Wojna Mussoliniego

Okręt podwodny „Tazzoli” wchodzi do Saint-Nazaire pod koniec 1941 r. Na jego pokładzie znajdują się rozbitkowie z niemieckiego rajdera „Atlantis” (23.11.41 zatopiony przez brytyjski krążownik ciężki HMS Devonshire). Niestety, dowódca niemieckiej jednostki powrócił do Francji na pokładzie U-68, a byłaby ciekawa puenta do poniższego wpisu.

Historię „Perli” w oparciu o artykuł A. Perepeczki z MSiO i źródła włoskie już przedstawiłem. Z wyjątkiem osoby dowódcy wszystkie fakty się zgadzały. To teraz fragment mojego niedawnego znaleziska. Bez komentarza z mojej strony…

O spotkaniu „Atlantisa” z „Perlą” tak pisał R. Kaczmarek w artykule „Najdłuższy korsarski rejs w historii obu wojen światowych” (Okręty Wojenne nr. 1(7)/1993, s.52):

[…] „Atlantis” tymczasem czekał bezskutecznie na płynący z Massaua włoski okręt podwodny „Perla”, który miał otrzymać od krążownika zaopatrzenie przed dalszą drogą na Atlantyk. „Perla” był jednym z 4 okrętów podwodnych stacjonujących w Afryce Wschodniej. 3 pozostałe: „Archimede”, „Guglielmotti” i „Ferraris”, mimo że wypłynęły z tego samego portu później, dotarły do miejsca przeznaczenia tj. Bordeaux na początku maja, jeszcze przed „Perlą”, po drodze będąc zaopatrzone na południowym Atlantyku przez niemiecki tankowiec „Nordmark” (10.487 BRT). Wreszcie 28 marca został nawiązany kontakt między korsarzem a włoskim okrętem. Spotkanie nastąpiło o 120 Mm na południe od przewidywanego miejsca. Następnego dnia „Perla” otrzymał 70 t ropy, 3,6 t oleju smarowniczego, 5 t wody, prowiant i mapy morskie, bo nawet ich nie było na okręcie.

Wspólne działania obu jednostek na początku kwietnia nie przyniosło sukcesów. Włoski dowódca chciał operować na akwenie przed Durbanem, lecz więcej nie zameldował się Ruggemu. „Perla” zawinął do Bordeaux 20 maja. Zresztą Rogge później wyraził się o włoskiej załodze niezbyt pochlebnie twierdząc, że wskutek długiego i bezczynnego pobytu w Massaua, nalotów brytyjskiego lotnictwa i słuchania komunikatów o włoskich klęskach marynarze z okrętu podwodnego byli całkowicie nieprzygotowani do działań i mieli osobliwe wyobrażenie o walce na morzu. Według Roggego dowódca „Perla” opowiadał mu, że zawsze nakazywał zanurzenie okrętu, gdy tylko zostały zauważone na horyzoncie maszty jakiejś jednostki (!). Włoch zamierzał opłynąć południową Afrykę w odległości 150 Mm od wybrzeża i nie nadawał żadnego radio telegramu, aby nie narazić swego okrętu na niebezpieczeństwo, mimo że „Perla” znajdował się na środku Oceanu Indyjskiego. Włoski dowódca nie wykorzystał również możliwości działania na akwenie przed południową Afryką, gdzie samo pojawienie się włoskiego okrętu podwodnego odniosłoby duże wrażenie na Anglikach (…).

Okręty podwodne „Michele Bianchi” i „Perla” zacumowane na Garonnie. Poniżej dalszy ciąg historii tej drugiej jednostki. [źródło obrazka: http://silenthunter.forumfree.it/]

Trasa „Perli” wiodła przez cieśninę Bab al-Mandab (pokonana w zanurzeniu, podobnie jak intensywnie patrolowane Morze Czerwone, potem większość drogi pokonywano już po powierzchni), następnie obok wyspy Sokotra na otwarte wody Oceanu Indyjskiego, omijając Madagaskar od wschodu i dalej, omijając wyspy jego zachodniego rejonu (Wyspy Zielonego Przylądka od zachodu i na wschód od Azorów). Obawiano się o zapas paliwa, więc „Perla” większość drogi pokonywał z prędkością ekonomiczną. Podróż przez to była dość powolna, dopiero 28 marca doszło do spotkania z niemieckim rajderem. „Atlantis” udawał wówczas norweski statek „Temesis” (7256 BRT). Nocą pobrano 70 t paliwa i ruszono w trasę wzdłuż Przylądka Dobrej Nadziei. Trzymano się jednak na spory dystans od brzegów wrogiej Afryki Południowej.

3 marca Massauę opuściły trzy większe sommergibili, które obrały krótszą od „Perli” trasę przez Kanał Mozambicki, między Madagaskarem a Afryką. 16 kwietnia ta trójka dotarła do miejsca spotkania oznaczonego kryptonimem „Andalusia” (wokół pozycji 20°S i 20°W; 4000 Mm od miejsca spotkania „Perli” z „Atlantisem”) na południowym Atlantyku, tam czekał już niemiecki zbiornikowiec „Nordmark”, udający statek Vichy „San Pedro”. Dopiero 23 kwietnia w rejon „Andalusia” dotarła „Perla”, która z problemami pokonała „ryczące czterdziestki” [http://pl.wikipedia.org/wiki/Ryczące_czterdziestki]. Dodatkowo dla oszczędzania ropy używano jedynie jednego z silników dieslowskich.

Dalsza podróż przebiegała bez zakłóceń. „Perla”, po 81 dniach w morzu, dotarła do Betasom 20 maja 1941, pokonała 13.100 Mm. Pozostała trójka sommergibil osiągnęła Bordeaux pomiędzy 7-9 maja. Okręt nie nadawał się do służby na Atlantyku. 20 września „Perla” znów wyszła w morze, 28. udało jej się przemknąć przez Gibraltar (na powierzchni, wzdłuż wybrzeży Afryki), a 3 października osiągnęła Cagliari.

Niemiecki krążownik pomocniczy (rajder) „Atlantis”. Dzisiaj zapowiadany ciąg dalszy historii okrętu podwodnego „Perla”. O tym jak Włochów widział dowódca „Atlantisa” będzie w ostatnim (trzecim) wpisie. Tymczasem pragnę dodać, że włoska literatura podkreśla dobre międzysojusznice relacje z załogą rajdera, która ofiarnie niosła pomoc „Perli”.

Zimą 1941 r. stało się niemal pewnym, że Massaua wpadnie w ręce wroga. Należało zastanowić się nad dalszym losem znajdujących się tutaj jednostki. Z czterech okrętów podwodnych jakie dotrwały do tego czasu w najgorszej sytuacji była „Perla”. Okręty oceaniczne mogły próbować nawet osiągnąć Japonię, w tym czasie najmniejszy planowano wysłać celem internowania na Madagaskar, posiadłość Vichy. W końcu zadecydowano, w porozumieniu z admirałem Karlem Dönitzem, że włoskie okręty spróbują osiągnąć bazę Betasom w Bordeaux.

1 marca 1941 port w Massaua opuścił okręt podwodny „Perla” (tenente di vascello Bruno Napp)[nie jak podał w artykule w MSiO A. Perepeczko, capitano di corvetta Mario Pouchain, w grudniu 1940 r. doszło do zmiany dowodzenia]. Najmniejszy z czterech, które miały spróbować dotrzeć do Bordeaux. Okręt nadal był poddawany pracom remontowym, utrudnionym z powodu izolacji Afryki Wschodniej, na pokładzie nie było np. sprawnego destylatora wody, a przy panujących w tym rejonie temperaturach i wilgotności powietrza często zawodziły silniki dieslowskie. Nie było wiadomym jak mały przybrzeżny okręt spisze się podczas tak długiego rejsu przez dwa oceany. Czas potrzebny na przejście „Perli” z Massaua do Bordeaux oszacowano na mniej więcej trzy miesiące.

Z pokładu usunięto wszelkie zbędne wyposażenie, w tym rezerwowe torpedy. W rejs ruszyła też zdekompletowana załoga, środki te były konieczne, by zabrać możliwie największy zapas żywności i paliwa. Dowódca jednostki dostał wyraźny rozkaz, by nie podejmować żadnych działań ofensywnych. Tyczyło się to wszystkich sommergibili, które miały trzymać się z dala od popularnych tras żeglugowych. Cała operacja miała odbyć się w ścisłej tajemnicy, a okręty za wszelką cenę miały unikać wykrycia. „Perla” już niebawem po wyjściu z portu została zaatakowana bombami głębinowymi przez samolot Bristol „Blenheim”, całe szczęście obyło się bez uszkodzeń i dalszego pościgu za Włochami.

W drodze do Francji okręt musiał dwukrotnie tankować, na szczęście na Oceanie Indyjskim znajdował się wówczas niemiecki krążownik pomocniczy „Atlantis” (kmdr Bernhardt Rogge), który spotykał się z różnymi jednostkami zaopatrzeniowymi. „Perla” miała według planu pobrać paliwo i inne zaopatrzenie w punkcie oddalonym około 450 Mm w kierunku południowy południowy wschód (SSE) od przylądka Ste Marie (Cap Sainte Marie, obecnie Cap Vohimena), leżącego na południowym krańcu Madagaskaru.