Wojna Mussoliniego » La guerra di Mussolini

Sty

Włosi w wojnach domowych na Bałkanach

Żołnierze Dywizji Partyzanckiej „Garibaldi” w marszu.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Na Bałkanach, już po wydarzeniach z września 1943 roku, Włosi walczyli po obu stronach.

Wielu żołnierzy włoskich, którzy dołączyli do obozu Tito, było wcześniej członkami formacji tyłowych. Teraz znaleźli się na pierwszej linii frontu. Największą włoską jednostką walczącą u boku komunistów była Dywizja Garibaldiego, dowodzona przez generała Vivaldiego. Tym ludziom wiodło się stosunkowo najlepiej.

Nieco mniej szczęścia mieli Włosi, którzy dołączyli do albańskich partyzantów, w tym komunistów Enwera Hodży. Traktowano ich z mniejszym zaufaniem, rzadko używano ich do zadań bojowych. W greckim komunistycznym ruchu oporu Włosi walczyli u boku Greków ciesząc się tymi samym statusem.

Większość partyzanckich przywódców była inteligentna, choć brutalna, jak Tito i Hodża, Stefanos Serafis był jednak i brutalny, i głupi. Dlatego do wiosny 1944 roku większość Włochów, którzy dołączyli do ELAS zmarła z powodu chorób spowodowanych ciężkimi warunkami życia. Ocalałych była jedynie niewielka garstka.

W kwietniu 1944 roku Niemcy zdecydowali się oczyścić z partyzantów Helikon (https://pl.wikipedia.org/wiki/Helikon_(geografia)) . W tym celu wykonano desant z morza, w którym wzięli udział Niemcy, Włosi, greccy faszyści i Arabowie (może ktoś skojarzy, jaka to mogła być formacja?). Ofensywie udało się głęboko wedrzeć w region. Później Grecy zeznawali, że Niemcy zachowywali się przyzwoicie i zdyscyplinowanie. Włosi oddali się gwałtom na kobietach i grabieży. Arabowie mieli podobne upodobania, ale okazali się jeszcze gorsi od Włochów. Najgorzej jednak swoich rodaków traktowali sami Grecy, którzy urządzili sobie polowanie na czarownice, torturując i mordując podejrzanych. Niebawem partyzanci przeszli do kontrataku, zadając wyprawie antypartyzanckiej straty na poziomie 250 ludzi i zmusili przeciwnika do haniebnego odwrotu.

Nie ma żadnych wiarygodnych danych pozwalających ocenić ilu Włochów walczyło po obu stronach greckiej barykady w 1944 roku, ale istnieją pewne wskazówki. Na przykład w górach Pindos partyzanci z EDES zostali zaatakowani przez dwie dywizje Osi, niemiecką i rosyjską (jeśli mamy specjalistę, to także proszę o informację, któż to nam się tu zaplątał; cytowany J.L. Ready jest Amerykaninem i dla niego przymiotnik rosyjska jest bardziej wieloznaczny niż dla nas.). Partyzanci musieli uciekać, zostawiając swoich rannych i chorych na pastwę przeciwnika. W ten sposób do niewoli trafiło 972 Greków, 341 Włochów i siedmiu Brytyjczyków.

W lipcu 1944 roku ELAS napadł na niemiecką bazę morską w Stilida. Partyzanci odkryli, że dużą część przeciwników stanowili włoscy hiwisi służący w Kriegsmarine. W sierpniu greccy partyzanci wykoleili pociąg wojskowy i wzięli do niewoli 37 rannych strażników, z czego 25 było greckimi faszystami, 10 było Włochami, a Niemców było ledwie dwóch.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 23 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Bez kategorii
Tags:

Sty

W brytyjskich mundurach, ale za własną sprawę

Żołnierze grupy bojowej „Cremona” jako desant podróżują na czołgu Mk IV Churchill, front włoski, 1945 rok. Wraca wątek Włoch po 8 września 1943 roku (zawieszenie broni z Aliantami) i książka J.L. Ready’ego „Mussolini and the wars of Italy 1919-1945”.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

W 1944 roku trzydzieści tysięcy włoskich „cooperators” (tutaj kierowców, łącznościowców, saperów i inne specjalizacje) przeniesiono z frontu włoskiego na bardziej prestiżowy front zachodni.

Niektórzy brytyjscy oficerowie sztabowi 15. Grupy Armii dalej sugerowali gen. Clarkowi, by ten wycofał Włochów z linii. Amerykanin nie miał żadnych zastrzeżeń do swoich żołnierzy z Półwyspu Apenińskiego, nie dziwnego, że jego odpowiedź była jednoznaczna: „Bezwzględnie żadnej redukcji żołnierzy włoskich przydzielonych Piątej Armii… włoskie oddziały wypełniają teraz niezbędne zadania operacyjne”.

Sytuacja na froncie włoskim była taka, że zabrano z niego wiele najbardziej wartościowych jednostek, a zastąpiono je formacjami, które nigdy nie miały dotąd okazji sprawdzić się w boju (dywizja brazylijska, brygada żydowska, 92. DP USA – czarnoskóra etc.). Alexander musiał w końcu prosić Messe o wystawienie dodatkowych jednostek włoskiej piechoty. Prosta matematyka: z 40 dywizji wysłanych do walki na froncie włoskim na Półwyspie Apenińskim miało zostać niebawem 18. Włoski marszałek dał zielone światło na wystawienie czterech grup bojowych: Friuli, Cremona, Legnano i Folgore (w oryginale jest mowa o dywizjach, ale bez sprawdzania wiem, że to błąd; włoska wykładnia: https://it.wikipedia.org/wiki/Gruppi_di_Combattimento)

Ludzie z „Friuli” mieli za sobą krótką kampanię francuską, jugosłowiańską (w 41′), a później walczyli z partyzantami, a następnie Niemcami na Korsyce. Grupa składała się z 87. i 88. pp dowodzonych przez pułkowników Carignani i Ciancabilla, 35. pa płk de Biase, batalionu saperów i służb. Dowodził generał Arturo Scattini, który podczas walk w Tunezji dowodził Dywizją „La Spezia” i kilka miesięcy spędził w alianckim obozie jenieckim. Poinformowano, że jego 10 730 ludzi będzie nosić brytyjskie mundury i wyposażenie, także trochę wyposażenia amerykańskiego, a do dyspozycji oddanych zostanie 1363 pojazdy. Ostatnia liczba zatrwożyła go, podobnie jak miałoby to miejsce z wieloma ówczesnymi włoskimi generałami. Niewielu żołnierzy jednostki potrafiło prowadzić pojazdy, a potrzeba przeprowadzenia kursów niepotrzebnie wydłużała proces szkolenia całej grupy. Większość broni miała pozostać włoska, a siła ognia miała składać się z 7967 karabinów, 445 czegoś, co zjadł jakiś chochlik (pistoletów maszynowych?), 500 karabinów maszynowych, 140 2-calowych moździerzy, 40 3-calowych moździerzy, 178 armat przeciwpancernych i 64 armat polowych.

„Cremoną” dowodził generał Clemente Primieri, wcześniej dywizja o tej nazwie walczyła (ja nie wiem, czy nowa grupa bojowa = stara dywizja i czy doświadczenia bojowe tej drugiej należy tak 1:1 przypisywać formacjom armii Badoglia, ale lekko wątpię) przeciwko Francji, przez kilka miesięcy z partyzantami na Korsyce, a później na tej wyspie przeciwko Niemcom. Składała się z 21. i 22. pp, 7. pa, batalionu saperów i służb. Wyposażenie i uzbrojenie miało być podobne jak w „Friuli”.

„Legnano” generała Utiliego walczyła wcześniej w Grecji. Jej 67. pp został użyty na froncie włoskim w roli noszowych i zdobył sobie uznanie, a 68. pp dopiero co trafił do linii. Ponadto w składzie był 58. pa, batalion saperów i służby. Problem pojawił się gdy Clarke nie chciał tracić doświadczonego w służbie sanitarnej 67. pp, więc w jego miejsce przydzielił nowy 69. pp. Oryginalny 69. pp walczył w Afryce i w 1941 roku został zniszczony (obrona Tobruku na początku roku). Nowy pułk stworzono z resztek 4. Pułku Alpejskiego i jednego z batalionów 4. Pułku Bersalierów. Alpini walczyli przeciwko Francji i Tito, a od kilku miesięcy walczyli także przeciwko Niemcom. Bersalierzy mieli za sobą kampanie francuską i grecką, także oni od kilku miesięcy toczyli boje przeciwko byłemu sojusznikowi.

„Folgore” dowodził gen. Morigi. Wśród jej żołnierzy było nawet kilku weteranów z legendarnej już dywizji spadochronowej zniszczonej w Afryce, jak Ugo Siva. W skład grupy bojowej wszedł 185. p.spad., z czego jeden z batalionów walczył już przeciwko Niemcom, a drugi z pułków stworzyły bataliony piechoty morskiej „Bafile” i „Grado”. Pułk artylerii miał numer 155. Ponadto grupa miała także batalion saperów i służby.

Dalej jest wyjaśnienie, że tych jednostek o sile standardowej włoskiej dywizji (z lepszym uzbrojeniem i o dużym stopniu motoryzacji) nie nazywano dywizjami, a grupami bojowymi, ze względu na naciski polityczne, gdyż nie chciano przyznać brytyjskiej opinii publicznej, że Włochy są wyzwalane w dużej części przez samych Włochów, a przecież od Caporetto pieczołowicie tworzono mit „tchórzliwego makaroniarza”. W mistyfikacji brał udział rząd Bonomiego, ale już Messe nigdy nie używał innego słowa niż „dywizja”. Gdy Brytyjczycy walczyli jeszcze przeciwko Włochom, to często nawet z mniejszych formacji włoskich próbowali w swoich raportach tworzyć kolejne „dywizje”, teraz jednak spojrzenie na te sprawy było inne.

Kolejnym rezerwuarem mięsa armatniego byli włoscy partyzanci. Alexander zwrócił na nich uwagę, ale włoscy i brytyjscy politycy uważali, że są oni potrzebni do czasu pozbycia się Mussoliniego i ani chwili dłużej (kilka lat po wojnie to rozbrajanie partyzantów, a w przypadku komunistów niejednokrotnie zbrojne niszczenie grup powstańczych). Ostatecznie ustalono, że wojska alianckie będą korzystać z partyzantów, ale chętni z ich szeregów mieli zostać najpierw wypytanie pod kątem poglądów politycznych. Najważniejszą wytyczną było: ani jednego komunisty.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 21 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Bez kategorii
Tags: armia Badoglia, kampania włoska

Sty

Guerra è vinta!

Bersalierzy na obchodach zwycięstwa w Wielkie Wojnie mających miejsce w USA, 1918 rok.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

1918 r.:

3 listopada: wojska włoskie wkroczyły do Udine, Gorizii, Trydentu i Triestu. W Villa Giusti k. Padwy podpisano zawieszenie broni pomiędzy Włochami i Austro-Węgrami. O 18.40 pod dokumentem złożyli podpisy włoski generał Pietro Badoglio i austriacki generał Weber. Zawieszenie broni oficjalnie wchodziło w życie o 15.00 4 listopada. Dzięki temu żołnierze włoscy mieli jeszcze trochę czasu na osiągnięcie przedwojennej granicy, a zwłaszcza do umocnienia posiadania Trydentu i Triestu, gdzie wykonano desant z morza.

4 listopada: w życie weszło zawieszenie broni. Włosi zdążyli jeszcze opanować wyspy na Adriatyku oraz kilka portów w Istrii. Włoski szef Sztabu Generalnego, gen. Diaz wydał biuletyn upamiętniający zwycięstwo, kończąc go frazą: „Pozostałości tego, co kiedyś było jedną z najsilniejszych armii świata maszerują w nieładzie i pozbawione nadziei dolinami, które niedawno pokonywały z taką dumą”.

5 listopada: włoskie desanty w Pola, Zara i Sebenico (obecnie Pula, Zadar i Szybenik).

7 listopada: Włosi zajmują Bolzano i Merano.

20 listopada: Izba Deputowanych i Senat świętują ukończenie zjednoczenia Włoch.

Guerra è vinta!
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 17 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Włochy w I Wojnie Światowej, Włochy w Wielkiej Wojnie
Tags:

Sty

Węgrzy idą do domu

Bitwa pod Vittorio Veneto, włoska kawaleria i cykliści w pogoni za uchodzącym wrogiem.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

1918 r.:

27 października: Przez ostatnie trzy dni trwały ciężkie i zwycięskie dla Włochów walki w masywie Monte Grappa. Tego dni ruszyło także natarcie znad Piavy, a ponadto na wszystkich innych odcinkach frontu Regio Esercito przeszło do generalnej ofensywy. Z dużymi trudnościami udało się postawić na Piavie mosty pontonowe. Kilkukrotnie austriacka artyleria była w stanie je zniszczyć, przecinając niebezpiecznie napływ na drugi brzeg włoskich rezerw, co groziło izolacją oddziałów, które już zdążyły się przeprawić.

29 października: Dwa dni później przyczółki na Piavie były już skonsolidowane i Włosi mogli kontynuować ofensywę: brygady „Trapani” i „Re” opanowały dolinę Alano, docierając na przedmieścia Quero. Bardziej na wschód brygady „Sassari” i „Bisagno” zajęły Conegliano. Były to dwa sukcesy decydujące o powodzeniu całej włoskiej ofensywy, która niniejszym przełamała austriacki front. O załamaniu się przeciwnika nadal nie mogło być mowy, w wielu miejscach Włosi byli kontratakowani i niejednokrotnie tracili zdobyty teren.

30 października: W tym dniu w włoskich sztabach pierwszy raz doświadczono uczucia, że całkowitemu załamaniu uległa armia austriacka, która zdezorientowana rozpoczęła odwrót na północ. Wielu Węgrów nie słuchało już rozkazów, skupiali się już jedynie na dotarciu do swojego kraju, z którego napływały niepokojące wieści.

O 15.00 30 października żołnierze włoscy wmaszerowali do Vittorio Veneto. Wysuniętym kolumnom włoskim wyznaczono kolejne zadania: 7. Armia maszerowała na Bolzano, 1. Armia na Trydent, 6. Armia poprzez dolinę Valsugana także na Trydent, 4. Armia także na Bolzano, 12. Armia miała osiągnąć Feltre i przejść do rezerwy, 8. Armia za cel miała Dobbiaco, a 3. i 10. Armie miały opanować rejon Friuli i przekroczyć rzekę Tagliamento (przedwojenną granicę austro-włoską). Cztery dywizje kawalerii miały naciskać uciekającego przeciwnika oraz opanować nietknięte wszystkie będące na szlaku marszu poszczególnych armii mosty. 1. DK miała opanować Karnię. Bitwa pod Vittorio Veneto kosztowała Włochów 36 498 ludzi wyłączonych z walki (w samej 4. Armii było 24 413 ofiar). Dla Austriaków bilans był tragiczny: 10 658 oficerów (24 generałów) i 416 116 żołnierzy dostało się do włoskiej niewoli. Załamanie się C. i K. armii było całkowite.

Linie włoskie osiągnęli trzej austriaccy parlamentarzyści, ale nie zostali wysłuchani. Rząd chciał kontynuowania ofensywy, by w jak najkrótszym czasie osiągnąć jak największy efekt polityczny i militarny, by mieć lepsze argumenty przy stole negocjacji pokojowych.

31 października: Austriacy wycofali się z masywu Grappa. Włoska 4. Armia zajęła Feltre.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 15 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Włochy w I Wojnie Światowej, Włochy w Wielkiej Wojnie
Tags: bitwa pod Vittorio Veneto

Sty

Ostatni cios Włochów

Żołnierze włoscy odpoczywają w okopie w rejonie Montello.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

1918 r.:

24 października-3 listopada: Włoska ofensywa w rejonie masywu Grappa i nad Piavą, którą zamknęła bitwa pod Vittorio Veneto.

Była to ostatnia bitwa na froncie włoskim, operację przyspieszono wbrew oczekiwaniom włoskiego głównodowodzącego, Armando Diaza, a stały za tym naciski rządu i parlamentu, gdyż wyraźnie widziano, że na froncie zachodnim już dokonał się przełom i upadek Niemiec jest tylko kwestią dni. Włochy nie mogły skończyć wojny w defensywie, musiały atakować. Bitwa rozpoczęła się 24 października, nieprzypadkowo: była to pierwsza rocznica klęski pod Caporetto.

Przygotowując się do ofensywy włoski Sztab Generalny postanowił stworzyć dwie nowe armie, nadal trzymając się poglądu, że nie należy tworzyć zbyt dużych związków operacyjnych. Pierwszą z tych armii była 10., mająca w składzie dwie dywizje brytyjskie i dwie włoskie, a drugą była 12., licząca trzy dywizje włoskie i jedną francuską. Dowodzenie obu armiami z powodów politycznych powierzono obcokrajowcom – angielskiemu generałowi Cavanowi oraz francuskiemu generałowi Cesar Graziani.

Sprawy ułożyły się tak, że obie armie odegrały bardzo ważną rolę w nadchodzących wydarzeniach, dodając do tego brak obiektywizmu alianckiej pracy, która lubiła umniejszać wysiłek żołnierza włoskiego, wobec tego na zachodzie zbudowano mit, że Vittorio Veneto było możliwe tylko dzięki zdecydowanemu wsparciu anglo-francuskiemu. Nie można napisać, że owo wsparcie nie było znaczne, ale żaden badacz motywowany dobrą wiarą nie ma prawa twierdzić, że było ono decydujące dla rozstrzygnięć Wielkiej Wojny na froncie włoskim.

Na punkt, w którym Włosi zamierzali uzyskać przełamanie, wytypowano odcinek frontu pomiędzy Pederobba, Montello i Grave di Papadopoli. Ostrzem ofensywy miała stać się 8. Armia gen. Enrico Caviglii, obsadzająca rejon Montello. Pierwszymi celami ataku były Valdobbiadene i Conegliano, a następnie Oderzo i Vittorio Veneto (wówczas Vittorio).

Nim do szturmu miały pójść armie 8., 10. i 12. stacjonujące nad Piavą, ofensywę miała rozpocząć stojąca w rejonie masywu Grappa 4. Armia, wykonując atak dywersyjny z zamiarem ściągnięcia w rejon świętej góry Włoch austriackich rezerw z innych odcinków frontu, które tym łatwiej miały być dzięki temu przełamane. Austriacy nadal mieli przewagę w ludziach i cekaemach, ale Diaz wiedział o załamaniu się morale przeciwnika, czego wyrazem były plaga dezercji i głód, a nastroje pogarszały jeszcze fatalne wieści dochodzące z całego imperium Habsburgów. W Comando Supremo pokładano wielkie nadzieje w przewadze, jaką miała włoska artyleria, która na odcinku ataku trzech armii nad Piavą miała 4955 luf przeciwko 3568 po stronie przeciwnika.

Wyjątkowo ciężkie zadanie czekało 4. Armię: znajdujące się naprzeciwko pozycje austriackie były dobrze przygotowane i fortyfikowane od dłuższego czasu. Spodziewano się, że poniesione zostaną ogromne straty, które jednak miały być gwarantem sukcesów na innych odcinkach. Młodzi rekruci z 4. Armii mieli zwłaszcza próbować odbić pozycje utracone przez Włochów w poprzednich walkach: Col Moschin, Col della Beretta, Col Caprile, Monte Pertica, Monte Solaroli. Wszystkie ataki Włochów zakończyły się sukcesem, ale nie należy umniejszać postawy wojsk austro-węgierskich. Do zdobycia Monte Pertica potrzeba było aż ośmiu zaciekłych szturmów.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 14 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Włochy w I Wojnie Światowej, Włochy w Wielkiej Wojnie
Tags: bitwa pod Vittorio Veneto

Sty

Piotruś Pan na Monte Grappa

Austriacki punkt opatrunkowy nad Piavą, czerwiec 1918 roku.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

1918 r.:

22-27 sierpnia: W Albanii wojska włoskie powstrzymują austro-węgierską kontrofensywę.

1 września: W Sossano (Vicenza) kapitan lekarz kierujący pracami służb sanitarnych przy secondo gruppo reparti d’assalto (chodzi o Ardytów, których grupowano w bataliony zwane reparto d’assalto – oddział szturmowy; takiej wiedzy nie mam, ale podejrzewam, że z batalionów Ardytów były tworzone grupy batalionowe i w tym przypadku chodzi o drugą taką grupę) poprosił burmistrza o zamknięcie szkół z powodu zagrożenia epidemią tyfusu. Jednak nie chodziło o tyfus, a o Hiszpankę, „czarną plagę” (peste nera) XX wieku. Zabójczego wirusa sprowadzili z sobą do Europy amerykańscy żołnierze, a tylko w samych Włoszech zabił on między 300 000 a 600 000 ludzi.

19 września: W masywie Grappa, na Col Caprile, a dokładniej w rejonie koty 1331, zginął mający 21 lat żołnierz węgierski Peter Pan, urodzony 21 sierpnia 1897 roku w Ruszbanya-Krassòszoreny. Został powołany do 30. pp Honved. Jego grób w ossuarium na Monte Grappa jest celem wielu turystów chcących oddać hołd osobie noszącej nazwisko postaci stworzonej przez szkockiego pisarza Jamesa Matthew Barrie (chodzi oczywiście o Piotrusia Pana, choć książkę wydano w 1911 roku, więc dalszych związków nie ma).

2 października: Okręty włoskiej floty oraz jej aliantów ostrzelały Durazzo.

13-14 października: alianci zajęli Durazzo i ruszyli na Tiranę.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 13 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Włochy w I Wojnie Światowej, Włochy w Wielkiej Wojnie
Tags:

Sty

Jak komuniści i faszyści Grecję przehandlowali

Oficerowie misji wojskowych różnych krajów wizytują wzgórze 731, rejon wyjątkowo ciężkich walk podczas wojny włosko-greckiej, Albania, 1941 rok. Widoczni oficerowie z Niemiec, Francji Vichy, Rumunii… ZSRR (może ktoś jeszcze rozpozna jakiś mundur?).

Kolejny raz trafiam na pewien wątek na linii Imperium Włoskie-ZSRR. Najpierw cytat z włoskiej prasy specjalistycznej, a później spróbujemy pomyśleć, co to właściwie oznacza… Jesteśmy w 1940 roku, na początku października. Wojna włosko-grecka jeszcze nie wybuchła, ale włoskie posiadłości na Dodekanezie są odcięte od metropolii, a wówczas jeszcze skuteczną blokadę prowadzi Royal Navy. Na wyspach archipelagu mieszka 135 000 ludzi (jedna dziesiąta to Włosi, ponadto Grecy. Turcy, 6 tys. Żydów i pewnie jeszcze jakieś mniejsze elementy). Ponadto garnizon (wojsko, flota, lotnictwo) w sile 30 tys. ludzi. Zapasy są małe, nie tylko militarne, ale także żywność jest ściśle racjonowana. I tak:

We wrześniu w stronę Rodos ruszył mały frachtowiec Tarquinia (880 BRT), jego pokład został maksymalnie załadowany żywnością. O tym rejsie zadecydował Minister Komunikacji Giovanni Host Venturi, informując o swoim planie gubernatora Dodekanezu De Vecchiego. Statek przełamał blokadę, podobnie jak dwie kolejne jednostki o napędzie motorowo-żaglowym, które ruszyły jego śladem. O wiele większe znaczenie miała podobna operacja, idący z Morza Czarnego na Pacyfik sowiecki tankowiec przekazał 14 października 2000 ton benzyny lotniczej na włoski zbiornikowiec wojskowy „Cerere”. To paliwo miało decydujące znaczenie dla aktywności Regia Aeronautica w kolejnych sześciu miesiącach. De Vecchi już 15 października napisał entuzjastyczny list do Host Venturi: „…poza paliwem pszenica dobrej jakości, która mogłaby pochodzić z tego samego źródła ”. Faktycznie, Związek Sowiecki od maja 1940 roku przyjął bardzo przychylną linię polityczną w stosunku do Rzymu, nieustannie powtarzając, do czerwca 1941 r., obietnicę wznowienia dostaw do Włoch ropy naftowej. Warunkiem Rosjan był jedynie upadek Grecji, ale po jego spełnieniu nie doszło do realizacji obietnic.

Na podstawie mojej wiedzy muszę uporządkować te informacje w następujący sposób:

1. Atak na Grecję to przede wszystkim włoska próba zabezpieczenia swojej wschodniej flanki interesów gospodarczych przed dwoma mocarstwami wyjątkowo niemiło przez Rzym widzianymi w basenie Morza Śródziemnego: III Rzeszą oraz Imperium Brytyjskim.

2. Nie jest dla nikogo tajemnicą, że generał Joannis Metaksas, grecki dyktator, był filonazistą i absolwentem Pruskiej Akademii Wojskowej w Berlinie. Grecja jest też XIX-wiecznym dzieckiem Anglii, mocno z nią związanym, a w okresie przed wybuchem wojny z Włochami krajem uprawiającym pozorną neutralność z korzyścią dla strony brytyjskiej.

3. Część badaczy uważa, z nieznanych mi powodów, że Mussolini nie informował Hitlera o napadzie na Grecję, bo ten nie poinformował Rzymu o ataku na Norwegię. Prawdziwym powodem było to, że Hitler bez konsultacji z Mussolinim położył łapy na rumuńskich polach naftowych, od których także Włochy były zależne. Logiczne, że Rzym wolał szukać gdzie indziej, taniej.

4. Czemu więc ZSRR zależy na upadku Grecji? Jestem sobie w stanie wyobrazić, że sowieci i włoscy faszyści, gdy nad Morzem Śródziemnym nie ma już Anglii, a udało się od niego odciąć także Niemcy, układają sobie w najlepsze współpracę gospodarczą (ZSRR to tania ropa, żywność, węgiel, czyli wiele dręczących Włochy braków), Włochy to gwarant otwarcia dla sowietów okna na świat (nieskrępowany ruch przez Kanał Sueski, porty nad Morzem Czerwonym i Oceanem Indyjskim – Massawa, Mogadiszu, Kismaju).

5. Jakimś problemem znowu jest Turcja, pro brytyjska. Ale co może zrobić? Wygra wojnę z Włochami i ZSRR? Oczywiście nie. Musi więc pójść na ustępstwa w zakresie z korzystania z cieśnin prowadzących z Morza Czarnego na Morze Śródziemne.

6. W czerwcu 1941 roku Rzym i Moskwa były bliskie jak nigdy zawarcia układów gospodarczych. Zaczęła się jednak „Barbarossa”…

Jakie jest wasze zdanie?

Posted on 10 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Bez kategorii
Tags:

Sty

Kuźnia egzekutorów?

Ernest Hemingway w amerykańskim mundurze, Mediolan, rok 1918.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

1918 r.:

2-6 lipca: Bitwa w delcie Piavy. Celem wyrównania linii frontu biegnącego ku Adriatykowi, pomiędzy 2 a 6 lipca Comando Supremo nakazało XXIII KA z 3. Armii atak, którego celem było przesunięcie własnych pozycji znad rzeki Sile i Piave Vecchio nad Piave Nuovo (tzw. stara i nowa Piava). Różne oddziały włoskie, a wśród nich brygady „Bisagno” i „Novara”, wraz z oddziałami bersalierów, straży finansowej, floty i pododdziałami Ardytów zdołały w ciągu czterech dni ciężkich walk z austriacką 58. DP zrealizować postawione przed nimi cele. Poprawa własnych pozycji miało pomóc stworzyć dogodną podstawę wyjściową dla włoskiej kontrofensywy.

6 lipca: rozpoczęła się włoska ofensywa w Albanii, która potrwała do 30. tego miesiąca.

8 lipca: w Fossalta di Piave ranny został Ernest Hemingway. Po wejściu do wojny USA, jego rodzinnego kraju, zgłosił się na ochotnika do walki w Europie. Jednak z możliwości wzięcia udziału w walce wykluczyły go kłopoty ze zdrowiem. Zamiast tego został kierowcą w Amerykańskim Czerwonym Krzyżu, a jego przydziałem został front włoski. Początkowo trafił do IV sekcji koło Schio, w pobliżu masywu Pasubio, ale po rozpoczęciu bitwy nad Piavą poprosił o przeniesienie w rejon najcięższych walk. Przydzielono mu zadanie zaopatrywania żołnierzy na pierwszej linii w różne materiały, dlatego na rowerze często podróżował w rejonie Fossalta di Piave. Nocą 8/9 lipca został trafiony odłamkiem austriackiego pocisku. Pomimo rany pierwszym jego odruchem było zapewnienie bezpieczeństwa żołnierzom włoskim, którzy odnieśli poważniejsze obrażenia. Gdy na własnych plecach przenosił jednego z rannych w jedną z nóg trafiła go seria z austriackiego cekaemu: pociski dosięgły jednej ze stóp i kolana. Dochodził do siebie w szpitalu Czerwonego Krzyża w Mediolanie, gdzie pozostawał przez trzy miesiące, zakochując się przy okazji w pielęgniarce i rodaczce, Agnes von Kurowsky, która jednak nie dotrzymała obietnicy, że poślubi go po wojnie. Na podstawie własnych doświadczeń na froncie włoskim oraz opowiadań Agnes, która w latach 1916-1917 była pielęgniarką w angielskim szpitalu w Dolegnano na froncie nad Isonzo oraz brała udział w dramatycznym odwrocie po bitwie pod Caporetto, Hemingway napisał powieść „Pożegnanie z bronią” (czytałem niedawno, oglądałem też film, myślę, że warto poświęcić jej chwilkę). Hemingway powrócił do Stanów Zjednoczonych odznaczony srebrnym Medalem Waleczności Wojskowej.

14-18 lipca: W bitwie pod Aisne (część drugiej bitwy nad Marną) wyróżnili się żołnierze włoscy z korpusu gen. Albricci. W rejonie Bois de Courton w szeregach Brygady „Brescia” walczył Giuseppe Ungaretti, który wówczas napisał swój najsłynniejszy wiersz, mówiący o warunkach życia w okopach: „Soldati. Si sta come d’autunno sugli alberi le foglie” (Żołnierze. Jesteście jak jesienne liście na drzewach). W tym samym rejonie walczył także Curzio Malaparte, który w Brygadzie „Alpi” dowodził oddziałem miotaczy ognia.

15 lipca: Na froncie zachodnim odnotowano kolejny przypadek sprawiedliwości doraźnej wymierzonej w żołnierzy włoskich (jedyny we Francji). Podczas niemieckiego ataku na pozycje 52. pp „Alpi”, kapral Giovanni Peirano i ośmiu szeregowych uciekli ze swoich pozycji. Masowe użycie gazów bojowych przez Niemców i groza ataku z użyciem czołgów, broni zupełnie nieznanej Włochom, spowodowały załamanie nerwowe u tych żołnierzy, którzy po przelocie wrogiego samolotu z niskiego pułapu ostrzeliwującego włoskie pozycje z karabinu maszynowego, ruszyli w stronę tyłów. Zostali zatrzymani i aresztowani. By dać przykład, a także pokazać francuskim sojusznikom jak nieugięta i efektywna jest włoska sprawiedliwość wojskowa, najstarszy stopniem Peirano został postawiony przed plutonem egzekucyjnym z polecenia dowódcy włoskiej 8. Dywizji gen. Giovanniego Beruto i dowódcy korpusu gen. Alberico Albricci.

Rozstrzelanie Peirano jest ostatnim udokumentowanym przypadkiem zastosowania sprawiedliwości doraźnej wobec żołnierzy włoskich w Wielkiej Wojnie. W ciągu czterech lat odnotowano 152 takie przypadki, a życie na pewno straciło 290 żołnierzy. Nadal znanych jest sześć przypadków, o których nie ma pewności, co do powodów zdarzenia i ilości ofiar. Liczba jest wysoka, a okoliczności tragiczne, ale nie można zgodzić się z częścią historiografii (a to samo znajdujemy także u Hemingway’a), że Regio Esercito okazało się „kuźnią egzekutorów”.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 9 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Włochy w I Wojnie Światowej, Włochy w Wielkiej Wojnie
Tags:

Sty

Śmierć legendy włoskiego lotnictwa

Francesco Barraca obok samolotu SPAD XIII z jego osobistym godłem .

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

1918 r.:

15 czerwca: w miejscowości San Sisto, w pobliżu Asiago, zmarł Edward Brittain, angielski kapitan batalionu IX Sherwood Foresters. Jego historia przeszłaby pewnie bez echa, jak wiele podobnych, jednak jego siostra zdobyła sławę. Vera Brittain była siostrą Czerwonego Krzyża służącą na froncie francuskim i niedawno straciła chłopaka (względnie narzeczonego) i dwóch przyjaciół, gdy dotarła do niej jeszcze wieść o śmierci ukochanego brata. Ta wieść wstrząsnęła nią dogłębnie. Po wojnie Vera, będąc słynną pisarką (najważniejszą jej książką jest „Testament młodości” opowiadający o doświadczeniach wojny), odwiedziła grób brata na małym wojskowym szpitalu w Granezza, gdzie kazała się pochować po swojej śmierci, co stało się w 1970 roku. Epizod ten stał się na tyle słynny, że co roku setki turystów amerykańskich, kanadyjskich, australijskich i angielskich, odwiedza Granezza i składa kwiaty ku pamięci Edwarda i Very.

W rejonie Grave di Papadopoli nad Piavą na swój srebrny Medal Waleczności Wojskowej zasłużył kapelan 255. pp z BP „Veneto”, ojciec Giovanni Minzoni, pochodzący z Ravenny, gdzie urodził się w 1885 roku. Motywacja mówiła (mniej więcej) tak: „Niestudzony w swojej miłosiernej misji pocieszania rannych, pomocy umierającym podczas walki, chwycił za karabin i stanął na czele patrolu Ardytów prowadząc ich do szturmu na wrogi oddział, skończonego wzięciem licznych jeńców i uwolnieniem dwóch naszych żołnierzy”. Przyszła ofiara przemocy faszystów od 1916 roku, po uprzedniej krótkiej służbie w szpitalu wojskowym w Ankonie, składał prośby u przydział do jednostki liniowej. Po przydziale do 255. pp brał wraz z nim udział w bitwie o Ortigarę. Zmarł w 1923 roku w wyniku pobicia w Argencie, gdzie był proboszczem.

19 czerwca: w pobliżu Abbazia di Nervesa (opactwa) na Montello zmarł as włoskiego lotnictwa Francesco Baracca trafiony pociskiem wystrzelonym z austriackiego samolotu rozpoznawczego, który niespodziewanie znalazł się przed nim. Rocznik 1888, pochodzący z Lugo di Romagna. W 1910 roku ukończył akademię wojskową w Modenie jako podporucznik kawalerii w pułku „Piemonte Reale”, później, znudzony garnizonową rutyną, zgłosił się na kurs pilotażu. Po wybuchu wojny jego sława rosła z każdym zwycięstwem powietrznym, aż stał się bohaterem narodowym. Jak wielu pilotów z epoki miał swoje indywidualne godło: wierzgającego konia (cavallino rampante). W chwili śmierci na jego koncie znajdowały się 34 zestrzelone samoloty przeciwnika. Enzo Ferrari wybrał sobie jego godło na symbol będącej jego własnością firmy motoryzacyjnej.

20 czerwca: chrzest bojowy amerykańskich pilotów szkolonych w Foggii na bombowcach Caproni. Amerykanie przekroczyli front i zbombardowali koncentrację wojsk austriackich w Falzè di Piave.

21-23 czerwca: Austriacy ewakuowali swoje przyczółki uchwycone na „włoskim” brzegu Piavy i przeszli do obrony. Cała ofensywa kosztowała ich około 100 000 ludzi.

23 czerwca: nocą 23/24 czerwca neapolitański kompozytor Ermete Giovanni Gaeta, lepiej znany jako E.A. Mario, skomponował naprędce utwór „La legenda del Piave” (https://www.youtube.com/watch?v=4is0juCzuJ4). Był to najbardziej popularny utwór, jaki powstał podczas Wielkiej Wojny we Włoszech. Pieśń szybko zdobyła sobie także popularność na froncie. W latach 1943-1946 „La leggenda del Piave” została hymnem Włoch (w okresie wojny raczej tych południowych), gdy zastąpiła marsz królewski, a później zastąpił ją dzisiejszy hymn – „Inno di Mameli”.

28 czerwca: Włosi odbili Valbella, Col del Rosso i Col d’Echele na Płaskowyżu Asiago.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 7 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Włochy w I Wojnie Światowej, Włochy w Wielkiej Wojnie
Tags: Francesco Barraca

Sty

Rozstrzygnięcie nad Piavą

Austriaccy szturmowcy sfotografowani nad Piavą 22 czerwca 1918 roku.

Wesprzyj autora za pośrednictwem portalu Patronite: https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

1918 r.:

15-23 czerwca. Tzw. Battaglia del Solstizio (dla nas bitwa nad Piavą) CD. W pierwszych dniach austriackiej ofensywy w wielu punktach włoskiego frontu odnotowano poważne kryzysy. Na Płaskowyżu Asiago najbardziej zagrożony był sektor tzw. Tre Monti (Col del Rosso, Col D’Echele i Monte Valbella). Wszystkie trzy szczyty wpadły w ręce Austriaków, których jednak zatrzymano na kolejnej linii włoskiej obrony opartej o sąsiednie wzniesienia, dzięki czemu udało się ograniczyć straty. W masywie Grappa sektorem najcięższych walk był ten zachodni, gdzie Austriacy zamierzali przeciąć strategicznie ważną „drogę Cadorny” w rejonie mostu San Lorenzo. Pomimo zdobycia kilku ważnych włoskich pozycji, jak Col Moschin, Col Fenilon, Col Fagheron, Col del Miglio, Col delle Farine, opór brygad „Abruzzi”, „Calabria” i „Bari” dał czas potrzebny dla wzmocnienia zagrożonych odcinków. Wobec tego sukces wojsk austro-węgierskich był jedynie chwilowy, ponieważ napływ włoskich odwodów, w tym IX reparto d’assalto (batalion Ardytów), ustabilizował sytuację. Na szczęście Włochów w poprzednich miesiącach przewidziano, że przerwanie „drogi Cadorny” może mieć fatalne dla nich skutki, więc przygotowano inną drogę prowadzącą do masywu Grappa, „drogę Giardino”, nazwaną tak na cześć gen. Gaetano Giardino dowodzącego walczącą tutaj 4. Armią. Grupa Armii Conrad została więc zatrzymana.

Wojska Boroevića nad Piavą podzieliły ten sam los: początkowo odniosły sukces, ale później zostały zatrzymane przez Włochów. Najcięższe walki toczono o Montello, lesiste wzgórze leżące w zakolu Piavy. Montello zyskało sobie miano „Zielonego Krasu”, a to przez obecność w tym rejonie wielu głębokich jarów, które weteranom walk na tym płaskowyżu przypominały okolicę, w której musieli żyć przez wiele miesięcy.

Na Montello Austriacy wdarli się tak głęboko, że zagrożona była spójność całego frontu armii włoskiej. Brakowało współpracy pomiędzy włoskimi dowódcami odpowiedzialnymi za wojska walczące na tym odcinku, generałami Pennella, Gandolfo i Di Giorgio, których poczynania bardzo komplikowały przebieg wydarzeń. Włosi usystematyzowali swoją obronę w cztery linie, a przeciwnika zatrzymano na ostatniej z nich, także dzięki podciągnięciu odwodów.

Wzdłuż całego biegu Piavy miały miejsce inne ataki wojsk Habsburgów. Na froncie liczącym kilka kilometrów, pomiędzy Candelù i Capo di Sile, Austriacy przekroczyli rzekę i utworzyli niebezpieczny przyczółek, który osiągnął rekordowe 5 km głębokości na odcinku pomiędzy Monastier i Meolo.

Opór oddziałów pierwszej linii, a także trudny teren z bagnami i licznymi ciekami wodnymi, wałami przeciwpowodziowymi, w oparciu, o które powstały okopy, spowodowały, że po początkowych sukcesach i podciągnięciu przez Włochów rezerw zdołali oni zatrzymać Austriaków.

Na wszystkich odcinkach frontu sukcesy wojsk austro-węgierskich odnotowano jedynie pierwszego dnia bitwy, 15 czerwca.

W kolejnych dniach największym kłopotem dla Austriaków było zaopatrzenie ich wysuniętych wojsk. Największe problemy z tym były w sektorze Montello i nad Piavą, której poziom wody był bardzo wysoki, a dysponowano jedynie kilkoma lekkimi mostami pontonowymi.

23 czerwca, po trwających tydzień daremnych wysiłkach, mając naprzeciw silne i odpowiednio przygotowane pozycje Włochów, Boroević zarządził porzucenie zdobytych przyczółków i odwrót za Piavę.

Wraz z tą przegraną wyczerpały się ofensywne możliwości Austro-Węgier, a także powoli brakowało już środków na kontynuowanie wojny. W ten sposób zwycięstwo w obronnej bitwie nad Piavą w ostatecznym rozrachunku dało Królestwu Włoch zwycięstwo w wojnie przeciwko imperium Habsburgów.
—————————————————————-
Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

Wystarczy zgłosić taką chęć w komentarzach lub na PW na fan page’u lub napisać na e-mail: marek.sobski@interia.eu

Książka dostępna jest także na Allegro i w księgarniach:

https://allegrolokalnie.pl/oferta/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk

https://www.stara-szuflada.pl/BETASOM-Wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-Atlantyk-1940-1945-Wojna-Mussoliniego-vol-1-p5261

https://odk.pl/betasom-wloska-bron-podwodna-w-bitwie-o-atlantyk-1940-1945-,42169.html

Posted on 6 stycznia, 2020
Posted by admin
No Comment »
Filed under: Włochy w I Wojnie Światowej, Włochy w Wielkiej Wojnie
Tags: Piava 1918