Wojna Mussoliniego

Miejscowa kobieta częstuje wodą strzelców alpejskich, odwrót włoskiej armii zimą 1943 r.

Podczas walk o Nikitowkę (okrążono tam 80. pp z wspomnianym niedawno strzelcem cekaemu Rosario Randazzo) doszło do epizodu z udziałem pewnej miejscowej kobiety (włoska literatura nazywa ją Rosjanką o imieniu „Juljana” i dodaje, że miała dzieci). Oblężonym Włochom brakowało wody, zwłaszcza liczni ranni cierpieli z tego powodu. Wodę czerpano z oddalonej od punktu opatrunkowego studni, która znajdowała się w centrum miejscowości. Wszyscy włoscy piechurzy, którzy podjęli się próby dostarczenia wody zginęli od kul snajperów. Współczująca cierpiącym Juljana wzięła wiaderko i poszła po wodę: była pewna, że rodacy ją oszczędzą. Zdążyła zrobić ledwie kilka kroków w stronę studni nim padła trafiona celnym strzałem snajpera. Kilka dni później wśród mogił poległych piechurów znalazł się także grób owej Rosjanki. Znajdował się on nieco z boku, ale niczym nie różnił się od tych żołnierskich.

Podporucznik Angelo Vidoletti służył w Rosji w XVIII batalionie bersalierów. 25 grudnia 1941, podczas wspomnianej w poprzednim wpisie Bitwy Bożonarodzeniowej, został ranny najpierw w gardło, a później w klatkę piersiową. Mimo to długo nie schodził z linii zagrzewając innych do walki. Wraz z 21 innymi żołnierzami batalionu został umieszczony w jednej z chat, gdzie ciężko ranni czekali na pomoc (ich stan nie pozwalał na ewakuację). Wkrótce przybyli Rosjanie. Szeregowi żołnierze próbowali udzielić pomocy rannym Włochom. Sytuacja odwróciła się po przybyciu komisarza politycznego. Rozkazał wywlec rannych z pomieszczenia. Improwizowany pluton egzekucyjny rozstrzelał wszystkich rannych (inna relacja mówi o mordowaniu po kolei strzałem w tył głowy). Ocalał jedynie kapral Rigo, który schował się pod zwłokami kolegów. Później ukrył go w stogu siana miejscowy chłop. Następnego dnia został odnaleziony przez Włochów. Będący na zdjęciu ppor. Vidoletti wstawił się za swoich kolegów i był pierwszym zamordowanym. Otrzymał złoty Medal Waleczności Wojskowej.

Bersalierzy w zimowych mundurach, zima 1941/1942 r. Z dużą rezerwą podchodziłem do relacji Leona Degrelle o szczególnej nienawiści sowietów w stronę Włochów. Większość z Was pewnie kojarzy jego opowieść o polewaniu na dużym mrozie włoskich jeńców wodą. Tego epizodu nadal nie jestem w stanie zidentyfikować. Natomiast fakt bestialstwa narzuconego z góry przez czynniki polityczne ZSRR jest dla mnie od dzisiaj bezsporny.

W Boże Narodzenie 1941 r. duże siły Armii Czerwonej zaatakowały włoskie pozycje. Celem strategicznym było wyjście na tyły wojsk włosko-niemieckich i zagrożenie Stalino (Donieckowi), a co za tym idzie pozycji całej 1. Armii Pancernej.

Atak na Włochów miał także motyw polityczny – chciano zadać cios żołnierzom Mussoliniego, zwłaszcza Czarnym Koszulom, a Rosjanie bezbłędnie zidentyfikowali obecność na zagrożonym odcinku dwóch batalionów faszystowskiej milicji. Wydano rozkaz o niebraniu do niewoli faszystów. W tym przypadku oznaczało to także innych Włochów, co znalazło odzwierciedlenie, gdy sowieci zdobyli szpital polowy 3. pułku bersalierów i w bestialski sposób wymordowali wszystkich rannych

Bitwę wygrali oczywiście Włosi, podobnie jak wszystkie większe starcia z Rosjanami w 1941 r.

Źródło: P. R. Di Colloredo, Croce di Ghiaccio. CSIR ed ARMIR in Russia 1941-43, Soldiershop Publishing, Zanica 2017

Pojazdy DP „Pasubio” przeprawiają się przez Dniepr, jesień 1941 r.

Pomiędzy 31 sierpnia i 28 września 1941 włoskie I i IX bataliony budowy mostów zostały przydzielone do niemieckiej Grupy Pancernej „Kleist” z zadaniem odbudowy mostów w Dniepropietrowsku. Przez cały ten czas włoscy saperzy pracowali pod ogniem sowietów dbając o te bezcenne przeprawy. W uznaniu za trud włoskich wojsk inżynieryjnych Niemcy przyznali Włochom z obu batalionów 47 Krzyży Żelaznych.

Pocztówka (tak mi się wydaje) z motywacją przyznania Medaglia d’Oro al Valor Militare (najwyższego włoskiego odznaczenia) dla strzelca cekaemu Rosario Randazzo. Ów Sycylijczyk był żołnierzem 80. pp i wraz z nim brał udział w walkach o Nikitowkę. Z obsługi jego cekaemu pozostał jedynym przy życiu. Mimo dwóch ran pozostał na stanowisku prowadząc ogień. W końcu w jego pobliżu spadł pocisk moździerzowy i nasz bohater stracił prawe ramie. Nie przerwał walki. Dowódca pułku płk Chiaramonti (wspomniany wczoraj przy okazji incydentu z esesmanami) znalazł poległego Randazzo na jego stanowisko. Wokół rozsypane były jego zęby, gdyż przyciskał on spust swojej broni właśnie nimi (wybiła je siła odrzutu) (z włoskiej Bredy strzela się tak: Ckm Breda).

Co do samych walk o Nikitowkę. W listopadzie 1941 r. pomiędzy C.S.I.R. i niemiecką 17. Armią wytworzyła się 50-km wyrwa (norma na froncie wschodnim, bywały i większe kilkusetkilometrowe). Jedną z jednostek wyznaczonych do jako takiego jej zatkania był właśnie 80. pp. W Nikitowce został okrążony przez całą 74. DS i odcięty od swoich linii. Włosi przez sześć dni bronili miasta, tracąc 500 ludzi. Wówczas z pomocą przyszły inne włoskie jednostki (m.in. 79. pp – także z DP „Pasubio”) i wszyscy pomyślnie wycofali się na własne linie.

Pułkownik Chiaramonti do końca czuwał, by wszyscy jego ludzie opuścili miasto. Gdy tak już się stało stwierdził, że nie odejdzie bez pożegnania swoich poległych żołnierzy. Do miasta wdzierali się już Rosjanie. Pomimo to Chiaramonti wraz z kilkoma swoimi oficerami udał się na centralny plac Nikitowki, gdzie ułożono ciała poległych Włochów, i oddał im honory.

Ciekawostką z tych walk są także ponawiane co noc wezwania do kapitulacji, których autorzy mówili perfekcyjnym włoskim. Prawdopodobnie byli do włoscy komuniści, którzy zbiegli do ZSRR.