4. Divisione CC.NN. „3 Gennaio”
4. Divisione CC.NN. „3 Gennaio” (4. Dywizja Czarnych Koszul “3 stycznia”):
Powstanie jednostki: Dywizję utworzono 25 czerwca 1935, z myślą o podboju Etiopii. Jej mottem było „Chi osa vince” (kto się ośmieli, wygrywa). Nazwa własna 3 stycznia nawiązywała do dnia w 1925 r., kiedy Mussolini wygłosił swoje słynne przemówienie, od którego zwykło się przyjmować ustanowienie jego dyktatury we Włoszech. Pierwszym dowódcą został Lugotenente Generale Alessandro Traditi, jego zastępcą był Generale di brigata Vincenzo Tessitore. Jednostka przeszła intensywne szkolenie, 30 października załadowała się na statki i ruszyła do portu Massaua.
Kampania w Etiopii: Po wyładunku w pierwszych dniach listopada, dywizja szlakiem wiodącym przez Mai Serau, Adi Cajéh, Senafè i Adigrat, dotarła do Macallè. Tam na żołnierzy czekała ciężka praca przy rozbudowie systemu drogowego, systemu zaopatrzenia w wodę oraz budowa umocnień. W czasie ofensywy w prowincji Endertà dywizja miała przejść na południe od Scelicot i osiągnąć następujące cele: północny grzbiet Enda Gaber, Enda Gheorghis i Afgol. W styczniu 1937 r. dywizję przydzielono do I. KA (zastąpiła tam 2. Divisione CC.NN., przeniesioną do Korpusu Erytrejskiego). W czasie tzw. bitwy o Endertà „3. Gennaio” walczyła na prawym skrzydle Divisione di fanteria „Sabauda”.
W dniach 10-19 lutego 1936, wraz z 5. Dywizją Alpejską „Pusteria”, toczy zwycięskie walki w rejonie Amba Aradam. O świcie 10-go jej 104. Legion (lewa kolumna) zbiera się w dolinie Malmolà, wspiera go kompania batalionu karabinów maszynowych i grupa dział 65/17. Rezerwę stanowią 215. Legion i kompania ckm. O 8.00 z przełęczy Dogheà rusza także prawa kolumna, 101. Legion i dwie kompanie z batalionu kaemów. Pierwszego dnia pododdziały osiągnęły wszystkie planowane cele, odpoczęły i kolejnego dnia o 7.00 wznowiły marsz. 11 lutego prawa kolumna, której bataliony posuwały się w dwóch rzutach, miała zabezpieczyć skrzydło dywizji. Żołnierze tej kolumny szybko pokonali dolinę Gabat i rozpoczęli wspinaczkę na nienazwane wzgórze ma południowy-zachód od Scelicot. Po osiągnięciu celu kolumna przeszła do obrony i działania wznowiła kolejnego dnia. W tym czasie 104. Legion, z dwoma batalionami w pierwszym rzucie, pokonał od wschodu dolinę Gabat i rozpoczął podejście na szczyt Addi-Marà.
12 lutego położenie „3 Gennaio” było następujące: 101. Legion na bezimiennym wzgórzu, na północ od Taga-Taga, 104. Legion na Amba Metenè, 215. Legion pozostawał w rezerwie, niemal cały skoncentrowany za pozycjami 101. Legionu. A IV. dywizjon artylerii na płaskowyżu Addi Marà. 104. Legion czekał do 7.00 na rozpoczęcie działań. O 6.30 na skrzydło prawej kolumny spadł wściekły atak przeciwnika, wszystko toczyło się w gęstej mgle. Grupa Etiopczyków liczyła ok. 2 tys. ludzi, zeszli oni z podnóża potężnego Amba Aradam na zbocza Enda Gaber. Celem ataku jest wejście od tyłu w dolinę Gabat. 101. Legion bije się dzielnie, pomimo ognia wrogich karabinów maszynowych i artylerii, atakiem na broń białą do godziny 12.00 zdobyto grzbiet Enda Gaber. Cały czas walcząc legion osiągnął pod wieczór znajdującą się tutaj wioskę i uderzył dalej na nienazwane wzniesienie na wschód od niej. Akcja była skoordynowana z działaniami batalionu „Pieve di Teco” z 7. Pułku Dywizji Alpejskiej „Pusteria”. Natarcia próbował później jeszcze batalion alpejski „Saluzzo”, ale noc i mgła spowodowały przerwanie działań w tym rejonie. W tym czasie lewa kolumna (104. Legion) nie natrafiła na opór i zajęła grzbiet Adi Gul Negus, leżący bardziej na zachód. Jednak przeciwnik wcale nie próżnuje, duże grupy przeciwnika przenikają dnem doliny Mai-Mesonò, próbując wspiąć się na zachodnie zbocza Amba Adi-Marà i wschodnie Taga Taga. Działania te osłania ogień karabinów maszynowych i artylerii małego kalibru, dlatego udaje się osiągnąć duże postępy. Lewa kolumna Włochów zajęła cały grzbiet Adi Gul Negus, położony najdalej na zachód, wtedy nawiązała kontakt z dużymi grupami przeciwnika, uzbrojonymi w karabiny maszynowe. Tylko tego dnia dywizja straciła: 6 zabitych i 9 rannych oficerów oraz 40 zabitych i 127 rannych żołnierzy. 13 lutego Czarne Koszule osiągnęły wszystkie powierzone im cele, „3 gennaio” została zluzowana przez 5. Divisione Alpina „Pusteria”, której jako wzmocnienie przydzielono 215. Legion, który przez cały czas pozostawał w rezerwie.
14 lutego dywizję przeniesiono do Quam Quam, by tam osłoniła lewe skrzydło I. KA. Nocą 16/17 lutego odparto liczne ataki nieprzyjaciela, który poniósł duże straty. Bitwa pod Amba Aradam zakończyła się włoskim zwycięstwem, armia Ras Mulugeta (włoskie źródła zapisują Mulughietà) przestała istnieć, a jej dowódca zginął. Teraz dywizja znowu została zaangażowana do prac drogowych, łopaty i kilofy Czarnych Koszul otworzyły drogę I. KA nad Jezioro Ascianghi (Aszanghie). Tam rozegrała się ostatnia znacząca bitwa kampanii. 31 marca „3 Gennaio” znajdowała się na drugiej linii obrony, na prawym skrzydle I. KA. Od 2 kwietnia rozpoczął się odwrót Etiopczyków, 4-go 0 6.30 „3 Gennaio” została rzucona w pościg, który w 36 godzin dotarł aż do przełęczy Agumbertà, 40 km dalej. Pościg odbywał się także nocą, w trudnym górskim terenie i przy intensywnie padającym deszczu. Armia cesarska rozpada się po drodze, Włosi mijają już jedynie porzucone trupy. W końcu pododdziały dywizji powróciły w rejon jeziora Ascianghi. Czarne Koszule ponownie chwyciły za łopaty, ich wysiłkiem przygotowano drogę do ostatecznego natarcia na Addis Abebę. Po miesięcznym pobycie w rejonie Ascianghi, dywizja znalazła się w drodze do Dessiè. W ruch kolejny raz idzie sprzęt saperski, prace są ciężkie, towarzyszą im potężne ulewy. Działania w Etiopii dywizja zakończyła pełniąc funkcje okupacyjne w Addis Abebie.
Ordre de bataille:
1935 rok:
101. Legione „Sabauda” (d-ca Console Ludovico Ferraudi, cały legion pochodził z Turynu):
-CI. Battaglione
-CII. Battaglione
-101. Compagnia Mitraglieri (kompania km)
-101. Batteria Someggiata da 65/17 (bateria dział 65/17)
104. Legione „Santorre Santarosa” (Console Felice Pertoldi, z jednym wyjątkiem Alessandria):
-CIV. Battaglione „Santorre di Santarosa”
-CXI. Battaglione „Monferrato” (z Casale Monferrato)
-104. Compagnia Mitraglieri
-104. Batteria Someggiata da 65/17
215. Legione „Del Cimino” (Console Vittorio Savini, z jednym wyjątkiem Vierbo):
CCXV. Battaglione „Cimino”
CCXX. Battaglione ” Giulio Cesare ” (z Rzymu)
215. Compagnia Mitraglieri
215. Batteria Someggiata da 65/17
IV. Battaglione Mitraglieri (batalion km)
2 battaglioni Complementi (dwa bataliony zapasowe)
IV. Gruppo Someggiato da 65/17 (R.E.) [IV. dywizjon wsparcia dział 65/17 przydzielony z armii]
4. Compagnia Speciale Genio (CC.NN. e R.E.) [4. kompania inż., Czarne Koszule + armia]
4. Sezione CC.RR. (sekcja karabinierów królewskich)
4. Sezione Sanità (sekcja sanitarna)
4. Sezione Sussistenza (sekcja zaop.)
4. Autoreparto misto (CC.NN. e R.E.) [mieszany oddział pojazdów MVSN + armia]
4. Reparto salmerie divisionali (?)
———————————————————————————————————————
Kampania w Libii: 4. Divisione CC.NN. „3 Gennaio” wchodziła w skład Corpo d’Armata libico (Gen. Sebastiano Gallina) z 10. Armii. Brała udział w ofensywie Grazianiego. W październiku została wycofana w rejon El Adem. W grudniu 1940 r. zajęła pozycje w Sidi Barrani. Tam dywizję zastała brytyjska operacja „Compass”. Czarne Koszule walczyły wraz z resztkami 1. Dywizji Libijskiej przeciwko 16. BP (z hinduskiej 4. DP). Dywizja “3 Gennaio” została unicestwiona, ale zyskała nieco cennego czasu dla innych cofających się do Libii jednostek.
Ordre de bataille:
1940 rok:
Sztab
250. Legione:
CL. Battaglione „Giuseppe Carli” (z Barletty)
CLIV. Battaglione „D. Mastronuzzi” (Tarent)
CLVI. Battaglione „Lucania” (Potenza)
250. Compagnia Mitraglieri (kompania km)
270. Legione:
CLXX. Battaglione „Agrigento” (Agrygent)
CLXXII. Battaglione „Enna” (Enna)
CLXXIV. Battaglione “Segesta” (Trapani)
270. Compagnia Mitraglieri
CIV. Battaglione Mitraglieri (batalion km)
204. Compagnia Mortai da 81 (kompania moź.)
204. Compagnia Cannoni da 47/32 (kompania dział ppanc. 47/32)
204° Reggimento Artiglieria Motorizzata (R.E.) (armijny pułk art. zmot.)
204. Batteria d’Accompagnamento da 65/17 (bateria wsparcia dział 65/17)
CIV. Battaglione misto Genio (CC.NN. e R.E.) (mieszany batalion inż. Carne Koszule I armia)
CCIV. Battaglione Complementi (batalion zapasowy)
Servizi Divisionali (służby)
[Wikipedia dodaje jeszcze baterię plot.]
