Wojna Mussoliniego

1915 r.

17 lipca: na front w Dolomitach przybyli, przydzieleni do Brygady „Alpi”, stacjonującej w rejonie Col di Lana, bracia Garibaldi (pięciu), którzy przeżyli służbę w włoskim ochotniczym korpusie na froncie zachodnim (Argony). We Francji odznaczył się zwłaszcza Peppino, który z miejsca objął dowodzenie siłami włoskimi oblegającymi wrogie pozycje na Col di Lana (2462 m n.p.m.).

18 lipca-4 sierpnia: Druga bitwa nad Isonzo. Pierwsza ofensywa włoska miała za cel zniesienie wrogiego przyczółku mostowego w rejonie Gorizii, tym razem głównym celem było przede wszystkim płaskowyż Krasu, gdzie zamierzano wyzyskać niewielkie sukcesy osiągnięte podczas pierwszej bitwy.

Bitwę należy podzielić na dwie osobne fazy: pierwsza, od 18 do 29 lipca była okresem największego natężenia walk, gdy sukcesy włoskiej ofensywy były najbardziej widoczne. Kolejna faza, od 29 lipca do 4 sierpnia, to okres lokalnych kontrataków wojsk austro-węgierskich.

Główny wysiłek włoski miał miejsce w sektorze dolnego Isonzo. Ale Włosi aktywni byli na całym froncie, dzięki czemu Austriacy nie byli w stanie skupić wszystkich rezerw w rejonie Krasu.

Włochom nadal brakowało doświadczenia w wojnie nowego typu (okopowej). Przygotowanie artyleryjskie skupili na pierwszej linii wrogiej obrony, która na czas ostrzału została opuszczona, a nadzorowały ją tylko nieliczne straże. Po ustaniu ostrzału Austriacy natychmiast obsadzili okopy. Włoska piechota nie podążała natomiast za walcem ognia własnej artylerii, natychmiast wpadła pod intensywny ostrzał przeciwnika.

W kilku miejscach Włosi zdołali osiągnąć pierwszą linię wrogich okopów, ale natychmiast koncentrowała na nich ogień wroga artyleria, a do kontrataków przechodziła austriacka piechota. Zdobyte pozycje w wielu przypadkach trzeba było opuścić.

20 lipca atak przeprowadzany przez brygady „Regina” i „Brescia” oraz kilka oddziałów bersalierów doprowadził do opanowania szczytu Monte San Michele (275 m n.p.m.). Był to istotny sukces. Nocą austriacka artyleria, uzbrojona w moździerze Skoda kal. 305 mm, ostrzeliwała intensywnie żołnierzy włoskich obsadzających górę, zadając im ciężkie straty. W zbliżającym się kontrataku austriackim bardzo ważne miały się okazać baterie skoncentrowane w Merna k. Gorizii, które były w stanie ostrzelać obszar zajmowany przez wojska włoskie aż po miejscowość Gradisca. O 4.00 21 lipca ruszył silny kontratak Austriaków. Włoski garnizon dostał się w okrążenie, musiał przebijać się na pozycje wyjściowe z poprzedniego dnia. Atak był tak gwałtowny, że zagroził całej włoskiej obecności na lewym brzegu Isonzo. Tylko przytomnej interwencji Brygady „Bari” Włosi zawdzięczali, że nie zaprzepaścili wszystkich sukcesów odniesionych do tego momentu przez żołnierzy XI KA. 25 lipca przyniósł powtórkę wydarzeń z 20 lipca. Tym razem szczyt opanowała BP „Bari”, ale nie zdołała go utrzymać. Kluczowy okazał się huraganowy ogień austriackiej artylerii.

Także wzdłuż całej linii południowego skraju Krasu, od Castelnuovo do Monfalcone, żołnierze włoscy z wytrwałością atakowali austriackie okopy. Austriacy zdołali utrzymać pozycje i zatrzymać włoski atak. Na Monte Sei Busi, na wschód od Ronchi, kolejnym filarze austriackiej obronie, podzielonym na dwa szczyty (koty), 111 na północy i 118 na południu, odnotowano kolejny chwilowy sukces Włochów. 26 lipca kota 118 wpadła w ręce BP „Pinerolo”. Ponownie huraganowy ogień artylerii spowodował, że tylko chwilowo triumfujący Włosi musieli ewakuować swój garnizon. Austriacy zrezygnowali z ponownego obsadzenia wzniesienia i pozostało ono na ziemi niczyjej pomiędzy wrogimi liniami.

Nie mniej ciężkie były walki w innych sektorach frontu nad Isonzo. Walczono na całym przyczółku mostowym pod Gorizią, gdzie, zwłaszcza na Monte Podgora, górze stanowiącej prawdziwe drzwi do tegoż miasta, gwałtowna walka zaangażowała wszystkie cztery brygady włoskiego VI KA. Za cenę znacznych strat Włosi zdołali przesunąć swoje linie w rejon połowy wysokości góry (mała niepewność: a mezza costa sul monte).