Wojna Mussoliniego

1916 r.:

26 marca: na froncie w Karnii, dla zmniejszenia włoskiej presji w rejonie szczytów Pal Grande, Pal Piccolo i Freikofel, dowództwo austriackie przygotowało atak z zaskoczenia, nie zważając na wysoki śnieg i zamieć. Warunkiem powodzenia tego planu było opanowanie wioski Timau, a następnie eliminacja całego występu frontu. Korzystając z tuneli wykopanych w śniegu ludzie 8. cesarsko-królewskiego batalionu Jäger zbliżyli się do wrogich pozycji, ale wówczas nadszedł niespodziewany rozkaz odwołujący atak. Obawiając się skutków odwrotu przez ziemię niczyją w pobliżu włoskich pozycji, porucznik Johann Kamper z własnej inicjatywy nakazał kontynuować akcję. Alpini z 272. kompanii batalionu „Val Tagliamento” zostali wzięci z zaskoczenia. Niebawem Włosi wykonali silny kontratak w wyjątkowo ciężkich warunkach meteorologicznych, który zaangażował siły 145. pp „Catania”, bersalierów z 16. pułku oraz strzelców alpejskich z batalionów „Tolmezzo”, „Val Maira” i „Val Tagliamento”, dzięki czemu odzyskali wszystkie pozycje. Cała akcja kosztowała ich ponad tysiąc poległych, a straty niebawem jeszcze wzrosły: z powodu warunków pogodowych nie zdążono w porę ewakuować wielu rannych w doliny, przez co umierali masowo po drodze.

27-28 marca: międzysojusznicza konwencja w Paryżu pomiędzy szefami sztabów krajów Ententy. Ze strony Włoch udział bierze premier Salandra, minister spraw zagranicznych Sonnino, ambasador Tittoni, szef Sztabu Generalnego Cadorna i minister Dall’Olio. Powtórzono wolę do prowadzenia wojny w skoordynowany sposób. Innym tematem dyskusji była morska blokada Niemiec.

4 kwietnia: ze stanowiska ministra wojny zrezygnował gen. Vittorio Zupelli, który popadł w konflikt z Cadorną, którego podłożem był brak entuzjazmu dla sposobu prowadzenia wojny na froncie włosko-austriackim. Zupelli, który domagał się szerszej współpracy rządu i wyższych sfer wojskowych, został ofiarą nacisków Cadorny, który nie chciał by politycy mieszali się w jego kompetencje. Na stanowisku zastąpił go gen. Paolo Morrone. Vittorio Italico Zupelli, który urodził się w Capodistria w 1859 roku, powrócił więc do dowodzenia w polu, organizując odwrót armii serbskiej przez Albanię. W czerwcu 1917 r. jego dywizja stała się celem silnego kontrataku Austriaków w rejonie szczytu Flondar. Cadorna, oprócz skrytykowania żołnierzy biorących udział w walce, którym zarzucił tchórzostwo, miał okazję wyrównać rachunki z Zupellim, pozbawiając go dowodzenia. Po raz drugi Cadorna triumfował nad swoim „politycznym” rywalem.

6 kwietnia: austriacka galeria kontrminowa na górze Col di Lana została wypełniona 110 kg materiałów wybuchowych przez Kaiserjäger (https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaiserjäger), by przeciwdziałać włoskiemu planowi podłożenia własnej miny, o którym wiedziało austriackie dowództwo sektora. Kontrmina nie zadała Włochom żadnych strat w ludziach, nie uszkodziła także w znaczny sposób dwóch włoskich chodników minowych prowadzących w stronę szczytu.

11-30 kwietnia: walki w rejonie masywu Adamello. Bataliony alpejskie „Val d’Intelvi” i „Edolo”, którymi dowodzili kapitanowie Calvi i Valsecchi, zdobyły skalisty grzbiet Lobbia Alta (3300 m n.p.m.), Monte Fumo (3402 m n.p.m.) i Dosson di Genova (3441 m n.p.m.).

17 kwietnia: miały miejsce najbardziej znane ataki minowe na froncie włoskim: pod szczytem Col di Lana, o 23.35 wyleciały w powietrze dwie komory na końcu włoskich chodników minowych, wypełnione 5020 kg materiałów wybuchowych. Austriacy ponieśli bardzo wysokie straty w ludziach. 170 ludzi dostało się do niewoli podczas włoskiego ataku na szczyt mającego miejsce chwilę później. Także dzisiaj łatwo zauważyć ślady po eksplozji: krater szeroki na 25 m, długi na 35 m i głęboki na 12 m. W skalnym rumowisku do dzisiaj spoczywa ponad 100 żołnierzy austriackich z 6. kompanii 2. pułku Kaiserjäger porucznika Antona „Toniego” von Tschurtschenthalera.

1916 r.:

1 stycznia: na Piccolo Lagazuoi (2835 m n.p.m.; rejon przełęczy Falzarego w Dolomitach di Cortina) blok skalny powyżej włoskiej pozycji Ceniga Martini (?) został wysadzony przez Austriaków za pomocą 300 kg materiału wybuchowego. Była ta pierwsza detonacja miny na froncie w Dolomitach. Włosi nie ponieśli strat.

15-16 stycznia: nocą 15/16 stycznia dowództwo austriackiej 58. DP, która obsadzała przyczółek mostowy w rejonie Gorizii, zaniepokojone włoskimi postępami w trakcie czwartej bitwy nad Isonzo w rejonie Oslava, zarządził kontratak mający wyrzucić Włochów z koty 188 i z samej miejscowości. W pierwszej chwili włoska obrona załamała się, ale kontratak przywrócił stan wyjściowy.

17 stycznia: Czarnogóra kapituluje. Król Mikołaj I, teść Wiktora Emanuela III, ojciec królowej Włoch Eleny, uciekł ze Scutari morzem, wylądował w Brindisi i znalazł schronienie we Włoszech.

24 stycznia: oddziały 58. DP ponawiają atak w rejonie Oslavia. Atak koncentrował się na wąskim odcinku frontu, pozwalając Austriakom na odbicie koty 188 i miejscowości Oslavia. Za obronę tych pozycji odpowiadała BP „Novara”, wyczerpana wcześniejszymi walkami, zaangażowana była także w starcie w dniach 15-16 I.

31 stycznia: trzecia Pożyczka Narodowa we Włoszech zdołała zebrać 2,5 mld lirów.

14 lutego: austriackie samoloty zbombardowały Mediolan, w rejonie Porta Romana i Porta Volta, powodując 12 ofiar wśród cywili. Był to pierwszy nalot na stolicę Lombardii: do tej pory działania austriackiego lotnictwa skupiały się na wybrzeżu adriatyckim i na Weronie.

15 lutego: z ręki austriackiego snajpera życie straciła Maria Plozner Mentil, karnijska „nosicielka”, które są nieco zapomnianymi osobami: w swoich koszach ważących po 30-40 kg transportowały amunicję i zaopatrzenie na pierwszą linię frontu w Karnii.

19 lutego: włoskie akcje zaczepne w dolinie Valsugana.

23 lutego: w Susegno, w prowincji Treviso, zakończyło się szkolenie czterech pierwszych baterii bombard, inaugurując w ten sposób istnienie corpo dei bombardieri, specjalności włoskiej broni artyleryjskiej. Pierwsze cztery baterie stworzyły 1. gruppo (dywizjon) bombardieri przydzielony do 3. Armii. Bombardierzy okażą się fundamentalni podczas sierpniowej bitwy o Gorizię i w dalszym biegu wojny. Bombardy rozmieszczone w pobliżu pierwszej linii miały kluczowe znaczenie dla niszczenia zapór z drutu kolczastego, które do tej pory miały decydujące znaczenie dla powstrzymywania ataków włoskiej piechoty. Dotąd próbowały je przerwać włoskie patrole z nożycami i torpedami Bangalore, których żołnierze często nosili masywne pancerze.

24-27 lutego: w Albanii Włosi porzucili port w Durazzo i ufortyfikowali się w sektorze Valony.

1915 r.:

19 listopada: ze swojego stanowiska zwolniony został gen. Giovanni Airaldi, dowódca 23. DP z VII KA. Airaldi zakwestionował sens powtarzanych ataków na Monte Sei Busi i inne szczyty położone na północ od Monfalcone, które nakazał przeprowadzić dowódca jego korpusu, gen. Guglielmo Pecori Giraldi, a także odmówił poprowadzenia do ataku dwóch podległych mu brygad, „Napoli” i „Trapani”. Oficjalnym powodem dymisji były problemy zdrowotne. Airaldi do końca wojny nie dowodził żadną jednostką liniową.

20 listopada: na froncie w rejonie Castelnuovo del Carso, po trwających tydzień ciężkich walkach, poległ podczas szturmu ppor. z 121. BP „Macerata” Giacomo Venezian, 53 letni ochotnik. Pochodził z Triestu, żywo angażował się w ruch interwencjonistów, przeniósł się na studia na Uniwersytecie Bolońskim, gdzie został doktorem jurysprudencji (prawoznawstwa lub teorii prawa). W Bolonii został radnym miejskim i profesorem zwyczajnym prawa cywilnego (? – professore titolare della cattedra di diritto civile). Po wejściu Włoch do wojny zgłosił się na ochotnika i zażądał skierowania na pierwszą linię. Pośmiertnie przyznano mu złoty Medal Waleczności Wojskowej.

28 listopada: na Monte Podgora, podczas kolejnego bezowocnego ataku przeprowadzonego przez BP „Pistoia”, odnotowano następny przypadek doraźnego wymierzenia sprawiedliwości. Podczas ataku na austriackie pozycje między kotą 240 i rejonem Tre Croci, kilku piechurów z 6. kompanii batalionu II/36. pp, będącego pierwszą falą natarcia, zostało wziętych do niewoli przez przeciwnika. Cześć innych rzuciła się do ucieczki, mieszając szyki kolejnych fal nacierających żołnierzy. Przebywający na pozycjach wyjściowych dowódca batalionu III/35. pp, mjr Giuseppe Presbitero, nakazał otworzyć ogień do żołnierzy znajdujących się na ziemi niczyjej, z których część została przyduszona do ziemi lub zabita.

30 listopada: w Londynie zawarto porozumienie pomiędzy Wielką Brytanią, Francją, Włochami, Japonią i Rosją, które deklarowały, że nie zawrą odrębnego pokoju z Państwami Centralnymi.

2 grudnia: Włosi rozszerzają swoją okupację na terenie Albanii, by osłonić odwrót armii serbskiej i ocalić jej resztki. Od grudnia 1915 r. do 9 lutego 1916 r. włoska flota wzmocniona kilkoma jednostkami sojuszniczymi bezpiecznie przewiozła 260 000 żołnierzy serbskich na teren Włoch i na Korfu. Po odpoczynku i reorganizacji trafili oni na front salonicki.

3 grudnia: na Monte Podgora poległ ppor. Scipio Slataper z BP „Re”. Rocznik 1888, triesteńczyk, ochotnik, pisarz, znany zwłaszcza z dzieła „Il mio Carso” (mój Kras). Pośmiertnie przyznano mu srebrny Medal Waleczności Wojskowej. Także jego brat Guido zgłosił się na ochotnika do Regio Esercito, w 1917 r. na Monte Santo dostał się do niewoli.

W brygadach walczących w rejonie Monte Podgora znalazło się wielu poborowych irredentystów (https://pl.wikipedia.org/wiki/Irredenta) pochodzących z Triestu, Wenecji Julijskiej, czy Istrii, którzy mieli nadzieje być tymi, którzy jako pierwsi wkroczą do miasta będącego głównym celem dla armii włoskiej: Gorizii. Wielu z nich nie doczekało tej symbolicznej chwili, polegli, odnieśli rany lub zostali przeniesieni do innych oddziałów. Obecnie na Pogora można odnaleźć pomnik poświęcony wszystkim ochotnikom irredentystom poległym w latach 1915-1916.

6 grudnia: druga międzysojusznicza konferencja w Chaintilly, gdzie Regio Esercito reprezentował wiceszef Sztabu Generalnego, gen. Carlo Porro. Kolejny raz debatowano o potrzebie zgrania w czasie ofensyw podejmowanych przez armie Ententy na różnych frontach. Podczas „pauzy” zimowej zamierzano nadal prowadzić działania zmierzające do wyczerpania sił przeciwnika. Na marzec wyznaczono podjęcie zdecydowanych działań zaczepnych. Trudna sytuacja Serbii i Rosji wywołała tarcia podczas tej konferencji, zwłaszcza po włoskiej odmowie większego zaangażowania się na froncie bałkańskim, a w zamian zwiększeniu kontyngent w Albanii.

15 grudnia: pod szczytem Col di Lana rozpoczęto wykuwać chodnik (galerię) mającą posłużyć do podłożenia miny. Projekt przygotował i kierował pracami ppor. wojsk inżynieryjnych Gelasio Caetani książę Sarmonety (https://pl.wikipedia.org/wiki/Sermoneta), który miał wieloletnie doświadczenie z podobnymi pracami prowadzonymi w Idaho w USA.

16 grudnia: w albańskiej Valonie wylądował liczący 50 tys. ludzi włoski korpus ekspedycyjny.

18 grudnia: w Asinara wysadzono pierwszą grupę 4000 austriackich jeńców przewiezionych z Albanii na parowcach „Dante Alighieri” i „America”.

23 grudnia: Giuseppe Ungaretti, żołnierz ochotnik 19. pp z BP „Brescia”, skomponował w okopie w rejonie szczytu 4 góry San Michele jeden ze swoich najbardziej poruszających wierszy: „Veglia” (czuwanie) (treść w oryginale tutaj: https://www.libriantichionline.com/divagazioni/giuseppe_ungaretti_veglia).