Ettore Bastico – włoski głos rozsądku
Generał Ettore Bastico (z prawej), od 19 lipca 1941 gubernator Libii i głównodowodzący wojsk Osi w Afryce Północnej. Wracamy do książki I. W. Walker, Iron Hulls, Iron Hearts – Mussolini’s Elite Armoured Divisions in North Africa.
Po nieudanej brytyjskiej ofensywie w lecie 1941 r. nastąpiła w Afryce Północnej chwila spokoju. Włoskiego głównodowodzącego, który nie zawsze dochodził do ładu z Rommlem, zastąpił gen. Ettore Bastico. Włoch był rozsądnym oficerem, który często zwracał Lisowi Pustyni uwagę na sprawy logistyki, ale Niemiec najczęściej ignorował te uwagi. Mimo częstych napięć z sojusznikiem, Bastico do końca kampanii utrzymał swoje stanowisko. Szef Sztabu Rommla, gen. Westphal, docenia, że Włoch pozostawiał swojemu utalentowanemu niemieckiemu podkomendnemu swobodę decyzji, próbując równocześnie zapewnić mu wszelką możliwą pomoc, na jaką pozwalały dostępne zasoby. Bastico ściągnął z sobą swojego stałego współpracownika, gen. Gastona Gambarę, który był jego szefem sztabu już w Etiopii i Hiszpanii (Bastico dowodził tam C.T.V.).
W tym czasie urosły w siłę także włoskie jednostki szybkie przebywające w Libii. Wzmocniono artylerię Dywizji Pancernej „Ariete”, a jej lekkie czołgi (L3) nareszcie zastąpiły czołgi średnie M 13/40. Wozy te miały trafić do jej siostrzanej Dywizji „Littorio”, ale w Afryce były bardziej potrzebne. W listopadzie 1941 r. „Ariete” miała 146 M13, szesnaście dział 105 mm, 32 działa 75 mm, osiem dział ppanc. 47 mm i osiem działek plot. 20 mm. Dzięki temu dywizja była silniejsza niż kiedykolwiek wcześniej. Jesienią 1941 r. spędzono wiele czasu ćwicząc z nowym sprzętem.
Dywizją dowodził wówczas gen. Mario Balotta, 55-letni oficer artylerii, a jego zastępcą był gen. Ismaele Di Nisio, 53-letni oficer piechoty. W sierpniu przybyła z Włoch 101. Dywizja Zmotoryzowana „Trieste”, którą dowodził gen. Alessandro Piazzoni. Obie dywizje stworzyło Corpo d’Armata di Manovra (C.A.M.) z własną formacją rozpoznawczą – Raggruppamento Esplorante di Corpo d’Armata di Manovra (R.E.C.A.M.).
C.A.M. zajmował unikalną pozycję w strukturze dowodzenia Osi w próbie zachowania przez Włochów niezależności. Korpus nie podlegał Rommlowi, jak miało to miejsce w przypadku włoskich dywizji piechoty, a bezpośrednio Bastico. Jego dowodzenie powierzono Gambarze, który nadal pozostawał Szefem Sztabu u Bastico, dlatego nie mógł poświęcać mu pełni swojej uwagi. W praktyce ciężar dowodzenia spadał na barki gen. Balotta z „Ariete”. To dość nietypowe rozwiązanie okazało się kłopotliwe w praktyce, ale odwiodło Rommla od prób przejęcia bezpośredniego dowództwa nad C.A.M.
W listopadzie 1941 r. Rommel szykował się do ostatecznego szturmu na Tobruk. Był zdesperowany, by łup, który wymknął mu się z rąk w kwietniu, teraz ostatecznie był jego. Na południowy wschód od twierdzy skupiono DAK w składzie 15. i 21. DPanc. C.A.M. przydzielono pomocniczą, ale niezwykle ważną rolę, czyli obronę jego tyłów przed dywersyjnymi atakami Brytyjczyków z Egiptu. „Trieste” stacjonowała w Bir Hacheim, a „Ariete” na południu w Bir el Gubi.
