Wojna Mussoliniego

1915 r.:

5-8 września: w Wald, w szwajcarskim kantonie Berno, miała miejsce tzw. konferencja Zimmerwald pomiędzy przedstawicielami europejskich partii socjalistycznych. Przy tej okazji Costantino Lazzari, lider partito socialista italiana, ukuł hasło „ani dołączyć, ani sabotować”, które określało postawę jego partii wobec wojny Włoch z naddunajską monarchią.

6 września: wznowiono ofensywę w dolinie Valle di Sesto. Na całym swoim froncie działania zaczepne podjęła włoska 10. DP gen. Montuori, składająca się z brygad „Ancona” i „Basilicata”, od Monte Castelliere do Seikofel, i z Monte Roteck po Cima Frugnoni i Vanscuro: 33 kompanie włoskie atakowały 19 austriackich. Obrońcy utrzymali swoje pozycje. Ponownie atak na Monte Roteck początkowo osiągnął sukces, a żołnierze włoscy wdarli się nawet na Selletta Cina (China Sattel), ale reakcja Austriaków odrzuciła Włochów z powrotem ku dolinie i przysporzyła im dużych strat. Także na innych odcinkach frontu odparto włoski atak.

10 września: początek włoskich działań zaczepnych w rejonie przełęczy Stelvio (Alpy Wschodnie).

11 września: w rejonie górnego Isonzo ponowiono wysiłki zmierzające do zajęcia Monte Rombon. Bataliony alpejskie „Ceva”, „Val Ellero”, „Pieve di Teco”, „Mondovì” i „Sluzzo” wsparł batalion II/5. pp z BP „Aosta”. Po trzech godzinach walki w ręce batalionu „Ceva” wpadł Vrj Police (szczyt?), położony kilkaset metrów na zachód od szczytu Rombon, a „Pieve di Teco” został zatrzymany na Planina Za Robom (góra), na wschód od niego. Cały atak zatrzymał się w pobliżu jego najważniejszego celu, w rejonie tarasu pomiędzy Cukla i Rombon, do czego przyczynił się bardzo trudny teren.

14 września: W Karnii austriacka XII Brygada Górska atakowała w rejonie czoła doliny Chiarsò. W ręce Austriaków wpadły szczyty Monte Lodin i Cima di Val Puartis. Włoscy obrońcy utrzymali natomiast Monte Zermula, gdzie ostatecznie utknęło austriackie natarcie.

23 września: w włoskie ręce wpada Monte Coston (2000 m n.p.m.), położona w pobliżu płaskowyżu Tonezza.

25 września: ze stanowiska zdjęto dowódcę włoskiej 4. Armii gen. Nava, którego zastąpił gen. Nicolis di Robilant. Cadorna oskarżał Navę o zbytnią ostrożność i zmarnowanie cennego czasu, gdy wojska austriackie w rejonie Dolomitów były zdezorganizowane.

27-28 września: w Brindisi zatonął pancernik „Benedetto Brin”, zginęło 456 włoskich marynarzy. Moje źródło (książka z 2014 roku) powtarza informację o austro-węgierskim sabotażu, ciekawa dyskusja na temat artykułu o tym wydarzeniu autorstwa prof. Franza opublikowanego na łamach Okrętów Wojennych tutaj: http://fow.pl/forum/viewtopic.php?f=36&p=169945

30 września: podczas ataku na Monte Mrzli, w środkowym biegu Isonzo, odnotowano kolejny przypadek wymierzenia sprawiedliwości doraźnej w stosunku do żołnierzy włoskich próbujących poddać się przeciwnikowi. Podczas ataku 39. i 110. kompanii batalionu alpejskiego „Ivrea”, strzelec alpejski zaczął wymachiwać białą flagą sygnalizując, że chce się poddać: został natychmiast zastrzelony przez kpt. Chiaso, dowódcę 39. kompanii. Do innych żołnierzy, podżeganych przez Austriaków, którzy złożyli broń, otworzono trwający krótko ogień karabinowy. Atak załamał się, a Alpini wycofali się.

1 października: wśród żołnierzy włoskich z 3. Armii rozpoczęto dystrybuować pierwsze francuskie hełmy typu Adrian. Na początek przydzielono je po sześć na kompanię. Był to pierwszy hełm na wyposażeniu Włochów, którzy przystępując do wojny mieli jedynie czapki z tkaniny (i tak właśnie wygląda włoskie wojowanie – serca dużo, ale zawsze ten karygodny brak podstawowych środków – w terenie wysokogórskim bić się bez hełmów, no to pomyślmy, ile tam było głów rozbitych skalnymi odłamkami…). Sukcesywnie Adriany trafiły do wszystkich żołnierzy: nie posiadano jeszcze wersji włoskiej tego hełmu, toteż na przedniej części hełmu znajdowały się litery RF – Republique Francaise. Później, ale nadal z Francji, importowano hełmy bez tych liter, a dopiero za jakiś czas ruszyła włoska produkcja (Adriany miały się dobrze i w II WŚ – nosiły je m.in. jednostki obrony wybrzeża i plot. na terenie Włoch).