Wojna Mussoliniego

1915 r.:

5-8 września: w Wald, w szwajcarskim kantonie Berno, miała miejsce tzw. konferencja Zimmerwald pomiędzy przedstawicielami europejskich partii socjalistycznych. Przy tej okazji Costantino Lazzari, lider partito socialista italiana, ukuł hasło „ani dołączyć, ani sabotować”, które określało postawę jego partii wobec wojny Włoch z naddunajską monarchią.

6 września: wznowiono ofensywę w dolinie Valle di Sesto. Na całym swoim froncie działania zaczepne podjęła włoska 10. DP gen. Montuori, składająca się z brygad „Ancona” i „Basilicata”, od Monte Castelliere do Seikofel, i z Monte Roteck po Cima Frugnoni i Vanscuro: 33 kompanie włoskie atakowały 19 austriackich. Obrońcy utrzymali swoje pozycje. Ponownie atak na Monte Roteck początkowo osiągnął sukces, a żołnierze włoscy wdarli się nawet na Selletta Cina (China Sattel), ale reakcja Austriaków odrzuciła Włochów z powrotem ku dolinie i przysporzyła im dużych strat. Także na innych odcinkach frontu odparto włoski atak.

10 września: początek włoskich działań zaczepnych w rejonie przełęczy Stelvio (Alpy Wschodnie).

11 września: w rejonie górnego Isonzo ponowiono wysiłki zmierzające do zajęcia Monte Rombon. Bataliony alpejskie „Ceva”, „Val Ellero”, „Pieve di Teco”, „Mondovì” i „Sluzzo” wsparł batalion II/5. pp z BP „Aosta”. Po trzech godzinach walki w ręce batalionu „Ceva” wpadł Vrj Police (szczyt?), położony kilkaset metrów na zachód od szczytu Rombon, a „Pieve di Teco” został zatrzymany na Planina Za Robom (góra), na wschód od niego. Cały atak zatrzymał się w pobliżu jego najważniejszego celu, w rejonie tarasu pomiędzy Cukla i Rombon, do czego przyczynił się bardzo trudny teren.

14 września: W Karnii austriacka XII Brygada Górska atakowała w rejonie czoła doliny Chiarsò. W ręce Austriaków wpadły szczyty Monte Lodin i Cima di Val Puartis. Włoscy obrońcy utrzymali natomiast Monte Zermula, gdzie ostatecznie utknęło austriackie natarcie.

23 września: w włoskie ręce wpada Monte Coston (2000 m n.p.m.), położona w pobliżu płaskowyżu Tonezza.

25 września: ze stanowiska zdjęto dowódcę włoskiej 4. Armii gen. Nava, którego zastąpił gen. Nicolis di Robilant. Cadorna oskarżał Navę o zbytnią ostrożność i zmarnowanie cennego czasu, gdy wojska austriackie w rejonie Dolomitów były zdezorganizowane.

27-28 września: w Brindisi zatonął pancernik „Benedetto Brin”, zginęło 456 włoskich marynarzy. Moje źródło (książka z 2014 roku) powtarza informację o austro-węgierskim sabotażu, ciekawa dyskusja na temat artykułu o tym wydarzeniu autorstwa prof. Franza opublikowanego na łamach Okrętów Wojennych tutaj: http://fow.pl/forum/viewtopic.php?f=36&p=169945

30 września: podczas ataku na Monte Mrzli, w środkowym biegu Isonzo, odnotowano kolejny przypadek wymierzenia sprawiedliwości doraźnej w stosunku do żołnierzy włoskich próbujących poddać się przeciwnikowi. Podczas ataku 39. i 110. kompanii batalionu alpejskiego „Ivrea”, strzelec alpejski zaczął wymachiwać białą flagą sygnalizując, że chce się poddać: został natychmiast zastrzelony przez kpt. Chiaso, dowódcę 39. kompanii. Do innych żołnierzy, podżeganych przez Austriaków, którzy złożyli broń, otworzono trwający krótko ogień karabinowy. Atak załamał się, a Alpini wycofali się.

1 października: wśród żołnierzy włoskich z 3. Armii rozpoczęto dystrybuować pierwsze francuskie hełmy typu Adrian. Na początek przydzielono je po sześć na kompanię. Był to pierwszy hełm na wyposażeniu Włochów, którzy przystępując do wojny mieli jedynie czapki z tkaniny (i tak właśnie wygląda włoskie wojowanie – serca dużo, ale zawsze ten karygodny brak podstawowych środków – w terenie wysokogórskim bić się bez hełmów, no to pomyślmy, ile tam było głów rozbitych skalnymi odłamkami…). Sukcesywnie Adriany trafiły do wszystkich żołnierzy: nie posiadano jeszcze wersji włoskiej tego hełmu, toteż na przedniej części hełmu znajdowały się litery RF – Republique Francaise. Później, ale nadal z Francji, importowano hełmy bez tych liter, a dopiero za jakiś czas ruszyła włoska produkcja (Adriany miały się dobrze i w II WŚ – nosiły je m.in. jednostki obrony wybrzeża i plot. na terenie Włoch).

1915 r.:

4 sierpnia: w dolinie Valle di Sesto, ocenianej przez włoskich sztabowców jako najszybsza droga prowadząca w głąb doliny Val Pusteria, fundamentalnej drogi dla całego frontu w Dolomitach, rozpoczyna się systematyczny atak na austriackie pozycje. W przeciągu kilku poprzednich tygodni włoska artyleria nieustannie okładała ogniem forty Haideck i Mitterberg, które były usytuowane w dnie doliny, co miało ułatwić zadanie piechocie. W zachodniej części doliny włoskie ataki rozbijają się o Monte Castelliere (Burgstall). W centralnej części doliny swoistym „falochronem” okazuje się Monte Seikofel (inaczej Monte Covolo), o który rozbiły się wszystkie ataki 70. BP „Ancona”. W części wschodniej sprawy wyglądały lepiej dla żołnierzy 92. BP „Basilicata”, którzy zdołali wydrzeć przeciwnikowi Monte Roteck (inaczej Monte Rosso). Austriacy próbowali zareagować natychmiast i powstrzymać dalsze zakusy Włochów, ci jednak zalegli dopiero w rejonie głównych pozycji przeciwnika. Za akcję na Monte Roteck złoty Medal Waleczności Wojskowej otrzymał dwudziestoletni kapral Angelo Arbasi z San Fiorano (Lombardia).

8 sierpnia: poeta Gabriele D’Annunzio wykonuje lot nad Triest i zrzuca nad miastem ulotki propagandowe.

12-19 sierpnia: W Dolomitach, w rejonie Tre Cime di Lavaredo, definitywnie w ręce włoskie wpadła Monte Paterno i Torre Toblin (2617 m n.p.m.), niezmiernie ważne wzniesienia na drodze do doliny Val Fiscalina i Sesto.

12 sierpnia: przy okazji ofensywy wzdłuż doliny Val di Landro, wznowiono także ataki w dolinie Valle di Sesto. Ostrzał artylerii i pożary niszczą prawie całą miejscowość Sesto.

13-14 sierpnia: Po ostrzale Sesto Włosi ponawiają atak na Monte Seikofel, w centrum doliny, z zamiarem podważenia całego systemu defensywnego Austriaków. Po trwającym całą dobę ostrzale włoscy sztabowcy uznali, że obrońcy musieli zostać anihilowani. Natarcie skończyło się jednak krwawą porażką, także dzięki efektywnej i szerokiej przesłonie zapór z drutu kolczatego, niemal nieuszkodzonych przez ostrzał artylerii.

14 sierpnia-27 sierpnia: Na froncie w Karnii rozpoczyna się kombinowana operacja zmierzająca do opanowania całego rejonu doliny Plezzo (Plezzo – obecnie miejscowość Bovec w Słowenii). Zaangażowano siły walczące dotąd w Karnii, ale także IV KA, będący lewym skrzydłem 2. Armii walczącej nad górnym Isonzo. Natychmiast w ręce włoskie wpadł Vratni Vrh (1996 m n.p.m.) i Planina Krnica (góra) położona na zachód od masywu Monte Rombon, klucz do doliny Plezzo. 23 sierpnia Alpini z batalionu „Ceva” zajęli Monte Cukla, sąsiednią do Monte Rombon, a Alpini z batalionu „Val Ellero” opanowali Planina Goricica (góra). W tym samym czasie oddział bersalierów wkroczył do miejscowości Plezzo. 27 sierpnia wpadł w ręce Alpini na kilka godzin szczyt Monte Rombon, ale kontratak i trudny dostęp na szczyt, który hamował dopływ zaopatrzenia i uzupełnień, spowodowały, że Austriacy zdołali go odbić. Rombon do końca wojny nie został już odzyskany przez Włochów. Podczas tej akcji w włoskie ręce wpadły szczyty Jôf di Montasio (2754 m n.p.m.), Monte Bruinz i Cime Castrein (2502 m n.p.m.).

15 sierpnia: w dolinie Valsugana sukcesem skończył się atak włoskiej 15. DP, który doprowadził do opanowania Borgo Valsugana, najważniejszego miasta położonego w dolinie.

21 sierpnia: Włochy wypowiedziały wojnę Turcji.

24 sierpnia: na płaskowyżu Vezzena Włosi atakują fort Verle i Col Basson (góra). 115. pp z BP „Treviso”, wraz z batalionem I/162. pp z BP „Ivrea” i batalionem alpejskim „Val Brenta”, atakował w zwartych szeregach, co zakończyło się masakrą.

25 sierpnia: austriacki samolot zrzuca bomby na Brescię.