Wojna Mussoliniego

Krajobraz po nieudanych próbach przełamania przez Włochów brytyjskiej zapory na Via Balbia w pobliżu Beda Fomm. CD. z wczoraj.

O świcie 7 lutego 1941 30 M13 ruszyło na blokujących drogę nadmorską Brytyjczyków, którzy teraz mieli tam 15 czołgów krążowniczych i 51 lekkich. Finalny atak, w przeciwieństwie do poprzednich, był wspierany przez piechotę i każde dostępne włoskie działo. Włoskie czołgi posuwały się w pierwszym świetle budzącego się dnia, koncentrując swoją uwagę na brytyjskich czołgach i działach przeciwpancernych. Włosi prowadzili atak z desperacką odwagą, podjeżdżając swoimi czołgami blisko do wrogich pozycji i z krótkiego dystansu strzelając do dział ppanc. Ponieśli ciężkie straty, ale zdołali wyłączyć wszystkie, z wyjątkiem jednego, działa ppanc. aliantów. Ocalałe M13 wdarły się na brytyjskie pozycje. Brytyjska piechota trzymała swoje głowy nisko, gdy mijały ich włoskie czołgi, ale później poderwała się, ostrzeliwując podążającą za nimi piechotę. Brytyjska artyleria strzelała w stronę swoich własnych wysuniętych pozycji, by zapobiec wdarciu się na nie włoskich piechurów. To wystarczyło, by piechota nie wykorzystała sukcesu włoskich czołgistów i nie podążała za nimi. Ostatnie włoskie czołgi zniszczono tuż przed alianckim stanowiskiem dowodzenia, jeden o 20 jardów od niego (ok. 18 m). Ostatnie uderzenie było naprawdę bliskie sukcesu, ale teraz pod Beda Fomm przybyła jeszcze australijska 6. DP, która wyszła na włoskie tyły, to praktycznie doprowadziło do zakończenia walk. Wszystkie włoskie siły, w tym generałowie Bergonzoli i Babini, poddali się Brytyjczykom, których było dużo mniej niż sądzono.

Patrząc na małą ilość jednostek pancernych do dyspozycji, włoska porażka w Afryce wydawała się nieunikniona. Rzucenie do walki dużych niemobilnych jednostek piechoty przeciwko mobilnemu przeciwnikowi zapowiadało porażkę. Warunki na pustyni bardziej sprzyjały wojnie ruchowej, niż wojnie pozycyjnej. Wszędzie znajdowała się otwarta przestrzeń i było niewiele punktów dogodnych do obrony, bardzo trudno było bronić się przed oskrzydleniem. Gdy Włosi stracili jedyną jednostkę pancerną na froncie w pierwszym uderzeniu Brytyjczyków, to od razu zostali zepchnięci do defensywy. Odtąd jedyną zorganizowaną jednostką pancerną została Brygada „Babini”, która przez chwilę pokazała pod Mechili, co można było osiągnąć w bardziej sprzyjających okolicznościach. Teraz wydawało się, że jest kwestią czasu, kiedy cała Libia wpadnie w ręce Brytyjczyków.

Na początku 1941 r. militarna reputacja Włoch była w strzępach, po katastrofalnej kampanii w Grecji, stratach floty w Tarencie i po sukcesie aliantów w Afryce. Teraz Brytyjczycy zmienili priorytety, chcieli pomóc Grecji i zgnieść oblężoną Włoską Afrykę Wschodnią. Tam Brytyjczycy przerzucali swoje siły z Libii, także 7. DPanc. została wycofana na wypoczynek i przezbrojenie. W takich warunkach nie można było marzyć o zdobyciu Trypolisu. Brytyjczycy zatrzymali się w Mersa Brega. Na pierwszej linii frontu w Afryce znalazło się wielu nowych rekrutów z gorszym wyposażeniem. Okazało się to fatalnym błędem, który przedłużył walki w Afryce o dwa lata.

Włosi uzgodnili z Niemcami wysłanie niewielkiej ekspedycji pod dowództwem gen. Erwina Rommla, która z czasem przerodziła się w Deutsches Afrika Korps (DAK). Włosi wysłali także własne posiłki do Libii, w tym 132. Dywizję Pancerną „Ariete”, którą dowodził gen. Ettore Baldassare, 58-letni oficer piechoty. Ta formacja przybyła do Trypolisu w styczniu 1941 r. Włosi w końcu zdali sobie sprawę, że mobilne jednostki oferują lepsze perspektywy na tym teatrze wojny. Ta jednostka zapracuje w najbliższych latach na zmianę reputacji o włoskich żołnierzach.

Czołg M13/40 oglądany przez żołnierzy alianckich. Dalej o trudnym dla Włochów okresie zimy 1941 r.

5 lutego 1941 brytyjskie improwizowane siły, w tym czołgi, piechota, artyleria i działa ppanc., wykonały manewr przez pustynię i dotarły do Beda Fomm, wyprzedzając w ten sposób Włochów wycofujących się wzdłuż drogi na wybrzeżu (Via Balbia). Szybko stworzono pułapkę, dzięki której chciano odciąć armię włoską cofającą się z Bengazi na południe. Pierwszy na zaporę na Via Balbia trafił 10. Pułk Bersalierów, obecność przeciwnika była całkowitym zaskoczeniem. Włosi dostali się pod silny ogień i ponieśli wysokie straty, pomimo to próbowali przebić się przez Brytyjczyków, ale bez wsparcia artylerii i czołgów nie dali rady. Włoskie czołgi z Brygady „Babini” znajdowały się na północ od Bengazi, stanowiąc straż tylną ścierały się z australijską 6. DP.

W ciągu dnia coraz więcej włoskich jednostek przybywało w rejon zagrodzonej przez wroga drogi, tłocząc się tam, co prowadziło do ogromnego chaosu. Kilka jednostek samotnie wykonało desperackie, ale bezskuteczne ataki na Brytyjczyków. Generał Bergonzoli pospiesznie stworzył z tego konglomeratu grupy szturmowe i rzucił je do ataku na blokadę. Włosi starali się przebić jak najszybciej, przez to poniechali rekonesansu i myśleli, patrząc jak duże ponoszą straty, że mają przed sobą o wiele silniejszego przeciwnika. To nie była dobra podstawa do udanego ataku na starannie przygotowane pozycje. Mimo to Włosi wywarli ogromną presję na słabe i izolowane siły Brytyjczyków, którzy jednak zdołali wytrwać, cały czas wysyłając pilne prośby o wsparcie własnych sił pancernych. Późnym popołudniem na włoskiej lewej flance pojawiła się brytyjska 4. BPanc., która silnie pokiereszowała najbliższe włoskie oddziały.

Pojawienie się 4. BPanc. w końcu ściągnęło na południe Brygadę „Babini” i jej 60 czołgów. Były one potrzebne gen. Bergonzoli, który planował akcję opóźniającą na drodze i oflankowanie Brytyjczyków przez pustynię. O 8.30 6 lutego rozpoczęło się włoskie natarcie, prowadzono je bez wcześniejszego rekonesansu i skoordynowanego wsparcia artylerii. Włosi byli więc nieświadomi, że przeciwnik wzmocnił swoje siły 22 czołgami krążowniczymi i 45 lekkimi, teraz okopanymi na dogodnych pozycjach. Włoskie czołgi poruszały się kompaniami, a nie całą swoją masą. Prowadząca kompania 10 M13 miała więc niemiłą niespodziankę, gdy trafiła na wrogie czołgi. Włosi zjechali w dół grzbietu, tam odpowiedzieli ogniem i za chwilę musieli zbierać się do odwrotu, ponieważ przeciwnik miał przewagę. Niestety, stracono aż osiem czołgów. Później nadciągnęła druga fala włoskich czołgów, straciła siedem wozów i nie zadała żadnych strat pojazdom brytyjskim. Dopiero teraz do akcji wkroczyła włoska artyleria, ostrzeliwując rejon starcia.

Pod osłoną własnej artylerii Włosi ponownie natarli na zaporę na Via Balbia. W odpowiedzi Brytyjczycy podciągnęli kolejne czołgi krążownicze i zintensyfikowali ogień własnej artylerii. Po przytomnym manewrze alianckie czołgi uderzyły na Włochów z flanki, niszcząc kolejne osiem M13. Włosi nie posiadali radiostacji, niezbędnych w tego typu starciu na bliski dystans, i nie byli w stanie skutecznie odpowiedzieć. Walczyli z wielką determinacją, ale własne słabości nie pozwalały im osiągnąć żadnych widocznych efektów. W końcu, dzięki ogromnemu poświęceniu, byli bliscy przebicia blokady, ale szybka akcja alianckich czołgów i artylerii zażegnała niebezpieczeństwo.

Na popołudnie Bergonzoli przygotował lepiej skoordynowany atak, wsparty czołgami i artylerią. Ponowiony szturm miał swoje największe natężenie ok. 15.00, gdy tylko pojawienie się nowych sił pancernych Brytyjczyków zapobiegło przerwaniu ich cienkich linii. Po zapadnięciu ciemności Bergonzoli porzucił swój plan oflankowania przeciwnika pustynią. Uznał teraz, że lepiej spróbować wedrzeć się na ich główne pozycje. Brytyjskie czołgi napierały na Włochów od strony lądu, pozorna słabość ognia brytyjskiej artylerii w centrum i presja czasu, to wszystko miało wpływ na zmianę planu.