Znad Morza Białego do Chin
W 1916 roku około 10 tys. „nowych Włochów” zostało zebranych w obozie w mieście Kirsanow (obwód tambowski), 450 km na południe od Moskwy. W Piotrogrodzie, ówczesnej stolicy Rosji, zainstalowano Commissione militare italiana per i prigionieri in Russia (włoską komisję wojskową dla jeńców w Rosji), wśród której członków wyróżnił się kapitan karabinierów Cosma Manera (1876-1958). Prawie 4700 „nowych Włochów” repatriowano pomiędzy wrześniem 1916 roku a styczniem 1917 roku na pokładach statków odpływających z Archangielska nad Morzem Białym. Jednak surowa rosyjska zima spowodowała, że kolejne transporty nie ruszyły już w drogę. Włosi spędzali czas wśród lokalnej ludności, którą wspominają jako dobrych, prostych, pracowitych i religijnych ludzi (bardzo to przypomina opinie wygłaszane przez żołnierzy włoskich walczących w ZSRR w II WŚ).
W październiku 1917 roku w carskiej Rosji wybuchła rewolucja, która przekreśliła nadzieje obecnie już włoskich żołnierzy przebywających w tym kraju. W warunkach anarchii, która towarzyszyła przejęciu władzy przez bolszewików, Cosma Manera – wówczas kierujący pracami włoskiej misji – zdecydował, że jedyna droga do domu dla Włochów odciętych w Rosji paradoksalnie wiedzie przez wschód: z Władywostoku do Chin, a później morzem do Europy. Manera podzielił swoich ludzi w grupy po 40, które słabo wyposażono – w 40 rubli i przepustki kolejowe (włoskie słowo lasciapassare, chyba przepustka bardziej oddaje sens niż bilety) – starali się złapać pociągi jadące na wschód. Pierwsza grupa wyruszyła 28 grudnia 1917 roku.
Osiągnąwszy Harbin w chińskiej Mandżurii, byli jeńcy znaleźli schronienie we włoskiej koncesji w Tientsin (Tiencin). Tutaj zebrano ich w tzw. Distaccamento irredenti (dla uniknięcia słowotwórstwa pozostańmy przy włoskiej nazwie, względnie oddział irredentystów) pod dowództwem Manery, umundurowanym po japońsku i uzbrojonym w brytyjskie karabiny, który to oddział szybko wysłano na front, tym razem przeciwko Armii Czerwonej.
Koncesja włoska w Tientsin: przypadła Włochom w roli kolonii na mocy Protokołu Bokserskiego w 1901 roku. Był to traktat zawarty pomiędzy Cesarstwem Chin i ośmioma państwami, który podpisano po zakończeniu anty-zagranicznej rewolty (Powstanie Bokserów). Włoska posiadłość była tą najmniejszą, miała ledwie 46 hektarów. Pod włoską kontrolą pozostała do 1947 roku, kiedy na mocy Traktatu Paryskiego zwrócono ją Chinom. CDN.
Wspomóż autora za pośrednictwem Patronite:
https://patronite.pl/WojnaMussoliniego
Książka „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)” dostępna na Allegro, zamówić można także pisząc na marek.sobski@interia.eu
Cena 40 zł + wysyłka