Brytyjskie perspektywy w Kenii
Afrykańscy żołnierze z King’s African Rifles trenują w Kenii, 1944 r. Wracamy do wątku brytyjskiego spojrzenia na kampanię w Afryce Wschodniej, przeskakuję tylko rozdział o British Somalilandzie (na ten wątek zapraszam do numeru specjalnego TWH 2/2016).
Sytuacja w Kenii w czerwcu 1940 r. była w wielu punktach podobna do tej w Sudanie. Posiadano niewielu żołnierzy do obrony rozległego terytorium, ale najważniejsze rejony – które skupiały się wzdłuż linii kolejowej Mombasa-Nairobi-Uganda – były znacznie oddalone od granicy. Pomiędzy południową granicą Etiopii i podnóżem Wyżyny Kenijskiej rozciąga się na 200 mi (320 km) spalony słońcem obszar o bezlistnych drzewach kolczastych, z nielicznymi wzgórzami i bardzo rzadko występującą wodą. Żaden ze szlaków prowadzących przez to odludzie nie jest możliwy do pokonania podczas pory deszczowej, która w tym rejonie przypada na okresy od kwietnia do czerwca i od połowy października do połowy grudnia.
Największym atutem Kenii był jej dobrze wyposażony port głębokowodny w Mombasie, uważany za alternatywny węzeł łączności z Egiptem, z którym był połączony kombinacją linii kolejowych, dróg i rzek. Połączenie takie nie było proste, ale zawsze było jakimś zabezpieczeniem na wypadek zamknięcia szlaku przez Morze Czerwone. Wraz z zlikwidowaniem zagrożenia zajęcia przez Włochów Mombasy, zmieniało się zadanie portu, stawał się on wówczas ważną bazą logistyczną w perspektywie przyszłego uderzenia na Włoską Afrykę Wschodnią.
Od czasu włoskiego podboju Etiopii w 1936 r. Inspektor Generalny African Colonial Force, Major-General G.J. Giffard, pracował ciężko nad rozbudową tych sił, ale z braku odpowiednich funduszów osiągnął tylko częściowy sukces. Natomiast udało się je tak zorganizować, że w stanie nagłego zagrożenia mogły być one skutecznie powiększone. W ciągu okresu ośmiu miesięcy, gdy Włochy wahały się czy przystąpić do wojny, znacznie poprawiono także ich wyszkolenie. W czasie pokoju siły te składały się niemal wyłącznie z piechoty, pobór był ochotniczy, a oficerów i podoficerów oddelegowywano z brytyjskich regimentów. Royal West African Frontier Force składały się z ośmiu batalionów: pięć w Nigeria Regiment, dwóch w Gold Coast Regiment, jeden Sierra Leone Battalion i kompanii gambijskiej (siły te potencjalnie mogły wzmocnić wschodnioafrykańskie posiadłości Brytyjczyków). W Afryce Wschodniej znajdował się King’s African Rifles, złożony z dwóch brygad, z trzema batalionami z Kenii i Ugandy i trzema z Tanganiki oraz Nyasaland (po polsku Niasa); a także batalion z Northern Rhodesia Regiment.
W momencie wybuchu wojny z Włochami Major-General D.P. Dickinson, który zastąpił gen. Giffarda na stanowisku, został także głównodowodzącym East Africa Force, składających się tylko z dwóch brygad wschodnioafrykańskich, wschodnioafrykańskiego regimentu rozpoznawczego (East African reconnaissance regiment), baterii lekkiej oraz 22nd Mountain Battery R.A. z Indii. Zadaniem powierzonym mu przez gen. Wavella była obrona Kenii i wiązanie największej jak się da liczby sił włoskich na tym kierunku.
Dickinson zadecydował o obronie nadbrzeżnego rejonu przed Mombasom; zablokowaniu Włochom podejścia do rzeki Tana i dostępu do ujęcia wody w Wajir; oraz rozmieszczeniu wydzielonych sił w Marsabit i Moyale na granicy oraz w Turkana nad Jeziorem Rudolfa. To oznaczało, że jego siły były rozrzucone na przestrzeni 850 mil (1360 km). Włosi, jak sądzono, mieli wojska skupione w najważniejszych centrach jak Kismaju, Mogadisz, Dolo, Moyale (zagadka rozwiązane po obu stronach granicy były miejscowości o tej nazwie) i Yavello; w każdym z przypadków stacjonowały tam jednak brygady kolonialne lub różne bande. Dwie kolejne brygady, które stacjonowały w rejonie Jimma, mogły być użyte na kierunku Moyale, uderzyć na południe w kierunku Jeziora Rudolfa lub być użyte w ataku na Ugandę.
Początkowo największym wkładem Południowej Afryki w obronę Kenii było wysłanie do tego kraju 1. Brygady Przeciwlotniczej, której przybycie zdecydowanie poprawiło obronę Mombasy. Ponadto w Kenii stacjonowały jednostki lotnicze SAAF.