Wojna Mussoliniego

Ważne: trwają zapisy na polskojęzyczną wersję książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941. Prognozowana cena 70-80 zł (ok. 470 stron licząc ze zdjęciami i mapami) (nie pobieram przedpłat). Proszę o informację w komentarzu pod zdjęciem na PW lub na marek.sobski@interia.eu Więcej informacji: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=6860

——————————————-
Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

France 1940: https://www.amazon.com/dp/B09ZV5QS3P
——————————————–
Seria Wojna Mussoliniego:

Betasom 1940-1945: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron… oraz liczne księgarnie

Afryka Wschodnia 1940-1941: wydanie w drugiej połowie 2022 roku
——————————————–

8 września 1943 roku Włochy skapitulowały. IV artykuł układu o zawieszeniu broni przewidywał, że włoska flota i lotnictwo udadzą się do wskazanych przez aliantów baz i tam ulegną rozbrojeniu. O 18.30 Radio Algier ogłosiło zawieszenie broni pomiędzy Włochami i aliantami, niebawem wiadomość potwierdził rząd marszałka Badoglio. Maricosom nakazało natychmiastowe przerwanie działań bojowych włoskim okrętom podwodnym. Podczas poranka 9 września wysyłano wiadomości nakazujące okrętom w morzu osiągnięcie portów kontrolowanych przez aliantów, najczęściej była to Augusta lub Malta.

Część floty uległa samozatopieniu, taki koniec czekał także okręty podwodne. Przebywający w remoncie „Ambra” zatonął w La Spezia, został odzyskany przez Niemców, ale w 1944 r. ponownie zatonął w wyniku nalotu. W tym samym porcie w remoncie przebywał także „Antonio Bajamonti”, nie został odzyskany. „Aradam” taki los spotkał w Genui, przechodził tam remont, był także dostosowywany do przewozu S.L.C. (żywych torped). Okręt został odzyskany i przekazany odradzającej się w Repubblica Sociale Italiana X Flottiglia MAS, miał zostać użyty do transportu środków szturmowych, 4 września 1944 podczas nalotu zatonął w Genui. Naprawy na „Argo” prawie były na ukończeniu, gdy 10 września do Monfalcone wkroczyli Niemcy. Dowodzący stocznią maggiore del Genio Navale Oreste Bambini nakazał zatopienie wszystkich jednostek znajdujących się w porcie. Niemcy odzyskali „Argo”, jego kadłuba używano jako barki. 25 maja 1945 okręt został ponownie uszkodzony w wyniku bombardowania. Po wojnie wrak odzyskano, a w 1948 r. rozebrano w miejscowej stoczni. FR.113 (były francuski „Requin”) poddawany był pracom w Genui, tam zatopiła go załoga. Niemcy odzyskali wrak i rozebrali. W La Spezia swój żywot zakończył remontowany okręt „Sirena”. 9 września, także w Spezii, zatopiono „Volframio”. Niemcy wydobyli okręt, ale w 1944 r. jego los przypieczętowało alianckie bombardowanie.

Samozatopiono także nowe okręty. „Murena” (capitano di corvetta Luigi Longanesi Cattani) na początku października miał dostarczyć cztery motorówki typu M.T.R. do Gibraltaru. 8 września okręt przechodził kolejne testy na morzu w rejonie La Spezia, gdy powrócono do portu okazało się, że ogłoszono w nim alarm. Całkowicie nowa jednostka, wodowana ledwie 25 sierpnia 1943, została zatopiona przez załogę. Niemcy odzyskali okręt i nadali mu własne oznaczenie U.IT.6, przeprowadzili go do Genui, gdzie podczas nalotu zatonął 4 września następnego roku. W 1947 r. wrak „Mureny” trafił na złom. „Sparide” oficjalnie wszedł do służby w Regia Marina 7 sierpnia 1943, jednak w dniu kapitulacji nie był jeszcze gotowy, by wyjść w morze. Załoga zatopiła go w La Spezia. Został odzyskany przez Niemców i oznaczony jako U.IT.5, celem naprawy przeprowadzono go do Genui, gdzie 4 września 1944 zatopiły go alianckie samoloty.

Niektóre jednostki przejęl Niemcy. „Beilul” został zaskoczony kapitulacją w suchym doku w Monfalcone. Został zajęty przez Niemców i użytkowany jako barka do przewozu paliwa. Następnie postanowiono przywrócić go do służby, prace prowadzono w okresie marca-kwietnia 1944 r., planowano wysłać go do francuskiego Bordeaux, gdzie znajdowała się włoska baza Betasom. Jego załogę stanowili Włosi. W maju 1944 r. „Beilul” w wyniku ataku lotniczego zatonął w Monfalcone. W korsykańskim porcie Bonifacio w ręce Niemców trafił „Rismondo”, w tym samym miesiącu okręt przeniesiono do sąsiedniego Cala Catena i zatopiono na płytkich wodach. Identyczny los spotkał okręt „H.6”, także przejęty w Bonifacio. „Nautilo” wszedł do służby 25 czerwca 1943, w dniu kapitulacji przepłynął z Monfalcone do Wenecji. 11 września pozbawiony uzbrojenia okręt wyszedł ponownie w morze, tam był świadkiem zatopienia przez niemiecki torpedowiec S 54 włoskiego niszczyciela „Quintino Sella”. Z powodu awarii musiał powrócić do Wenecji, tam przejęli go Niemcy. Przemianowany na U.IT.9 przeszedł do Poli, gdzie 9 stycznia 1944 zatonął w wyniku nalotu. Po zajęciu Poli odzyskali go Jugosłowianie i w 1949 r. przywrócili do służby pod nazwą „Sava”. W służbie pozostał do 1967 r.

Z 45 sprawnych 8 września 1943 sommergibili część osiągnęła porty nadal będące w włoskich rękach, lub te zajęte przez aliantów. W kolejnych dniach 22 jednostki osiągnęły Maltę, były to: „Alagi”, „Atropo”, „Axum”, „Bandiera”, „Bragadin”, „Brin”, „Corridoni”, „Galatea”, „Giada”, „H1”, „H2”, „H4”, „Jalea”, „Marea”, „Menotti”, „Nichelio”, „Onice”, „Platino”, „Settembrini”, „Squalo”, „Vortice” i „Zoea”. Okręty wysłano początkowano na różne czasowe kotwicowiska, a następnie większość z nich zgrupowano w Zatoce Sliema w maltańskim porcie Marsa Muscetto. 6 października Maltę na holu z Bizerty osiągnął ostatni z sommergibili – „Turchese”.

Ostatnim aktem historii włoskiej broni podwodnej walczącej przeciwko aliantom był los „Topazio” (tenente di vascello Pier Vittorio Casarini). Po ogłoszeniu kapitulacji Włoch okręt otrzymał rozkaz zejścia na 80 m i oczekiwania do 8.00 dnia następnego. Wówczas rozkazy nakazywały wywieszenie na peryskopie włoskiej bandery i czarnej flagi, symbolizującej kapitulującą jednostkę Regia Marina. Nocą 10 września, od idących w celu kapitulacji do portu Bone sommergibili „Diaspro”, „Marea” i „Turchese”, odłączył się „Topazio”. Porucznik Casarini nakazał opuścić flagę oznaczającą kapitulację. 12 września 1943 Brytyjczycy zatopili zbuntowany okręt. Jednostka znajdowała się 20 km na południowy zachód od sardyńskiego przylądka Carbonara, w pozycji 38°39′ N i 9°22′ E. Wówczas „Topazio” został zaatakowany przez Sunderlanda i trafiony bombą, po czym szybko zatonął. Lotnicy meldowali atak na idący w wynurzeniu okręt podwodny, nie noszący wymaganych oznaczeń. Kilku członków załogi opuściło pokład, ale nie uratowano żadnych rozbitków. Zginął dowódca, pięciu innych oficerów oraz 43 podoficerów i marynarzy.

Po kapitulacji Włoch flota walczyła nadal, częściowo po stronie aliantów i w dużo mniejszym wymiarze po stronie Osi. Jednak są to już zupełnie odmienne tematy, które należy rozpatrzyć osobno. Włoska broń podwodna walcząca na Morzu Śródziemnym często oceniana jest bardzo niekorzystnie. Z pewnością włoskich marynarzy nie można oskarżyć o tchórzostwo, bardzo niewiele włoskich okrętów uległo nie próbując nawiązać walki, wielokrotnie tocząc ją w sytuacji beznadziejnej, ponosząc przy tym ciężkie straty w ludziach. Mało efektywne działania sommergibili wynikają z różnorakich elementów, z którymi czytelnik wielokrotnie spotkał się w niniejszym opracowaniu, specyfiki operacji prowadzonych na zamkniętym akwenie, gdzie niezwykle efektywne okazało się lotnictwo, własnej słabości – być może niewłaściwie postawiono zadania włoskim podwodnikom, konsekwencją czego było niewłaściwe szkolenie załóg i dowódców. Jednak najważniejszym czynnikiem była siła przeciwnika z jakim przyszło się Włochom zmierzyć, rosnąca wraz z trwaniem konfliktu. Zwłaszcza dla słabych gospodarczo Włoch II wojnę światową należało rozstrzygnąć szybko, albo nigdy nie brać w niej udziału. Historia sommergibili na Mare Nostrum jest kolejnym przykładem na to, że jak często powtarza się w Italii – była to walka myszy ze słoniem…

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

UWAGA: Ruszyły prace nad korektą książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941!

Ważne: trwają zapisy na polskojęzyczną wersję książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941. Prognozowana cena 70-80 zł (ok. 470 stron licząc ze zdjęciami i mapami) (nie pobieram przedpłat). Proszę o informację w komentarzu pod zdjęciem na PW lub na marek.sobski@interia.eu Więcej informacji: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=6860

——————————————-
Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

France 1940: https://www.amazon.com/dp/B09ZV5QS3P
——————————————–
Seria Wojna Mussoliniego:

Betasom 1940-1945: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron… oraz liczne księgarnie

Afryka Wschodnia 1940-1941: wydanie w drugiej połowie 2022 roku
——————————————–

3 sierpnia 1943 roku „Argento” (tenente di vascello Leo Masina) został zatopiony w pobliżu Pantelleri przez amerykański niszczyciel USS „Buck” (DD-420). Włosi kierowali się ku Zatoce Syrta. 21 lipca okręt opuścił La Maddalenę i początkowo skierował się ku Sycylii. Już w Cieśninie Messyńskiej Włochów trzema torpedami atakował aliancki okręt podwodny. Pechowej nocy dostrzeżono światła jednostki pływającej, jak się okazało był to „Buck”, który eskortował konwój sześciu statków z Sycylii do Algieru. Włoski okręt został wykryty, wypłoszony z wody przy pomocy bomb głębinowych i samozatopiony przez załogę na pozycji 36°52’ N i 12°8’ E. W walce śmierć poniosło sześciu Włochów, 45 wziął na pokład „Buck”.

W sierpniu 1943 r. 12 misji wykonało 11 sommergibili. Nie osiągnięto żadnych pozytywnych rezultatów. Na wodach wokół Sycylii operowały „Giada”, „Nichelio” i „Diaspro”. Między 17-21 sierpnia „Settembrini” i „Jalea” patrolowały jońskie wybrzeże Kalabrii. Pomiędzy 3-20 sierpnia „Galatea” i „Sirena” operowały pomiędzy Ras el Tin i Zatoką Sallumską. 3 sierpnia „Mamelli” wysadził w pobliżu Bengazi grupę komandosów z Pułku Piechoty Morskiej „San Marco”. Okręt nie podjął ludzi powracających z akcji, gdyż został poddany intensywnym atakom wrogich samolotów.

W 1943 r. sommergibili w 19 misjach przewiozły 818,7 ton zaopatrzenia (ten sam artykuł podaje także 1256,1 t…). Od początku wojny wykonano razem 156 misji transportowych, w których przewieziono łącznie 10 782,2 t (różne materiały, paliwo, żywność i amunicja). Średnia przewożonego zaopatrzenia wynosiła 70,9 t na rejs. Były to niewielkie ilości, właściwie bez wpływu na toczące się działania wojenne. Wspomniany tonaż odpowiadał trzem-czterem załadowanym ówczesnym statkom handlowym. W czasie przeprowadzania misji zaopatrzeniowych zatonęły „Caracciolo”, „Saint Bon”, „Sciesa”, „Narvalo” i „Santarosa”. Należy oczywiście pamiętać o tym, że nawet te skromne materiały mogłyby do Afryki nigdy nie dotrzeć, ruch nawodny był bowiem paraliżowany przez flotę i lotnictwo przeciwnika. Z tych samych powodów także Royal Navy wykonywała podobne misje, wysyłając niewielkie ilości istotnych materiałów na Maltę.

W związku z alianckim lądowaniem w Kalabrii i kolejnym planowanym desantem w rejonie Salerno w okresie 1-8 września zwiększyła się aktywność sommergibili. W tym okresie 22 jednostki wykonały 29 misji. Pomimo zawartego 3 września 1943 w Cassabile porozumienia w sprawie zawieszenia broni włoskie okręty miały wypełniać normalnie swoje zadania. Nie chciano w ten sposób budzić podejrzeń Niemców. „Alagi”, „Brin”, „Diaspro” i „Marea” zajęły pozycje w Zatoce Salerno. „Manara”, „Menotti”, „Onice”, „Settembrini”, „Vortice” i „Zoea” rozlokowano wzdłuż wschodnich wybrzeży Kalabrii i Sycylii. Operujące z Crotone miniaturowe okręty podwodne „CB 8”, „CB 9” i „CB 10” rozlokowano pomiędzy Przylądkiem Colonne a Punta Alice. 7 września w dolnej części Morza Tyrreńskiego rozmieszczono „Alagi”, „Brin”, „Diaspro”, „Giada”, „Galatea”, „Marea”, „Nichelio”, „Platino”, „Turchese”, „Topazio” i „Velella”, w tym samym okresie na Morze Jońskie wysłano „Bandiera”, „Bragadin”, „Jalea” i „Squalo” gdzie dołączyły do sześciu jednostek będących już w tej okolicy.

7 września port w Neapolu opuścił „Velella” (tenente di vascello Mario Patanè). Około 20.00, w rejonie na zachód od Przylądka Licosta, sommergibile zaatakował brytyjski okręt podwodny HMS „Shakespeare”. Brytyjczycy znajdowali się wówczas pomiędzy dwoma sommergibili, drugim okrętem włoskim był „Benedetto Brin”. Włosi płynęli kursem równoległym do przeciwników. Zaatakowano „Velellę”, widoczną wyraźnie na tle zachodzącego słońca. „Brin” płynął bliżej wybrzeża i był trudniejszym celem. Brytyjczycy odpalili sześć torped. „Velella” trafiony co najmniej jedną torpedą, a pisze się także o czterech, poszedł na dno wraz z całą załogą na pozycji 40°15’ N i 14°30’ E. Zginął dowódca, pięciu innych oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy. Był to ostatni z 65 sommergibili Regia Marina zatopionych na Morzu Śródziemnym podczas walk z aliantami.

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Ważne: trwają zapisy na polskojęzyczną wersję książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941. Prognozowana cena 70-80 zł (ok. 470 stron licząc ze zdjęciami i mapami) (nie pobieram przedpłat). Proszę o informację w komentarzu pod zdjęciem na PW lub na marek.sobski@interia.eu Więcej informacji: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=6860

——————————————-
Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

France 1940: https://www.amazon.com/dp/B09ZV5QS3P
——————————————–
Seria Wojna Mussoliniego:

Betasom 1940-1945: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron… oraz liczne księgarnie

Afryka Wschodnia 1940-1941: wydanie w drugiej połowie 2022 roku
——————————————–

15 lipca 1943 roku utracono nowy transportowy okręt podwodny „Remo” (tenente di vascello Salvatore Vassallo), w Zatoce Tarenckiej zatopił go salwą czterech torped HMS „United”. Okręt wszedł do służby 19 czerwca tego roku, szkolenie jego załogi i testy samej jednostki skrócono do minimum, „Remo” był pilnie potrzebny do przewozu metali i minerałów z Sardynii. O 9.30 sommergibile opuścił Tarent i kierował się ku Neapolowi. Alianci byli poinformowani o tym rejsie, do zatopienia „Remo” przygotowali okręty podwodne i samoloty. Podwodny transportowiec uznano za cel priorytetowy, rozwój okrętów tego typu mógł być korzystny dla państw Osi. O 18.30 „United” wystrzelił cztery torpedy, jedna okazała się celna posyłając transportowiec na dno na pozycji 39°19’ N i 17°30’ E. Dowódcę i dwóch innych ludzi znajdujących się w kiosku siła wybuchu wyrzuciła do wody, z załogi znajdującej się pod pokładem uratował się jedynie sergente Dario Cortopassi. Z okrętem zginęło pięciu oficerów oraz 50 podoficerów i marynarzy.

W dniach 14-18 lipca 1943 operację „M.T.R.” przeprowadził „Ambra” (capitano di corvetta Renato Ferrini), który w metalowych cylindrach miał dostarczyć trzy wybuchowe motorówki M.T.R. do zajętych przez aliantów Syrakuz, operację przerwano. Okręt wyszedł z portu La Spezia. W pierwszych godzinach 18-go, 45 Mm na południe od Przylądka Spartivento, „Ambra” został uszkodzony przez patrolujący wrogi samolot zwalczania okrętów podwodnych. Włosi udali się celem naprawy uszkodzeń do Messyny.

18 lipca, w rejonie Syrakuz, „Platino” (tenente di vascello Vittorio Patrelli-Campagnaro) dostrzegł tuż przed 14.00 dwie korwety, które eskortowały parowiec ok. 8000 BRT. Statek został trafiony i uszkodzony torpedą elektryczną wystrzeloną przez Włochów.

Tego samego dnia dopełnił się los drugiego z bliźniaczych okrętów transportowych. Krótko po 18.00 „Romolo” (capitano di corvetta Alberto Crepas) został zaatakowany w pobliżu kalabryjskiego wybrzeża przez wrogi samolot. Zrzucono kilka bomb głębinowych, które uszkodziły sommergibile. Po południu 15 lipca jednostka opuściła Tarent i kierowała się do Neapolu. Los okrętu jest nieznany, najpewniej zatonął w wyniku uszkodzeń doznanych w tym ataku. Wraz z „Romolo” zaginęło 60 włoskich marynarzy.

20 lipca ORP „Dzik” miał udaremnić w pobliżu Malty atak włoskiego okrętu podwodnego na HMS „Unshaken”. Brytyjski okręt miał spotkać się z „Dzikiem” o świcie. Poprzedniego wieczoru widząc sylwetkę okrętu podwodnego zdradził swoją pozycję, błędnie identyfikując widziany okręt jako „Dzika”. Polscy marynarze natychmiast uruchomili syreny i lampy sygnałowe. Brytyjski okręt pośpiesznie zmienił kurs, salwa czterech torped z „Dzika” miała skutecznie odstraszyć Włochów od celu. Rzekomo miało chodzić o sommergibile „Ascianghi”, dostępna autorowi włoskojęzyczna literatura milczy na temat podobnego zdarzenia.

O 15.00 23 lipca, 10 Mm od Augusty, wspominany wyżej „Ascianghi” (sottotenente di vascello Mario Fiorini) próbował ataku na zespół alianckich krążowników i niszczycieli. Włosi wystrzelili dwie torpedy, trafiając w rufę i uszkadzając krążownik HMS „Newfoundland”. Zginęła jedna osoba, a okręt do 1944 r. został wyłączony ze służby. Około 16.00, 30 Mm na południowy wschód od Augusty, włoski okręt został zatopiony przez brytyjskie niszczyciele „Eclipse” i „Laforey”. Obrzucany bombami głębinowymi opadł daleko poniżej bezpiecznej głębokości, w końcu jedynym ratunkiem okazało się wynurzenie. Na powierzchni „Ascianghi” dostał się pod morderczy ostrzał przeciwnika. Wielu członków załogi zginęło lub odniosło rany, kto był w stanie pospiesznie skakał do wody. W końcu okręt zatonął rufą. Zginęło 23 Włochów, 27 dostało się do niewoli.

24 lipca 1943 „Pietro Micca” (tenente di vascello Paolo Scrobogna) opuścił Tarent i płynął do Neapolu trasą dookoła Sycylii. Trwał odwrót z wyspy, dlatego rejs przez patrolowaną przez lotnictwo Cieśninę Messyńską był niemożliwy. Nocą 27/28 lipca okręt znalazł się koło przylądka Spartivento (Kalabria). Musiał wówczas zawrócić z powodu awarii. Zgodnie z rozkazem miał spotkać się z jednostką eskortową, która miała go odprowadzić do Tarentu, koło przylądka Santa Maria di Leuca. Brytyjczycy czytali włoskie rozkazy. Na miejscy rankiem 29 lipca czekał w zanurzeniu brytyjski okręt podwodny „Trooper”. Ok. 6.05 Brytyjczycy wystrzelili pełną salwę dziobową. Uzyskano trafienie za kioskiem. „Micca” zatonął ok. 3 Mm od przylądka Santa Maria di Leuca. 18 z 72 ludzi zdołało się uratować, w tym dowódca Paolo Scrobogna. Rozbitków ocalił patrolowiec „Bormio”.

W lipcu 1943 r. działania sommergibili koncentrowały się na wodach okalających Sycylię. W tym miesiącu 17 okrętów wykonało 34 misje. „Alagi”, „Nichelio” i „Nereide” jako pierwsze dotarły w rejon wyspy, następnie przybyły „Turchese” i „Diaspro”, a 10-go w morze wszyły także „Argo”, „Acciaio”, „Bronzo”, „Brin”, „Flutto” i „Velella”. W ten rejon wysłano także „Alagi”, „Nichelio” i „Nereide”, które uprzednio patrolowały na południe od Sardynii, oraz „Beilul”, który znajdował się na północ od wybrzeży Cyrenajki. W ostatnich dniach miesiąca „Diaspro” i „Argento” przeprowadziły ofensywne rejsy po szlakach morskich prowadzących na Sycylię, sukcesów nie zanotowano. Cztery okręty Typu H oraz „Zoea” prowadziły misje defensywne i zwalczania okrętów podwodnych u wybrzeży Italii. Regia Marina poniosła największe straty w broni podwodnej.

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Ważne: trwają zapisy na polskojęzyczną wersję książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941. Prognozowana cena 70-80 zł (ok. 470 stron licząc ze zdjęciami i mapami) (nie pobieram przedpłat). Proszę o informację w komentarzu pod zdjęciem na PW lub na marek.sobski@interia.eu Więcej informacji: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=6860

Ważne 2: Książka BETASOM do wyczerpania nakładu dostępna u mnie za jedyne 17,5 zł.
——————————————-
Mussolini’s War series:
East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV
Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC
France 1940: https://www.amazon.com/dp/B09ZV5QS3P
——————————————–
Seria Wojna Mussoliniego:
Betasom 1940-1945: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron… oraz liczne księgarnie

Afryka Wschodnia 1940-1941: wydanie w drugiej połowie 2022 roku
——————————————–

10 lipca 1943 alianci wylądowali na Sycylii. Nad brzegi wyspy wysłano początkowo 12 sommergibili. Mimo patroli jednostek nawodnych i rojących się na niebie samolotów alianckich, każdy z tych okrętów przeprowadził przynajmniej atak torpedowy. Siedem z nich zgłosiło zatopienia lub uszkodzenia. W dniu lądowania „Velella” (tenente di vascello Mario Patané) skutecznie odparł atak z powietrza. Dwa dni później okręt zawrócił z powodu awarii do Tarentu, po drodze uratował pięciu włoskich lotników z zestrzelonego w pobliżu Przylądka Colonne samolotu torpedowego.

11 lipca na dno, wraz z 49 członkami załogi, poszedł „Flutto” (tenente di vascello Francesco Caprile). Pomiędzy Acireale i Katanią, na pozycji 37°34’ N i 15°43’ E, zatopiły go brytyjskie kutry torpedowe MTB 640, MTB 651 i MTB 670. Okręt opuścił dzień wcześniej korsykański port Bonifacio, była to jego pierwsza misja bojowa. Sommergibile stoczył z Brytyjczykami zaciętą walkę na powierzchni, przeciwnik zwalczał Włochów ogniem broni maszynowej, torpedami i bombami głębinowymi. Załoga „Flutto” odpowiedziała ogniem z broni maszynowej, raniono lub zabito 17 ludzi z załóg kutrów torpedowych, w większości z MTB 640 i MTB 651, na pokładzie MTB 670 był tylko jeden lekko ranny marynarz. W pewnej chwili MTB 670 ruszył na pełnej prędkości w stronę „Flutto”, strzelając ze wszystkich luf. Włosi odpowiadali ogniem, próbowali zejść pod wodę. Artylerzyści pozostali na pokładzie do ostatniej chwili, ewakuując się, gdy okręt już się zanurzał. W miejscu w którym zniknął „Flutto”, MTB 670 zrzucił wszystkie cztery bomby głębinowe jakie posiadał, nastawiono je na eksplozje na głębokości 15-30 m. Brytyjczycy nie dostrzegli żadnych śladów zatopienia okrętu i oddalili się wykonywać swoje zadania patrolowe. Zgłoszono jedynie uszkodzenie wrogiej jednostki. Opisane starcie jest ostatnim śladem po sommergibile „Flutto”. 6 sierpnia okręt uznano za zaginiony.

12 lipca „Bronzo” (tenente di vascello Antonio Gherardi) został wzięty do niewoli w okolicy Syrakuz przez brytyjski trałowiec „Seaham” (d-ca Robert E. Brett). Już pierwszego dnia idący z Pozzuoli sommergibile zdołał uniknąć manewrem czterech torped wystrzelonych przez okręt podwodny przeciwnika. Pechowego dnia usłyszano odgłosy śrub, jak uważano były to okręty wroga. „Bronzo” ok. 13.00 wyszedł na głębokość peryskopową w samym środku wrogiej formacji. Wokół znajdowały się trałowce „Seaham”, „Boston”, „Cromarty” i „Poole”. Włosi padli ofiarą gwałtownego polowania pod wodą i po wynurzeniu starli się na bliskim dystansie z przeciwnikiem. Zginęło ośmiu lub dziewięciu Włochów, w tym dowódca i drugi oficer sottotenente di vascello Giuseppe Pellegrini. Okręt został ciężko uszkodzony, a na jego pokład dokonano abordażu. 36 Włochów dostało się do niewoli, trałowiec „Seaham” doholował okręt podwodny do portu w Syrakuzach.

13 lipca ok. 20.20, na północ od Cieśniny Messyńskiej, w rejonie Przylądka Vaticano, zmierzający na południe „Acciaio” (tenente di vascello Vittorio Pescatore) został storpedowany i zatopiony przez okręt podwodny HMS „Unruly”. 10 lipca sommergibile opuścił La Maddalenę, później nie było od niego już żadnych wiadomości. W stronę Włochów z dystansu 2700 m wystrzelono cztery torpedy, według zapisów w dzienniku pokładowym „Unruly” w krótkich odstępach czasu w cel trafiły wszystkie cztery. Wraz z „Acciaio” na dno poszło 46 członków jego załogi, zatopienie miało miejsce na pozycji 38°35’ N i 15°49’ E.

Nocą 13 lipca „Nereide” (tenente di vascello Renato Scandola) został zaatakowany na południe od Augusty przez brytyjskie niszczyciele „Echo” i „Ilex”, zmuszony do wynurzenia i o 7.05 zatopiony przez ostrzał artyleryjski z tych jednostek. Poprzedniego dnia okręt natrafił na grupę niszczycieli ostrzeliwującą ląd w rejonie Taorminy. Po zejściu pod wodę Włosi wystrzelili trzy torpedy w stronę jednego z okrętów. Zanurzając się głębiej usłyszano na pokładzie „Nereide” dwie głośne eksplozje. Niestety, nie potwierdzono żadnego sukcesu. Nocą sommergibile natknął się na ogółem trzy niszczyciele, które patrolowały w poszukiwaniu okrętów podwodnych. Włosi zeszli pod wodę, ale zostali wykryci. „Nereide” poddano długiemu bombardowaniu z użyciem bomb głębinowych. W końcu okręt musiał się wynurzyć, natychmiast dostał się pod ogień z wrogich jednostek, padli ranni i zabici. Ocalali skakali do wody, niedługo po tym okręt zatonął ok. 40 Mm od Augusty. Zginęło 21 członków załogi „Nereide”, resztę podjęły z wody „Echo” i „Ilex”.

14 lipca „Nichelio” (tenente di vascello Claudio Celli) uszkodził ostrzałem z broni maszynowej brytyjski kuter torpedowy MTB 641. Po południu 19 lipca, w rejonie Przylądka Passaro, ten sam okręt wystrzelił dwie torpedy w stronę frachtowca ocenianego na ok. 8000 BRT, eskortowanego przez dwie korwety. Włosi twierdzili, że jedna z torped co najmniej uszkodziła statek, strona aliancka nie potwierdziła tych roszczeń.

15 lipca, 34 Mm od Syrakuz, „Dandolo” (tenente di vascello Aldo Turcio) odpalił z dystansu 2000 m cztery torpedy w stronę wrogiej formacji, dwóch większych jednostek i czterech niszczycieli. Ciężko uszkodzony został krążownik przeciwlotniczy HMS „Cleopatra” (5500 ton), zginęło 23 ludzi. Okręt przeszedł pierwsze naprawy na Malcie, później udał się do Stanów Zjednoczonych, do służby powrócił w listopadzie 1944 r. Następnego dnia „Dandolo” zaatakowała Catalina, strzelcy zdołali poważnie uszkodzić napastnika, ten jednak zdołał zrzucić bomby. Uszkodzony sommergibile odszedł celem naprawy do Crotone.

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Ważne: trwają zapisy na polskojęzyczną wersję książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941. Prognozowana cena 70-80 zł (ok. 470 stron licząc ze zdjęciami i mapami) (nie pobieram przedpłat). Proszę o informację w komentarzu pod zdjęciem na PW lub na marek.sobski@interia.eu Więcej informacji: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=6860
——————————————-
Mussolini’s War series:
East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV
Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC
France 1940: https://www.amazon.com/dp/B09ZV5QS3P
——————————————–
Seria Wojna Mussoliniego:
Betasom 1940-1945: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron… oraz liczne księgarnie

Afryka Wschodnia 1940-1941: wydanie w drugiej połowie 2022 roku
——————————————–

23 marca 1943 roku, 6,5 Mm w namiarze 205° od latarni morskiej San Vito (Zatoka Tarencka), utracono okręt podwodny „Delfino”. Okręt zderzył się z pilotem portowym, gdy znajdował się na „drodze bezpieczeństwa” (wł. rotta di sicurezza) i kierował się ku Auguście. O 13.15., prawdopodobnie w wyniku awarii steru sommergibile, „Delfino” wykonał gwałtowny i niekontrolowany zwrot, przeciął drogę pilota, a ten uderzył w rufę okrętu. „Delfino” zatonął gwałtownie w ciągu paru minut. Wraz z okrętem na dno poszedł główny mechanik capitano del Genio Navale Giuseppe Serafica oraz 27 podoficerów i marynarzy.

Pogarszająca się sytuacja na froncie tunezyjskim miała wpływ także na zmniejszenie aktywności sommergibili, które w marcu przeprowadziły zaledwie 10 misji (wykonało je tyleż okrętów). „Brin”, „Mocenigo” i „Dandolo” były rozlokowane wzdłuż algierskiego wybrzeża. Następnie zmieniły je „Gorgo” i „Nichelio”. „Aradam” i „Ascianghi” były aktywne w Zatoce Syrta. Nocą 2 lutego „Ascianghi” wystrzelił trzy torpedy w stronę wrogiego konwoju, następnie musiał przerwać kontakt, by ujść przed kontratakiem jednostek eskorty. Następnie miejsce tych dwóch okrętów zajęły „Sirena” i „Topazio”. Jedyną misję w wschodniej części Morza Śródziemnego, na wschód od Cypru, przeprowadził „Beilul”.

10 kwietnia miał miejsce nalot 84 „Liberatorów” na La Maddalenę na Sardynii. W wyniku ataku zatonął krążownik „Trieste” (w listopadzie 1942 r. został uszkodzony przez okręt podwodny „Utmost”, przebywał w remoncie). Utracono także kutry torpedowe MAS 501 i 503. Ciężko uszkodzony został krążownik „Gorizia”, uszkodzono też sommergibile „Mocenigo”. Jeden członek załogi okrętu podwodnego zginął, a dwóch zostało ciężko rannych. Przez kilka dni naprawy odbywały się w Castellamare di Stabia, a następnie okręt przeszedł do Cagliari.

W Tunezji trwały zdecydowane postępy wojsk alianckich, walki na froncie afrykańskim miały się ku końcowi. W kwietniu 1943 r. ponownie mało aktywne były sommergibili. Siedemnaście misji wykonało tyleż okrętów. Nie poniesiono strat, nie odnotowano też sukcesów. „Nichelio”, „Gorgo”, „Axum”, „Velella” i „Accaio” patrolowały pomiędzy przylądkiem Cap de Fer (Ras El Hadid) i równoleżnikiem biegnącym w rejonie Majorki. W połowie miesiąca znajdowały się tam zaś „Argo”, „Velella” „Dandolo” i „Topazio”. W podobnym okresie w dyspozycji do zadań obronnych oczekiwały w pobliżu Oristano na Sardynii „Brin”, „Platino”, „Argento” i „Giada”. „Corridoni” i „Menotti” przewiozły amunicję i inne materiały na Lampedusę. Z powodu złych warunków meteorologicznych „Volframio” przerwał swoją misję transportową, podczas której miał też wysadzić komandosów na algierskim wybrzeżu.

W maju 1943 r. utracono sommergibile „Gorgo” (capitano di corvetta Innocenzo Ragusa). Okręt zaginął bez śladu podczas marszu do wyznaczonej strefy na północ od Przylądka Carbon. Okoliczności jego utraty nie są znane. 14 maja o 22.00 opuścił Cagliari. Prawdopodobnie to „Gorgo” podjął próbę ataku na amerykański konwój GUS-7A 21 maja. Wówczas to, po godzinie 17.00, niszczyciel USS „Nields” został zaalarmowany przez brytyjski samolot rozpoznawczy o przebywającym w okolicy konwoju zagrożeniu. Amerykanie wykryli okręt, o 17.41 zrzucili czwartą i ostatnią salwę bomb, po czym zaobserwowali plamy ropy na powierzchni wody. Jest więc prawdopodobnym, że taki był koniec kapitana Ragusy, czterech innych oficerów oraz 42 podoficerów i marynarzy.

O 14.45 13 maja 1943 utracono „Mocenigo”, który zatonął w porcie Cagliari w wyniku bombardowania lotniczego przeprowadzonego przez USAAF. Trafiony kilkoma bombami okręt poszedł na dno, zginęło pięciu członków jego załogi.

Także w maju 1943 r. bardzo mało aktywne były sommergibili. „Topazio”, „Dandolo”, „Gorgo” i „Nichelio” operowały na zachód od Sardynii. „Onice” i „Ametista” wykonywały rejsy wymierzone w ruch w Zatoce Syrta. Cztery przestarzałe okręty Typu H wykonały 12 rejsów na zwalczanie wrogich okrętów podwodnych i zwiadowczych w Zatoce Liguryjskiej.

5 czerwca przyniósł ciężki nalot RAF na La Spezie. Uszkodzony został m.in. pancernik „Vittorio Veneto”, który musiał być odprowadzony do Genui. Port był bowiem tak zniszczony, że nie było warunków do wykonania napraw. Bomby trafiły też pancerniki „Littorio” i „Roma”. W wyniku tego nalotu zatonął, trafiony pojedynczą bombą, sommergibile „H.8”, którego wrak wydobyto i używano jako pontonu do ładowania energii elektrycznej.

W czerwcu 1943 r. działalność sommergibili była ograniczona do Morza Sardyńskiego, wybrzeża algierskiego i Zatoki Syrta. Na zachodzie akwenu operowały początkowo „Brin” i „Alagi”, następnie „Argo” i „Acciaio”, a od 20-go także „Bronzo”, „Platino” i „Argento”. „Brin” i „Argo” bezskutecznie atakowały konwoje, odpowiednio w okolicy Przylądka Carbon i Zatoce Philippeville. „Galatea” i „Beilul” patrolowały w Zatoce Syrta. „Atropo” i „Sirena” wykonały ostatnie misje przewozu materiałów w historii Regia Marina, okręty przewiozły 49,6 t materiałów na Lampedusę.

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Ważne: trwają zapisy na polskojęzyczną wersję książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941. Prognozowana cena 70-80 zł (ok. 470 stron licząc ze zdjęciami i mapami) (nie pobieram przedpłat). Proszę o informację w komentarzu pod zdjęciem na PW lub na marek.sobski@interia.eu Więcej informacji: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=6860
——————————————-
Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

France 1940: https://www.amazon.com/dp/B09ZV5QS3P
——————————————–
Seria Wojna Mussoliniego:

Betasom 1940-1945: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron… oraz liczne księgarnie

Afryka Wschodnia 1940-1941: wydanie w drugiej połowie 2022 roku
——————————————–

O 3.00 9 lutego 1943 roku, w pobliżu Przylądka Bougaroni, „Avorio” (tenente di vascello Leone Fiorentini) stoczył walkę z kanadyjską korwetą Typu Flower HMCS „Regina”. Z powodu uszkodzeń i nie bez kłopotów sommergibile został samozatopiony. „Avorio” 6 lutego opuścił Cagliari, a wieczorem 8-go dostrzegł „Reginę”. W pobliżu znajdował się jeszcze frachtowiec „Brinkburn”, przewożący 1500 t benzyny z Algieru do Annaby, jednak nie został wykryty przez Włochów. Pozycja „Avorio” nie dawała szans na skuteczny atak, w obawie o wykrycie Fiorentini kazał zejść głębiej pod wodę. Rzeczywiście, dzięki pomocy radaru Kanadyjczycy wykryli już przeciwnika, a o 23.10 zrzucili pierwsze bomby głębinowe. Sommergibile znajdował się wówczas na 60 m, od razu odniósł poważne uszkodzenia. Z użytku wyłączono ster okrętu, zniekształcone zostały wyrzutnie torped, a na pokład wdzierała się woda. „Avorio” został zmuszony do wynurzenia, a jego załoga stanęła do walki, niestety zdołano otworzyć ogień ledwie z jednego karabinu maszynowego. Kanadyjczycy natychmiast rozpoczęli ostrzał z dział i broni maszynowej. Ich pociski spowodowały kolejne uszkodzenia i ciężkie straty wśród załogi. W wyniku jednego z trafień w kiosk zginęli dowódca okrętu, drugi oficer i nawigator. Pozostali przy życiu marynarze spełnili swój obowiązek, zatopili okręt i ewakuowali się do morza. Grupa abordażowa próbowała jeszcze założyć hol, ale sommergibile szybko tonął i taka operacja okazała się bezcelowa. O 5.15 „Avorio” zniknął pod wodą. Zginęło 20 ludzi z załogi okrętu, 26 Włochów dostało się do niewoli, w tym dwóch ciężko rannych.

9 lutego o 11.00 w ataku torpedowym przeprowadzonym przez holenderski okręt podwodny „Dolfijn” został zatopiony somergibile „Malachite” (tenente di vascello Alpinolo Cinti). Do zdarzenia doszło trzy mile od Przylądka Spartivento. Włosi powracali do Cagliari z misji transportowej oraz po wysadzeniu komandosów w pobliżu Przylądka Matifou, na wybrzeżu afrykańskim na południe od Algieru. „Malachite opuścił Sardynię wieczorem 2 lutego, jego pasażerami było 11 komandosów z batalionu „San Marco” dowodzonych przez S. Ten. Bartolini. Celem desantu było zniszczenie mostu kolejowego w El Kejur (Algieria). Nocą 5/6 lutego okręt przybył w pobliże miejsca desantu, jego natychmiastowe przeprowadzenie uniemożliwił stan morza oraz zaobserwowane dwie jednostki zwalczania okrętów podwodnych znajdujące się w okolicy. Dopiero wieczorem 6 lutego, przy pomocy łodzi, komandosi dotarli na brzeg. Okręt oczekiwał w pobliżu na powrót dywersantów, na jego pokładzie usłyszano niebawem głośny huk dobiegający z lądu. Z brzegu nadano sygnał o powodzeniu misji i powrocie desantu. Jednak na plaży doszło do starcia z przeciwnikiem, w efekcie czego żaden z komandosów nie powrócił z misji. O 6.30 7 lutego obrano kurs powrotny na Sardynię. 9 lutego, gdy okręt znajdował się trzy mile na południe od Przylądka Spartivento, został spostrzeżony przez holenderski „Dolfijn”. Holendrzy wystrzelili w stronę „Malachite” salwę czterech torped. Trzy z nich udało się Włochom wymanewrować, czwarta trafiła w rufę na lewej burcie. Sommergibile zatonął w ciągu minuty, z dziobem ustawionym prostopadle do powierzchni wody. Dowódca, trzech oficerów oraz dziewięciu innych członków załogi zdołało się uratować. Z okrętem zginęli sottotenente del Genio Navale Giovanni Rubino oraz 34 podoficerów i marynarzy.

11 lutego, po zakończeniu napraw, port w Neapolu opuścił „Asteria” (tenente di vascello Dante Morrone). Celem dziewiątego bojowego patrolu okrętu był ruch morski w rejonie algierskiego poru Bougie. 13 lutego „Asteria” osiągnął rejon Przylądka Carbon, przez kilka kolejnych dni nie zaobserwowano niczego istotnego. Około 3.00 17 lutego dostrzeżono dwie wrogie jednostki poszukujące okrętów podwodnych. Były to niszczyciele „Westland” i „Easton” (typ Hunt), które wraz z innymi dwoma niszczycielami „Lamerton” i „Bicester”, eskortowały konwój. Włosi manewrowali, by zająć dogodną pozycję do odpalenia torped, znaleźli się 700 metrów od celu. Wówczas wykrył ich radar na pokładzie niszczycieli. „Westland” podjął próbę staranowania „Asterii”, a gdy Włosi pospiesznie zeszli pod wodę począł zrzucać bomby głębinowe. Tak zaczęło się trwające siedem godzin polowanie, które spowodowało ciężkie uszkodzenia włoskiej jednostki. Około 10.00 17 lutego, 25 Mm na północ od Bougie, dla ratowania załogi okręt wynurzył się ponownie, rozpoczęto procedurę samozatopienia. Na powierzchni Włochów przywitały pociski Brytyjczyków. W wyniku ostrzału okręt odniósł kolejne obrażenia, zginęło też pięciu marynarzy. Widząc, że „Asteria” tonie, niszczyciele przerwały ogień i rozpoczęły podejmować rozbitków na swoje pokłady. Okręt zatonął rufą na pozycji 37°14’ N i 04°27’ E. Dowódca okrętu opuścił pokład jako ostatni, pilnując, by cała załoga zdołała się ewakuować, otrzymał za to swój drugi Medaglia d’Argento al Valor Militare. Uratowano 46-48 Włochów.

Po południu 28 lutego „FR.111” (były francuski „Phoque”) został zatopiony przez samoloty 10 Mm na południowy zachód od Przylądka Murro di Porco (Sycylia), 10 Mm na południe od Augusty. Oficjalnie do służby w Regia Marina okręt wszedł 20 lutego 1943, przywidziano dla niego rolę transportowca materiałów. Dowodzenie „FR.111” objął tenente di vascello Giovanni Celeste. Pierwszy raz pod włoską banderą okręt wyszedł w morze 27 lutego, na pokładzie przewoził 38,3 t amunicji i innych materiałów, kierował się na Lampedusę. Rejs nie trwał długo, nawalił silnik, celem naprawy skierowano się z powrotem do Augusty. O 14.45 dnia następnego „FR.111” został dostrzeżony przez dwa lub trzy myśliwce bombardujące RAF, które z niskiego pułapu zaatakowały go ogniem broni maszynowej i bombami. Wszyscy znajdujący się na mostku ludzie zginęli lub odnieśli rany, załoga wewnątrz okrętu nie zdawała sobie sprawy z powagi sytuacji. Okręt miał także dziurę w rejonie rufy, zaczął tonąć i skręcać w lewo. Większość załogi wydostała się przez luki na dziobie i w kiosku, jednak część ludzi otworzyła też luk na rufie. „FR.111” był już tak mocno pogrążony w wodzie, że od razu także tamtędy zaczęła wdzierać się woda, co przyspieszyło tonięcie. Z liczącej 49 osób załogi dwie uratował włoski hydroplan, a kolejne 25 w ten sam sposób ocalili Niemcy. Jeden uratowany zmarł niebawem. W wyniku ataku na „FR.111” zginął dowódca jednostki, czterech oficerów oraz 18 podoficerów i marynarzy. Sześć ciał zostało odzyskanych i pochowanych na cmentarzu wojennym w Syrakuzach. Giovanni Celeste (38 l.) pochodził z Messyny, osierocił czteroletnią córkę Rosinellę. W czasach pokoju był kapitanem drużyny piłkarskiej Unione Sportiva Peloro, dlatego nazywano go „kapitanem kapitanów”. Pośmiertnie otrzymał brązowy i srebrny Medal Waleczności Wojskowej oraz Krzyż Wojenny. Na jego cześć od 1948 r. stadion piłkarski w Messynie nazywa się Stadio Giovanni Celeste.

W lutym 1943 r. sommergibili operowały w większości wzdłuż algierskiego wybrzeża i na wodach w pobliżu Zatoki Syrta. „Bronzo” i „Acciaio” w pierwszych dniach miesiąca były rozlokowane w rejonie przylądka Carbon. W tym samym rejonie operowały też „Acciaio”, „Gorgo” i „Asteria”. Pomiędzy 9 lipca i końcem miesiąca „Axum”, „Aradam”, „Ascianghi”, „Nereide” oraz „Turchese” bezskutecznie patrolowały wody Zatoki Syrta. W dniach 25-27 lutego „Bandiera” patrolował wody Górnego Adriatyku, jako jedyny wykonywał taką misję na wodach metropolitarnych. Planowano trzy misje transportowe, do skutku doszły dwie, gdyż „FR.111” został wcześniej zatopiony.

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Trochę popływamy. Czwarta część tekstu o włoskiej flocie podwodnej w działaniach na Morzu Śródziemnym melduje się na stronie.

Ważne: trwają zapisy na polskojęzyczną wersję książki o kampanii w Afryce Wschodniej 1940-1941. Prognozowana cena 70-80 zł (ok. 470 stron licząc ze zdjęciami i mapami) (nie pobieram przedpłat). Proszę o informację w komentarzu pod zdjęciem na PW lub na marek.sobski@interia.eu Więcej informacji: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=6860
——————————————-
Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

France 1940: https://www.amazon.com/dp/B09ZV5QS3P
——————————————–
Seria Wojna Mussoliniego:

Betasom 1940-1945: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…

oraz liczne księgarnie

Afryka Wschodnia 1940-1941: wydanie w drugiej połowie 2022 roku
——————————————–

19 stycznia 1943, podczas rejsu z Cagliari na wody w pobliżu Bougie, sommergibile „Tritone” próbował zaatakować wrogi konwój. Włosi poruszając się na głębokości peryskopowej próbowali minąć jednostki eskorty i wystrzelić torpedy do statków handlowych. „Tritone” został wykryty i zaatakowany bombami głębinowymi. Dla ratowania załogi dowódca sommergibile zarządził wynurzenie. Na powierzchni morza czekał przeciwnik, który natychmiast rozpoczął ostrzał. O 15.30 włoski okręt został unicestwiony przez kanadyjskie korwety „Port Arthur” i „Antelope”. Był to pierwszy patrol okrętu dowodzonego przez capitano di corvetta Paolo Monechi. W szybko tonącym „Tritone” pozostało 3 oficerów, 22 podoficerów i marynarzy oraz cywilny pracownik, który wykonywał ostatnie prace na okręcie (wszedł on do służby 10 października 1942 roku). Do niewoli dostało się 25 Włochów.

14 stycznia powracający do Włoch z misji transportowej „Narvalo” został zatopiony na południowy wschód od Malty przez niszczyciele „Pakenham” i „Hursley”. Wieczorem 13 stycznia dowodzony przez tenente di vascello Ludovico Grion okręt opuścił Trypolis. Na pokładzie, oprócz załogi, znalazło się 11 wziętych do niewoli brytyjskich oficerów, pięciu włoskich żołnierzy w roli eskorty jeńców oraz kolejnych sześciu Włochów powracających z Afryki do Włoch. O 13.45 dnia następnego „Narvalo” był atakowany bombami przez brytyjski samolot ok. 140 Mm na południowy wschód od Malty. W wyniku powstałych uszkodzeń okręt został unieruchomiony i nie był w stanie zejść pod wodę. Dowódca nakazał rozpocząć procedurę samozatopienia, wówczas na scenie zjawiły się wspomniane niszczyciele, które zostały zaalarmowane przez załogę samolotu. Brytyjczycy rozpoczęli ostrzał już tonącego okrętu, czym znacznie przyspieszyli jego koniec. Wraz z okrętem Morze Śródziemne zabrało czterech oficerów i 25 podoficerów oraz marynarzy z załogi „Narvalo”, 11 włoskich żołnierzy zaokrętowanych w Trypolisie, a także ośmiu brytyjskich jeńców. 32 Włochów i trzech Brytyjczyków podjęły z wody niszczyciele.

20 stycznia wychodzący z Trypolisu „Santarosa” wszedł na mieliznę. Tego samego dnia wrak wysadzono w powietrze, port był już wówczas ewakuowany. Istnieje także bardziej dramatyczna wersja tego zdarzenia. Okręt miał utknąć na pułapce wchodząc do portu, a znajdujące się na pokładzie materiały barkami miały być przewiezione na ląd. Nocą rozładowany sommergibile był atakowany przez brytyjskie kutry torpedowe, MTB 260 miał osiągnąć trafienie, w wyniku czego poległo dwóch Włochów, a „Santarosa” zamienił się w wrak. Najnowsza dostępna autorowi literatura podaje jednak wersję pierwszą.

Około północy 29 stycznia „Platino” (tenente di vascello Vittorio Patrelli-Campagnano), który patrolował algierskie wody w rejonie Bougie, po ataku na jednostki brytyjskiego konwoju TE-14 idącego z Algieru do Annaby (wł. Bona), zdołał zatopić brytyjską korwetę „Samphire” (1015 t). Zginęło 45 osób z załogi brytyjskiej jednostki, w tym dowódca. Okręt poszedł na dno na pozycji 36°56′ N i 5°40′ E. Był to jedyny sukces włoskiej broni podwodnej w tym miesiącu.

Włoski marynista Erminio Bagnasco napisał o tym ataku: „W porównaniu do pierwszych dni konfliktu, teraz włoskie okręty coraz częściej strzelały salwę czterech torped w niewielkich odstępach czasu. Przeciwko „Samphire” i statkom, które korweta eskortowała, spośród czterech strzałów celny okazał się ten który trafił cel najmniejszy i o dużej manewrowości”.

W styczniu 1943 r. działania włoskich okrętów podwodnych koncentrowały się wzdłuż wybrzeży tunezyjskich i algierskich. W pierwszych dniach miesiąca „Alagi”, „Argo”, „Giada” i „Dandolo” patrolowały szlak morski na wschód od Annaby. Następnie, wokół wyspy La Galite operowały „Argento”, „Avorio”, „Mocenigo”, „Malachite” i „Dandolo”, który przeniósł się tu z uprzednio wyznaczonej strefy. Kilka okrętów dostrzegło wrogie jednostki, ale żaden nie zdołał wykonać skutecznego ataku. W późniejszym okresie czasu w tym samym obszarze rozmieszczono „Volframio”, „Bronzo”, „Nichelio” i „Giada” oraz „Tritone”. Kilka jednostek, w tym „Avorio”, „Malachite”, „Argento” i „Dandolo”, operowało w trzeciej dekadzie miesiąca między przylądkami Carbon i Bougaroni. Pod koniec miesiąca znalazły się tam, ponownie „Dandolo” i „Avorio” oraz „Mocenigo” i „Platino”. Zredukowano aktywność sommergibili na wodach wokół Malty i w wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. Wykonano siedem misji transportowych do Afryki, tracąc przy tym dwa okręty.

7 lutego, u wybrzeży algierskich, „Platino” (capitano di corvetta) Vittorio Patrelli-Campagnano) zatopił brytyjski trawler „Terwani” (409 t). Trafienie miało miejsce o 23.27 na pozycji 37°22′ N i 6°14′ E, z 24 osób załogi przeżyły dwie. „Platino” był potem zaciekle atakowany bombami głębinowymi przez inne jednostki brytyjskie. Włosi wyszli z opresji bez szwanku. Była to ostatnia jednostka przeciwnika zatopiona przez sommergibili w okresie od przystąpienia Włoch do wojny i ich kapitulacji 8 września 1943 (naturalnie wszystkie uwagi odnoszą się do basenu Morza Śródziemnego; na Atlantyku Włosi nieźle „punktowali” także w 1943 r.).

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

14 grudnia 1942 brytyjski niszczyciel „Petard” i grecki „Vasilissa Olga”, wykryły i zaatakowały na południowy wschód od Malty sommergibile „Uarsciek” (tenente di vascello Gaetano Arezzo della Targia). 11 grudnia jednostka opuściła Augustę i skierowała się 50 Mm na południe od Malty. Niszczyciele zaangażowane w stracie z sommergibile podążały z Bengasi na Maltę.

Włochów dostrzeżono także z alianckich okrętów, było to o 04.05 na pozycji 35°08’N i 14°22’E. Wypatrzony z niszczycieli obiekt znajdował się o 3000 m od nich. W tą ciemną i bezksiężycową noc uznano początkowo, że jest to jednostka nawodna idąca tym samym kursem. Po stwierdzeniu, że jest to okręt podwodny, „Petard” próbował skontaktować się z nim aldisem, w rejonie miał bowiem przebywać własny P-35. Odpowiedzią Włochów było wystrzelenie z rufowych wyrzutni dwóch torped. Atak przeprowadzono w wynurzeniu, jednak natychmiast po nim Włosi skryli się pod wodą. Usłyszano dwie głośne eksplozje, jednak żadnych trafień nie potwierdzono. „Petard” wykonał zwrot w stronę torped, zmniejszając w ten sposób swoją sylwetkę i powiadomił o zagrożeniu Greków.

Azdyk „Vasilissa Olga” natychmiast uzyskał kontakt. Chwilę później „Petard” korzystając z tych danych zrzucił pierwsze bomby. Po ich eksplozji kontakt utracono, jednak dowódca „Petarda” na własne wyczucie wykonał drugi atak. Chwilę potem to samo zrobili Grecy. Nasłuch podwodny niszczycieli zgłosił odgłos szasowania zbiorników balastowych. Niebawem w prawej dziobowej ćwiartce „Petarda”, w odległości ok. 200 m, pojawili się Włosi. W czasie manewru szybkiego zanurzenia popełniono błąd, w wyniku czego „Uarsciek” zszedł aż na 160 m, dwukrotnie przekraczając normę. Powrót na mniejszą głębokość także przebiegał z problemami, w efekcie kiosk okrętu wyskoczył na chwilę nad wodę. Na ponowne zejście na dostateczną głębokość zabrakło już czasu, niszczyciele zrzucały już bomby głębinowe. „Uarsciek” został silnie uszkodzony, na pokład wdzierała się woda. Okręt został zmuszony do wyjścia na powierzchnię.

Załoga zamierzała podjąć walkę artyleryjską i w międzyczasie rozpocząć procedurę samozatopienia jednostki. Włoski okręt oświetlały reflektory. Przeciwnik wiedział co się święci, by uniknąć jego samozatopienia oba niszczyciele natychmiast ostrzelały „Uarscieka” z małokalibrowych działek i broni maszynowej. Strzelano głównie do próbującej się ratować załogi, czym zatrzymano ją pod pokładem, mimo to procedurę rozpoczęto. W masakrze zginął dowódca, zastępca dowódcy sottotenente di vascello Remigio Dapiran oraz 16 podoficerów i marynarzy. Wielu Włochów zostało rannych.

Sprawa masakry nie jest jasna. W pewnym momencie strzelcy z „Petarda” mieli przerwać ogień, tak byli przerażeni tym krwawym zajściem. Nie reagowali także na rozkazy ponownego jego otwarcia. Bezbronni Włosi gromadzili się na rufie swojego okrętu. Wówczas w ich stronę padła seria z broni maszynowej znajdującej się na mostku brytyjskiego okrętu, upadło kilku z Włochów. Nie jest pewne kto oddał te strzały, faktem jest natomiast, że dowódca „Petarda” nie zauważył, że sommergibile znajduje się na kursie kolizyjnym. Niszczyciel uderzył dziobem tuż za kioskiem, chwilę później dał wstecz i ześlizgnął się z kadłuba włoskiej jednostki, wszystkiemu towarzyszył rumor rozdzieranych blach.

Inną wersję tego zdarzenia przedstawia lekarz z „Petarda” William Prendergast i ocalali Włosi. Według nich początkowo zabito jedynie Arezzo della Targia i Dapirana, a do masakry doszło, gdyż dowódca „Petarda”, lieutenant commander Mark Thornton, który widział już sommergibile jako swój łup, bał się, że Włosi mogą go jeszcze zatopić. Miał wziąć karabin maszynowy i otworzyć ogień do ludzi w wodzie. To samo nakazał podwładnym, ci zrobili to niechętnie, po drugim powtórzeniu rozkazu przez swego dowódcę. Po powrocie do bazy i raporcie lekarza dowódcę „Petarda” zdjęto z dowodzenia i posadzono za biurkiem na lądzie.

Procedura samozatopienia zawiodła. Grupa abordażowa, siedmiu ludzi z „Petarda” prowadzonych przez midszypmena Petera A.T. Goddarda, zajęła okręt i zdobyła liczne dokumenty. Ciało dowódcy miało leżeć na pomoście kiosku, a obok niego obciążony worek z tajnymi mapami, kodami etc. Sami Włosi twierdzą, że wyrzucono za burtę banderę, tajne dokumenty, szyfry i maszynę szyfrującą.

Trzydziestu (32?) rozbitków z okrętu podwodnego podjęto z wody dopiero po kilku godzinach.. Wielu z nich było rannych, w tym kilku ciężko. Głównego mechanika miano zabrać pod pokład sommergibile, tam miał wyłączyć urządzenia i wskazać, że wszystkie zawory są zamknięte, a zapalniki ładunków autodestrukcyjnych nieaktywne. Na czas holowania pozostał na „Uarscieku”. O świcie uprzątnięto ciała Włochów, zamocowano też hol. Nad całą grupą przeleciały wówczas dwa włoskie myśliwce, prawdopodobnie uznały, że są to własne jednostki, gdyż nie podjęły żadnego działania. O 11.00 ewakuowała się grupa abordażowa, a o 11.33 drugi raz zerwał się hol. Okręt poszedł na dno. Jako ostatnia w wodzie skryła się bandera Royal Navy, w międzyczasie wywieszona na „Uarscieku”.

W grudniu 1942 r. 33 sommergibili wykonały 44 misje. Na początku miesiąca „Nichelio”, „Asteria”, „Dandolo” i „Giada” patrolowały w strefie pomiędzy przylądkiem Bougaroni i wyspą La Galite. Później zastąpiły je „Alagi”, „Bronzo”, „Galatea”, „Porfido” i „Volframio”, które zajmowały pozycje w rejonie Ajaccio, kiedy armia włoska zajmowała Korsykę. Między 11 a 16 grudnia okręty znajdujące się na algierskich wodach wycofano i zastąpiono „Argento”, „Corallo”, „Mocenigo”, „Diaspro” i „Malachite”. W okolicy połowy miesiąca na wody wokół Malty powróciły sommergibili, były to „Topazio” i „Uarsciek”. Próbowały one zakłócać ruch Force „K”, której okręty zagrażały żegludze pomiędzy Włochami i Libią. „Nereide”, „Ametista”, „Galatea” i „Aradam” prowadziły polowanie w centralno-wschodniej części akwenu. W 10 misjach transportowych przewieziono do Afryki Północnej 590 t materiałów.

W drugiej połowie 1942 r. sommergibili przewiozły w 71 misjach 4561,3 tony zaopatrzenia. W ciągu roku wykonano 80 misji, z czego 78 zakończonych powodzeniem (70% więcej niż w poprzednim roku), w czasie których przewieziono 5295,1 t materiałów (jedynie 27% więcej niż w minionym roku, głównie na skutek użycia do operacji mniejszych okrętów). W lipcu przeprowadzono 15 misji transportowych, w których przewieziono 1104,7 ton materiałów, a w listopadzie 17 misji, w których przewieziono ponad 950 ton paliwa i materiałów.

Książka Betasom do odwołania dostępna za jedyne 22,5 zł + koszty wysyłki: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

6 grudnia 1942 na wodach wokół wyspy La Galite został zatopiony włoski okręt podwodny „Porfido” (tenente di vascello Giovanni Lorenzotti). Jego pogromcą został brytyjski odpowiednik „Tigris”. Wieczorem 2 grudnia sommergibile opuścił Cagliari, jego zadaniem było zastawienie pułapki w rejonie portu Bone. O 1.50 6-go idący w wynurzeniu „Porfido” dostrzegł i sam został zauważony przez brytyjski „Tigris”. Swoje torpedy pierwsi zdołali wystrzelić Brytyjczycy. Pierwszą udało się wyminąć, druga uderzyła w maszynownię. Okręt zatonął w 20 sekund na pozycji 38°10’ N i 8°35’ E, ok. 90 Mm na północ od Bone. Zginął dowódca, pięciu innych marynarzy oraz 38 podoficerów i marynarzy. „Tigris” podjął z wody czterech ocalałych.

Pomiędzy 4 a 15 grudnia okręt „Ambra” (tenente di vascello Mario Arillo) działał jako transportowiec S.L.C. i nurków szturmowych. Operacja „N.A.1” rozpoczęła się formalnie 1 grudnia. Na pokładzie okrętu znalazły się trzy S.L.C. z sześcioma osobami będącymi ich załogami i 10 „ludzi Gamma” (pięciu z armii i tyluż z marynarki, dowodził nimi tenente del corpo delle armi navali Agostino Morello). 4-go we wczesnych godzinach popołudniowych okręt opuścił La Spezię, trzy dni później osiągnął algierskie wody. Panowały bardzo niekorzystne warunki meteorologiczne, z akcją czekano więc do 11-go. Nawigacja w zanurzeniu okazała się trudna, „Ambra” m.in. silnie uderzył w dno morza, znajdujące się na głębokości 90 m. W końcu udało się wślizgnąć na redę portu, gdzie zaobserwowano zacumowane dookoła sześć statków handlowych. Pomiędzy 22.30 a 23.00 pokład „Ambry” opuścili nurkowie, a w ciągu kolejnych 20 minut zrobiły to „maile”. Zawiodła realizacja planu, w efekcie atak przeprowadziła jedna żywa torpeda i pięciu nurków. Reszta napastników wracała, by odszukać sommergibile. Jeden z nurków wpadł w ręce przeciwnika, natychmiast wszczęto alarm. Pomimo ryzyka okręt pozostał na okolicznych wodach aż do 2.54, oczekując na wracających z misji komandosów. Wszyscy jednak dostali się do niewoli. W czasie odwrotu „Ambra” wpadł jeszcze na jakiś wrak, całe szczęście bez konsekwencji. 12 grudnia o 19.45 okręt wyszedł na powierzchnię, pierwszy raz od 36 godzin. W południe 15 grudnia sommergibile powrócił do Spezii. W wyniku akcji zatopiono parowce Ocean Vanquisher (7174 BRT) i Berto (1493 BRT), a statki handlowe „Empire Centaur” (7041 BRT) i „Armattan” (lub „Harmattan”) (4558 BRT) zostały uszkodzone. Za tę akcję dowódca Ambry otrzymał Medaglia d’Oro al Valor Militare, 12 komandosów odznaczono Medaglia d’Argento al Valor Militare, a kolejnego Croce di Guerra al Valor Militare.

13 grudnia 1942 w rejonie Bougie utracono „Corallo” (tenente di vascello Guido Guidi). 10 grudnia opuścił on Cagliari i skierował się w wyznaczony sektor pomiędzy Bizertą i Bone. Już nigdy nie nadeszła żadna wiadomość z tego sommergibile, łączność próbowano nawiązać do 23 grudnia. Nocą pechowego dnia „Corallo” trafił na cztery angielskie fregaty. Stało się to ok. 40 Mm od Bougie. Przebieg wypadków nie jest jasny, okręt miał być lub trafiony przez działa przeciwnika kiedy próbował się zanurzyć lub wypłoszony z wody bombami głębinowymi. Pewnym jest natomiast, że jego los przypieczętował taran fregaty „Enchantress”, która przy okazji odniosła poważne uszkodzenia. Włoski okręt zatonął z całą załogą na pozycji 36°58′ N i 5°07′ E. Lista ofiar to dowódca, pięciu innych oficerów oraz 43 podoficerów i marynarzy.

O 5.56 14 grudnia 1942 „Mocenigo” (tenente di vascello Alberto Longhi) w rejonie Bone ciężko uszkodził lekki krążownik przeciwlotniczy HMS „Argonaut”. Włosi wystrzelili cztery torpedy przeciwko jednostce idącej na czele grupy okrętów, które zidentyfikowano jako niszczyciele typu Tribal. Celem okazał się jednak „Argonaut”, który trafiły dwie torpedy, w dziób i rufę. Na pokładzie krążownika zginęły trzy osoby. Okręt powrócił do służby rok później.

Książka Betasom do odwołania dostępna za jedyne 22,5 zł + koszty wysyłki: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego

Mussolini’s War series:

East Africa 1940-1941: https://www.amazon.com/dp/B08PC7FYMV

Barbarossa 1941-1942: https://www.amazon.com/dp/B09GPYLYXC

UGASIĆ POCHODNIĘ

Próbujące walczyć przeciwko alianckiemu lądowaniu w francuskich posiadłościach kolonialnych (operacja „Torch”) sommergibili odniosły swoje drobne sukcesy. Nocą 12 listopada „Argento”, „Diaspro” i „Argo” wykonywały patrole ofensywne w rejonie Bougie. „Argo” (tenente di vascello Pasquale Gigli) wślizgnął się na redę portu. Gigli osadził okręt na dnie morza i przez dwie godziny obserwował przez peryskop dwie krążące w okolicy korwety. Gdy sytuacja nieco się uspokoiła, sommergibile ruszył do ataku. O 5.57 „Argo” wystrzelił dwie pary torped w kierunku statków cumujących w porcie. W wyniku ataku Włosi zatopili angielską pomocniczą jednostkę plot. „Tynwald” (2376 t) oraz dobili uszkodzony przez lotnictwo transportowiec wojska „Awatea” (13.482 BRT).

O 3.45 15 listopada 1942, w pobliżu Bougie, „Ascianghi” (tenente di vascello Rino Erler) storpedował i zatopił szybki trałowiec HMS „Algerine” (1040 t). Okręt 11-go został wysłany na algierskie wody. Nocą 15-go wszedł na redę Bougie, wówczas dostrzegł wrogie jednostki opuszczające port. Erler błędnie zidentyfikował je jako krążownik w eskorcie dwóch niszczycieli. Pozostając na powierzchni o 3.39 odpalił dwie torpedy w stronę drugiej jednostki w linii. Drugą parę torped wystrzelono w stronę ostatniej jednostki w szyku, te okazały się celne. Trafiona jednostka szybko skryła się pod wodą, było to 5 Mm na północ od przylądka Carbon. 24 z 56 członków załogi trałowca zginęło. „Ascianghi” zdołał wymknąć się pościgowi i wrócić do swojej strefy polowania następnego dnia. 18-go bezpiecznie powrócił do Neapolu.

28 listopada 1942 „Dessiè” (tenente di vascello Alberto Gorini) został dostrzeżony w rejonie na północ od Annaby, 10 Mm od przylądka Bon, przez należącego do 500 Sqn. RAF „Hudsona”. Niebawem włoski okręt został zaatakowany bombami głębinowymi przez kanadyjskie niszczyciele HMCS „Quentin” i „Quiberon”. Na chwilę wyszedł na powierzchnię, ale o 14.05 definitywnie opadł na morskie dno. Zginęła cała załoga: dowódca, czterech innych oficerów oraz 43 podoficerów i marynarzy. Okręt 18 listopada opuścił Messynę. O 19.12 27 listopada nadał swoją ostatnią wiadomość.

Listopad 1942 r. był intensywnym miesiącem dla włoskiej broni podwodnej, miało to oczywisty związek z wydarzeniami na północnych wybrzeżach Afryki. Już od 7 listopada „Axum” i „Topazio” zajęły pozycje w rejonie przylądka Caxine, a „Bronzo”, „Nichelio” i „Argo” czaiły się w pobliżu Bizerty. Wody algierskie podzielono na dwie strefy – Zona „A” i „B”, 8-go zaroiło się w nich od sommergibili. W Zona „A” zjawiły się „Avorio”, „Alagi”, „Corallo”, „Diaspro” i „Turchese”, a w Zona „B” „Aradam”, „Acciaio”, „Argento”, „Asteria”, „Brin”, „Dandolo”, „Emo”, „Mocenigo”, „Porfido”, „Platino” i „Velella”. Do 14-go dołączyły jeszcze „Ascianghi”, „Volframio”, „Giada” i „Galatea”. Od 18 listopada niektóre jednostki zaczęły opuszczać wspomniane strefy, do 20 listopada wymienione wyżej okręty zastąpiły „Dessiè”, „Malachite”, „Dandolo”, „Nichelio”, „Asteria” i „Giada”, przy czym te dwa ostatnie wyszły na swoje drugie w tym miesiącu patrole. We wschodnim rejonie akwenu działały jedynie „Sirena”, „Beilul” i „Onice”, których bazą było wówczas Leros. Górny Adriatyk patrolowały „Bandiera” i „Squalo”. Dodatkowo w 17 misjach transportowych przewieziono do Afryki Północnej 955,9 t materiałów. Pomiędzy 13 listopada 1942 a 6 stycznia 1943 „Delfino” dostarczył do wojsk w Afryce 200 ton amunicji i paliwa. Załoga okrętu zdołała strącić Sunderlanda. Podobne zadania pełnił „Micca”, dostarczył on 2163 tony zaopatrzenia.

Książka Betasom do odwołania dostępna za jedyne 22,5 zł + koszty wysyłki: https://allegrolokalnie.pl/…/betasom-wloska-bron…

Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego