje w sile dwóch kutrów, lub grupa licząca maksymalnie trzy MASy. Wiele z tych misji zakończyło się starciami z przeciwnikiem. Główne zadania Włochów to rozpoznanie i zakłócanie sowieckiej żeglugi. Eskortowano niemieckie i fińskie jednostki nawodne, kutry angażowano również do wsparcia działań własnych wojsk, przewożono i odbierano zza linii wroga informatorów i sabotażystów. Wiele używanych przez przeciwnika statków było płytko zanurzonymi i szybkimi jednostkami, dlatego często włoskie kutry nie zabierały z sobą torped, które stanowiły spore obciążenie i zmniejszały szybkość MASów.

25 lipca MAS 528 poszukiwał okrętu podwodnego. Pierwszego dnia operacji na Ładodze doszło do wypadku, który ograniczył siłę 12. Squadriglia. MAS 526 poważnie uszkodził dziób i trafił do remontu w Sortavala. Jednostka płynęła z Sortavala do bazy operacyjnej w Sortanlahti. Wówczas, z powodu gęstej mgły, kuter zbliżył się zbytnio do wysepki Mokerikko. Pomimo poważnych uszkodzeń MAS 526 powrócił do Sortavala, gdzie przeszedł naprawy. 29 lipca MAS 527 wykonywał misję dozorową przy własnym wybrzeżu. 31 lipca MAS 528 i MAS 529 poszukiwały okrętu podwodnego. Dodać należy, że zgłoszenie o tym, a także poprzednim, okręcie podwodnym było nierealne, włoscy historycy nazywają go urojonym lub obdarzają ciężkim do przetłumaczenia, ale dość wymownym przymiotnikiem „fantomatico”.

4 sierpnia MAS 527, 5-go MAS 529 i 8-go ponownie MAS 529 dozorowały własne wybrzeże. Także 8 sierpnia MAS 527 i MAS 528 przeprowadziły ćwiczenia na wodach jeziora. 9 sierpnia MAS 528 ponownie dozorował wybrzeże. Także 9-go MAS 527 i 529 udzielały wsparcia ogniowego własnym siłom, 11-go identyczną misję wykonał MAS 528. 13-go MAS 529 popłynął do Lahdenpohja.

Od połowy sierpnia kierowane przez Finów międzysojusznicze dowództwo dało Włochom więcej szans do walki z konwojami wroga. Efekty tej decyzji przyszły bardzo szybko. MAS 527 (sottotenente di vascello Renato Bechi) nocą 14/15 sierpnia 1942 osiągnął największy sukces 12. Squadriglia na Ładodze. Wówczas pojedynczą torpedą zatopiono kanonierkę „Bira” (typu Moskwa, 900 t). Włosi dojrzeli „Birę” wraz z trzema podobnymi jednostkami, Rosjanie wykonywali misję wysadzenia na ląd informatorów. Według innej literatury miała to być kanonierka typu Bira. 14-go MAS 527, 528 i 529, a 21-go MAS 529 wspierały desant. 21 sierpnia MAS 527 i MAS 528 przeprowadziły wolne łowy. 24 i 25 sierpnia MAS 527 i 528 ostrzeliwały Morję.

25 i 28 sierpnia MAS 527 i MAS 528 przeczesywały akwen, tego drugiego dnia MAS 528 (sottotenente di vascello Benvenuto) zatopił lichtugę. Tysiąctonowy (lub 1300 t) transportowiec przewoził na pokładzie żołnierzy, wielu Rosjan miało wówczas zginąć w wodach jeziora. Do nocy 27/28 sierpnia włoskie kutry, mające przeciąć szlak dostaw do Leningradu na południu jeziora, były eskortowane przez fińskie myśliwce. O godzinie 00.03 z pokładu MAS 528 dostrzeżono odległe o ok. 3500 m dwa holowniki, które prowadziły jednostkę długości ok. 70 m, zespół przeciwnika poruszał się z prędkością czterech węzłów. Trzeci holownik, najmniejsza jednostka, płynął przed konwojem. O 00.20, gdy dystans wynosił 1500 m, Włosi zdecydowali o ataku, torpedy nastawiono na zanurzenie jednego metra. O 00.47, 800 m od konwoju, Włochów wykryto i przywitano ogniem karabinów maszynowych. Kutry oddaliły się, ale trzy minuty później MAS 528 z dystansu 5.600 m oddał wreszcie bezbłędny strzał. Trzydzieści sekund później sowiecki statek wyleciał w powietrze.

1 września MAS 529 płynął do Lahdenpohja. W pobliżu wysepki Verkkosaari trafił na dwie sowieckie łodzie patrolowe, uzbrojone w karabiny maszynowe kal. 12,5 mm oraz działka kal. 40 mm. Rosjanie otworzyli gwałtowny ogień do włoskiego kutra. MAS odpowiedział ogniem i rozpoczął ucieczkę na dużej prędkości, wykonując przy tym wiele karkołomnych manewrów. Włosi mieli przy tym nawet celnie ostrzelać przeciwnika z działka Breda. Chwilę później interweniowały niemieckie i fińskie samoloty, które zmusiły Rosjan do ucieczki.

7 września MAS 527 wykonał misję patrolową na przeszukanie akwenu. 9-go MAS 527, a 11-go trójka MAS 527, 528 i 529 udzielały wsparcia ogniowego. 14, 26 i 28 ta sama trójka wykonywała misje na przeszukiwanie akwenu.

28 września MAS 528 i 529 (capitano di corvetta Bianchini) ruszyły na wody jeziora. O godzinie 00.10 29-go z ich pokładów dostrzeżono mały konwój. Składał się on z holownika z holowanym transportem, oraz kanonierki w roli eskorty. O 00.45 jasno świecący księżyc zdradził obecność Włochów, natychmiast z dystansu ok. 1000 m w ich stronę otworzono intensywny ogień. MASy znajdowały się w niekorzystnej sytuacji do ataku, pod gradem kul wykonały nawrót i oddaliły się z duszą szybkością, odpowiadając ogniem. W końcu MAS 529 zdołał zająć dogodną pozycję do odpalenia torped, z dystansu 1000 m wystrzelono torpedę nastawioną na jeden metr. Celem był holowany transport – trzy barki, ściśle ze sobą powiązane. Niestety, strzał okazał się niecelny.

4 października MAS 527, 528 i 529, 8. i 12. MAS 526, 528 i 529, a 17-go MAS 526, 527 i 528 wykonywały przeszukiwanie akwenu. 21-go MAS 526, 527 i 528, a dzień później MAS 526 wspierały desant na wyspę Sucho. Ten sam kuter wykonał tego dnia ostatnią misję Włochów na jeziorze – pilny przewóz rannych.

Książka Betasom do odwołania dostępna za jedyne 22,5 zł + koszty wysyłki: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

DŁUGA DROGA NAD ŁADOGĘ

21 kwietnia 1942 dowództwo niemieckiej marynarki we Włoszech, na polecenie OKW, złożyło zapytanie w Stato Maggiore della Marina Italiana (Sztabie Generalnym włoskiej floty) w sprawie zaangażowania kilku kutrów typu MAS (Motoscafo armato silurante) w działania związane z oblężeniem Leningradu.

Siły Regia Marina na Jeziorze Ładoga miała reprezentować 12. Squadriglia MAS, dowodzona przez capitano di corvetta Giuseppe Bianchini. Comando Supremo (włoskie Naczelne Dowództwo) pozytywnie rozpatrzyło niemiecko-fińską prośbę o wysłanie w rejon Ładogi włoskich kutrów torpedowych. Były to na tyle niewielkie jednostki, że można je było przynajmniej przez fragment drogi przewieźć na pojazdach. 12. Squadriglia składała się z następujących kutrów: MAS 526, MAS 527, MAS 528 i MAS 529. Wraz z 13. Squadriglia (MAS 534, 535, 538 i 539) oraz 14. Squadriglia (MAS 530, 531, 532 i 533) tworzyła ona 1. Flottiglia MAS, która operowała w górnej części Morza Tyrreńskiego (Settore Alto Tirreno). Dotąd Flotylla patrolowała Cieśninę Sycylijską i zwalczała konwoje idące na Maltę. 24 kwietnia 1942 kutry 12. Squadriglia skierowano do portu La Spezia. Tam przeszły przegląd techniczny i przygotowano je do transportu lądowego. Wykonano także serię ćwiczeń na Morzu Liguryjskim. Czekała je podróż na trasie liczącej bagatela 3105 km. Przerzut zaplanowano na 26 dni i faktycznie Włochom udało się perfekcyjnie zrealizować ten plan.

Kutry należały do klasy 500, 2 serii (MAS 526-550), a dla Włochów był to Tipo „Velocissimo Classe 500 seconda serie”. Ich charakterystyka wyglądała następująco:

Stocznia: Baglietto S.A., Varezze,
Wyporność: 25,5 ts
Wymiary: 18,70 x 4,70 x 1,43 m,
Materiał użyty do budowy: drewno,
Napęd: 2 x Isotta-Fraschini Asso 1000,
Moc: 1 470 kW (2 000 KM),
Prędkość: 44 w,
Zapas paliwa: 3,9 t,
Zasięg: 400 Mm/34 w,
Załoga: 10 ludzi,
Uzbrojenie: 2 torpedy kal. 450 mm, 1 x 20 mm L65 Breda, 6 bomb głębinowych o masie 50 kg.

Włoskojęzyczna literatura wskazuje drobne różnice, podawana wyporność to 26 t, a prędkość to 41-43 w. Oryginalnie kutry były uzbrojone w km 13,2 mm. Ponieważ jednym z zadań przewidzianych dla Włochów na Ładodze było wsparcie ogniowe własnych wojsk, wiosną 1942 r. wymieniono je na działka 20mm Breda mod. 1935. Daty wodowania i wejścia do służby dla poszczególnych jednostek to odpowiednio MAS 526 22.08.1938 i 03.03.1939, MAS 527 30.01.1939 i 30.03.1939, MAS 528 28.02.1939 i 29.08.1939 oraz MAS 529 03.04.1939 i 30.06.1939.

W pierwszych godzinach porankach 25 maja 1942 kolumna wyruszyła z La Spezia. Władze Regia Marina powierzyły transport kutrów firmie wyspecjalizowanej w niestandardowych przewozach – Società Fumagalli di Milano. Kutry, pozbawione nadbudówek, broni, śrub i sterów, były przewożone na czterech specjalnych platformach transportowych holowanych przez ciężarówki. W skład kolumny wchodziły także dwa samochody osobowe oraz cztery inne ciężarówki, przewożące różny sprzęt i wyposażenie. Większa część personelu eskadry podróżowała koleją, specjalnym składem, który przewoził także nadbudówki kutrów, silniki, uzbrojenie i niezbędne wyposażenie pozwalające na prowadzenie samodzielnych operacji tym czterem jednostkom. Harmonogram odcinka, który kutry pokonały drogą lądową wyglądał następująco:

-25 maja 1942, odcinek La Spezia – Berceto na Przełęczy Cisy (1041 m.n.p.m.),
-26 maja, odcinek Berceto – Reggio Emilia,
-27 maja, odcinek Reggio Emilia – Bolzano,
-28 maja, odcinek Bolzano – Fortezza,
-29 maja, odcinek Fortezza – Brenner – Schwaz,
-30 maja, odcinek Schwaz – Oberaudorf,
-1 czerwca, odcinek Oberaudorf – Monachium,
-2 czerwca, odcinek Monachium – Köditz (Hof),
-3 czerwca, odcinek Köditz – Berlin,
-4 czerwca, odcinek Berlin – Szczecin.

Przerzut organizował i kierował nim capitano di vascello Orazio Bernardini. Zbyt wąskie uliczki pomagała pokonać specjalnie przydzielona drużyna murarzy, która rozbierała fragmenty domów, a następnie dokonywała szybkiej naprawy. Zbyt niskie mosty zaś pokonywano zdejmując kutry z platform, umieszczając je na rolkach, celem przetoczenia pod przeszkodą, by na koniec ponownie umieścić je na pojazdach.

30 maja do Szczecina przybył personel 12. Squadriglia MAS – siedmiu oficerów, 19 podoficerów i 63 żołnierzy. Do 6 czerwca kutry załadowano na pokład niemieckiego parowca „Thielbeck” (2815 BRT), gdzie zaokrętowała się już załoga. Na pokładzie znajdowały się już także broń, amunicja, torpedy, silniki, części zamienne, sprzęt polowy itp. Tego dnia statek obrał kurs na Helsinki, gdzie dotarł 9 czerwca. Od razu przystąpiono do rozładunku kutrów i materiałów. Do 12 czerwca kutry i ich załogi pozostały w Helsinkach. Między 12 a 16 czerwca kutry w pojedynczych grupach przemieszczały się z fińskiej stolicy do Vijpuri (obecnie Wyborg). Stamtąd kanałem Saimaa i Jeziorem Saimaa MAS-y dotarły do Punkasalmi. Tam, przy pomocy prymitywnego wyciągu, załadowano je na specjalne platformy kolejowe. Cztery osobne składy zawiozły MAS-y do oddalonego o 30 km Lahdempohja (obecnie Łachdienpochja). Była to główna fińska baza Flotylli Brzegowej Ładogi, dowodzona przez płk Paava Jarvinena. Tam włoskie kutry pierwszy raz opuszczono na wody Ładogi. Tam także zamontowano zdemontowane na czas transportu wyposażenie i przeprowadzono testy sprawności jednostek. Lahdempohja była dla Włochów i ich sojuszników bazą logistyczną, znajdowały się tam koszary, magazyny, warsztaty i stacje kolejowe. Pułkownik Jarvinen dowodził także fińsko-niemiecko-włoskim zespołem nazywanym Laivasto-osasto K, utworzonym 17 maja 1942.

Następnie Włosi ruszyli ku swojej bazie operacyjnej w Sortanlahti (obecnie Prioziorsk ). Do 22 czerwca znalazły się tam wszystkie cztery kutry. Baza w Sortanlahti była narażona na ataki z powietrza, w okresie 18 sierpnia – 22 października 1942 ogłaszano aż 127 alarmów lotniczych dla miasta. Staranne maskowanie bazy było więc codziennością dla załóg kutrów. Od 25 czerwca włoska eskadra była w sprawności operacyjnej, jednak przez miesiąc przechodziła okres prób i aklimatyzacji.

Książka Betasom do odwołania dostępna za jedyne 22,5 zł + koszty wysyłki: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

12. SQUADRIGLIA MAS NA JEZIORZE ŁADOGA

Historia oblężenia Leningradu jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych epizodów II Wojny Światowej. Jednak i ta słynna epopeja ma nadal wątki, które mogą zaskoczyć czytelnika. Obecność nowoczesnych włoskich kutrów torpedowych typu MAS, ściągniętych na daleką północ aż z Italii, jest właśnie jedną z tych mniej znanych historii okrążenia miasta noszącego nazwisko Lenina.

SYTUACJA NA JEZIORZE ŁADOGA

Na mocy traktatu pokojowego kończącego Wojnę Zimową, podpisanego w Moskwie 12 marca 1940 roku, Finlandia straciła terytorium położone na północy Jeziora Ładoga, stało się ono wówczas wewnętrznym jeziorem Rosji. 26 czerwca 1941 roku Finlandia przyłącza się do wojny przeciw ZSRR. Rozpoczynała się fińska „wojna kontynuacyjna”. Finlandia przystępowała do wojny pod hasłem wspólnej walki, a nie jako wasal Hitlera. Podobnie zatem do faszystowskich Włoch, które swoją walkę określały mianem „wojny równoległej”.

8 września 1941 w rejonie Szlisselburga zamknął się pierścień blokady wokół Leningradu. „Oknem na świat” był jedynie paseczek ziemi nad samą Ładogą znajdujący się między Newą a pozycjami fińskimi, położony na południe od Suvantojarvi. Zapasy żywności w mieście już wtedy były na wyczerpaniu. Od 12 września 1941 Rosjanie przerzucali przez jezioro Ładoga zaopatrzenie i nowe oddziały do oblężonego Leningradu. Dokonywała tego Flotylla Ładoska, oraz inne różne jednostki (holowniki, barki etc.). Tą samą drogą ewakuowano ludność cywilną z Leningradu. Ataki lotnicze nie przynosiły rezultatu, dowództwo niemieckie postanowiło rzucić do ataku na żeglugę na jeziorze lekkie okręty. Na jezioro przetransportowano dużą liczbę ścigaczy i innych lekkich jednostek. Jednostki te pochodziły z Niemiec i Finlandii, a niebawem także z Włoch. Gdy jezioro skute jest lodem możną po nim przejechać samochodami, w ten sposób zaopatrywano miasto zimą 1941/1942.

Jezioro Ładoga leży 50 km na wschód od Leningradu. Jest największym zbiornikiem słodkiej wody w Europie, bardzo bogatym w rybę. Jego powierzchnia wynosi ponad 18 000 kilometrów kwadratowych, największa głębokość to 230 metrów, średnia głębokość to 51 metrów (inne podawane dane to: powierzchnia 17 700 km², a maksymalna głębokość 225 m). Na jeziorze jest ok. 600 wysepek o powierzchni mniej więcej 1 ha, jest także wiele małych skalistych wysepek. Większość z nich leży w północno-zachodniej części akwenu, brzegi są skaliste, często wysokie, z głębokimi zatokami. Tam zakładano bazy z których atakowano sowiecką żeglugę pływającą wzdłuż południowych wybrzeży. W czasie sztormów siła wiatru dochodzi do 10 stopni w skali Beauforta, a fala osiąga 6 metrów. Fale załamują się na płyciznach, zderzają i mieszają, powoduje to niebezpieczeństwo nawet dla dużych jednostek pływających. Żeglowne dopływy Ładogi to rzeki Swir z Jeziora Onega i Wołchow z Jeziora Ilmen, jedynym odpływem jest zaś rzeka Newa. Po tym gdy car Piotr Wielki zbudował kanał łączący rzekę Wołchow z Newą statki omijały jezioro, żegluga na nim niemal ustała. Do wybuchu wojny hydrografowie niewiele wiedzieli o systemie lodowym jeziora czy też o ukształtowaniu jego dna. Przez prawie 120 dni w roku powierzchnia jeziora jest skuta lodem.

Rosjanie mieli na jeziorze Ładoską Flotyllę Wojenną, składały się na nią: kanonierki (11), trałowce (32), kutry i transportowce. Po jeziorze i rzece Wołchow początkowo pływało pięć większych i 27 mniejszych rzecznych holowników, 29 jeziorowych i 100 rzecznych barek. Admirał Iwan Isakow otrzymał zadanie przygotowania infrastruktury do transportu zaopatrzenia do miasta. W zachodniej części Zatoki Szlisselburskiej do rozbudowy wyznaczono trzy przystanie: Osinowiec, Golsmanę i Morje. Wodne transporty z zaopatrzeniem pływały do tych przystani z Zatoki Wołchowskiej. Konwoje barek, ochraniane przez okręty wojenne, do Osinowca musiały przepłynąć 115 km trasę. Przerzuty zaopatrzenia odbywały się najczęściej pod osłoną nocy.

Niemcy mieli zaangażować sześć kutrów-stawiaczy min, 21 promów konstrukcji pułkownika Sibela, uzbrojonych w działa kal. 88 mm i karabiny maszynowe, dziewięć kutrów desantowych oraz kuter torpedowy. Zaangażowano także 60 jednostek fińskich i Luftwaffe. Finowie dysponowali na jeziorze m.in. starym torpedowcem „Sisu”. Przeciąć tej trasy zaopatrzenia jednak nie zdołano.

15 listopada 1941 roku lód uniemożliwił transport szlakiem wodnym, pozostał jedynie transport kołowy przez zamarznięte wody Ładogi (tzw. „Droga życia”). Zimą 1941/1942 trwały prace nad ponownym uruchomieniem żeglugi na Ładodze. Rosjanie gromadzili statki, barki, holowniki i okręty. Remontowano uszkodzone jednostki, ściągano nowe z Wołgi, a nawet wydobywano z dna Ładogi jednostki zatopione wcześniej. U ujścia rzeki Siraś uruchomiono stocznię produkującą drewniane barki, w stoczniach Leningradu powstawały nowe 900-tonowe statki oraz różne mniejsze jednostki. Wzmocniono ochronę konwojów, wzdłuż jeziora prowadziły obserwację kutry patrolowe. W kolejnym sezonie żeglugowym funkcjonowały dwie trasy żeglugowe: z Osinowca do Małej Ładogi (tzw. wołchowska lub wielka) oraz biegnącą dawnym szlakiem lodowym („drogą życia”) przez Zatokę Schlisselburską (tzw. mała trasa). Dzienna norma przewozu dla statków na Ładodze to 4200 t towaru i 3000 wyznaczonych do ewakuacji ludzi. Pierwszy po roztopach konwój wyruszył na jezioro 28 maja 1942.

Książka Betasom do odwołania dostępna za jedyne 22,5 zł + koszty wysyłki: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego