Wojna Mussoliniego

1917 r.:

23 sierpnia: podczas ataku na austriackie okopy w pobliżu miejscowości Medeazza k. Monte Hermada poległ 62-letni porucznik irredentysta Giulio Blum. Urodził się w Wiedniu w 1855 roku w włoskiej rodzinie, później przeprowadzał się do Mediolanu i Bolonii, odbył regulaminową służbę wojskową, zostając kapralem artylerii. Po wybuchu wojny zgłosił się na ochotnika jako sierżant artylerii. W październiku 1915 roku został odznaczony srebrnym Medalem Waleczności Wojskowej za bohaterską postawę podczas „bombardowania” (w języku włoskim istnieje dwuznaczność i może to oznaczać ostrzał artyleryjski, a wręcz prawie na pewno tak jest) włoskiej pozycji tyłowej w rejonie Monte Fortin. Przydzielono go do kompanii piechoty na pierwszej linii, a w 1917 roku trafił do sztabu BP „Salerno”. W przeddzień akcji przeciwko Hermada, ostatniemu bastionowi austriackiemu zagradzającemu drogę do Triestu, poprosił o dołączenie do żołnierzy. Opuściwszy bezpieczny przydział przy punkcie obserwacyjnym artylerii, był jednym z pierwszych poległych podczas ataku, gdy dosięgły go kule cekaemu. Za swoją postawę otrzymał złoty Medal Waleczności Wojskowej. Ciało Bluma spoczywa w Sacrario di Radipuglia (wraz z ok. 100 tys. innych poległych żołnierzy włoskich: https://it.wikipedia.org/wiki/Sacrario_militare_di_Redipuglia).

26 sierpnia: na Monte Santo, dołączywszy do pułkowej orkiestry, Arturo Toscanini (https://pl.wikipedia.org/wiki/Arturo_Toscanini), zaproszony przez gen. Cadornę, dyrygował koncertem mającym natchnąć żołnierzy mających zaatakować pozycje Sella Dol i Monte San Gabriele. Toscanini był najsłynniejszym włoskim dyrektorem orkiestry, a wówczas dostał zadanie zorganizowania serii koncertów dla żołnierzy na froncie. Zespół zagrał typową włoską muzykę, która dodarła do uszu Austriaków w pobliżu Ternova, a odpowiedzią na nią był ostrzał armatni Monte Santo. Nie jest pewnym, czy podczas tego zdarzenia poległ któryś z włoskich żołnierzy. Toscanini otrzymał srebrny Medal Waleczności Wojskowej, kilka dni później wręczony przez generała Capello.

29 sierpnia: generał Alfred von Waldstatten, osobisty przyjaciel cesarza Karola I Habsburga, przybył do mieszczącego się w Bad Kreuznach niemieckiego Sztabu Generalnego, by prosić Hindenburga i Ludendorffa o dywizje i artylerię dla zmniejszenia włoskiej presji nad Isonzo i zapobieżenia załamania się frontu w obliczu nowej ofensywy Włochów (dlatego nie zgadzam się z opinią jednego z czytelników że C.K. Armia > Regio Esercito, do tego momentu inicjatywa była przez zdecydowaną większość czasu w ręku włoskim, cały front groził przerwaniem, i to Austriacy musieli kolędować do sojusznika po pomoc; w tym czasie Włochów wspiera kilka alianckich baterii artylerii, ale w zamian liczące po kilkadziesiąt tysięcy ludzi włoskie kontyngenty są obecne we Francji, Albanii i w Grecji, a mniejszy także na Synaju, jak na młode i biedne państwo powiem, że jest nieźle; oczywiście nadciąga Caporetto, ale później, nad Piawą sytuacja powróci do normy – Włosi wytrzymają presję całej potęgi Imperium Habsburgów, zmobilizowanej przeciwko nim po zamknięciu frontu wschodniego i ponownie uchwycą inicjatywę w swoje ręce, w decydujący sposób bijąc przeciwnika militarnie pod Vittorio Veneto!).

2-6 września: gen. por. Krafft von Dellmensingen, szef Sztabu Generalnego księcia Alberta Wirtemberskiego, wówczas już dowódca bawarskiego Alpenkorps, inspekcjonował front nad Isonzo, uznając, że przyczółek mostowy Tolmino jest najlepszą podstawą wyjściową dla własnej ofensywy.

Zapraszam do zakupu książki mojego autorstwa: „Betasom. Włoska broń podwodna w bitwie o Atlantyk (1940-1945)”! Wszystkie szczegóły znajdziesz tutaj: http://wojna-mussoliniego.pl/?p=5897

1917 r.:

20 czerwca: na „anticima” (nie przychodzi mi do głowy żaden polski odpowiednik – chodzi o niższy szczyt w przypadku góry mającej dwa lub pewnie więcej wierzchołków) Piccolo Lagazuoi Alpini wysadzili wrogą pozycję za pomocą miny z 33 000 kg ładunków wybuchowych. Austriacy nie ponieśli żadnych strat.

12 lipca: przemawiający w Izbie Deputowanych socjalista Treves głośno wypowiada się o wyczerpaniu kraju przeciągającą się wojną.

W Valsugana (dolinie) w rejonie koty 546 k. miejscowości Strigno doszło do pierwszego spotkania Włochów z oficerami i podoficerami austriackimi spiskującymi przeciwko własnej armii. Najważniejszymi osobami byli Słoweńcy por. Ljudevit Pivko i sierż. Karel Mleinek z V batalionu bośniackiego. Konspiratorzy zaoferowali Włochom możliwość otwarcia wolnej grogi na Trydent. Wszyscy oficerowie wtajemniczeni w plan uważali się za patriotów, którzy chcieli wybić się na niepodległość od Habsburgów. Podczas wielu dalszych spotkań przekazano Włochom wiele map i tajnych materiałów. Jedna z pierwszych wiadomości od Pivka dla Włochów brzmiała: „Dołączam plan naszej obrony. Jestem gotów pomóc. Jeśli się zgadzacie, wystrzelcie w południe dwa pociski 15 cm w dzwonnicę w Carzano”.

15-16 lipca: decymacja w Santa Maria La Longa. Nocą 15/16 lipca Brygada „Catanzaro”, odpoczywająca w Santa Maria La Longa – pomiędzy Udine i Palmanova – zbuntowała się: nakazano jej powrót na pierwszą linię, po bardzo długiej turze na pierwszej linii, i przed końcem czasu wyznaczonego na odpoczynek. Był to „normalny” rozkaz wydany przez oficerów Sztabu Generalnego, którzy nigdy nie mieli okazji spędzić choćby kilku dni w okopach Krasu, a wojnę znali jedynie z map rozłożonych na drewnianym stole. Brygada była jedną z najlepszych w całej armii. Padły strzały w stronę oficerów i szeregowych, którzy nie dołączyli do buntu. Rozstawiono cekaemy, wystrzelono czerwone flary, a oddziały zajęły pozycje gotując się do walki. W potyczkach życie straciło dwóch oficerów i dziewięciu żołnierzy. Do przywrócenia porządku zaangażowano oddziały kawalerii i samochody pancerne. Rewolta wygasła, ale jej konsekwencje były straszne. Dzięki kilku karabinierom, którzy przeniknęli do szeregów, udało się wytypować prowodyrów. Był to najbardziej jaskrawy epizod buntu w armii włoskiej. 28 żołnierzy rozstrzelano na miejscu (12 z 6. kompanii), pod muren miejscowego cmentarza. Specjalny trybunał obradujący 1 sierpnia skazał kolejnych czterech żołnierzy na śmierć przez rozstrzelanie, a kolejnym zasądzono 15 lat i 10 miesięcy więzienia. Epizod wstrząsnął kadrą brygady, generałowie Thermes i Tettoni zaakceptowali i pochwalili środki przedsięwzięte dla zdławienia buntu. „Catanzaro” powróciła na linię i ponownie wyróżniła się swoją postawą.

16 lipca: w Alpi di Fassa (czy chodzi o wzniesienia w Dolinie Fassa?), miną z 4000 kg materiałów wybuchowych, Włosi sprowokowali zawalenie się zachodniej ściany skalnej szczytu, co spowodowało śmierć 25 Austriaków. Efekty eksplozji były jednak mniejsze niż oczekiwano i włoski atak, który po niej nastąpił, nie zdołał osiągnąć zakładanych celów.

—————————————————————-
Na początek sprawy organizacyjne: wyjeżdżam na weekend, więc najbliższego wpisu należy wyglądać w okolicy poniedziałku. W tym czasie nie ma ze mną kontaktu i na wszystkie PW/e-maile będę odpowiadał po powrocie. Książka „Betasom” wbrew zapowiedziom drukarzy do mnie jeszcze nie dotarła. W poniedziałek kończy się wyznaczony przez drukarnię termin 1,5 tygodnia na jej przygotowanie, więc jestem przekonany, że proces zbierania płatności i wysyłkę książek dla przedpremierowiczów zaczniemy około przyszłego poniedziałku lub wtorku. Oficjalna premiera w dniu 7 sierpnia jest niezagrożona.
—————————————————————-
1917 r.:

5 czerwca: przypadek wymierzenia sprawiedliwości doraźnej w 117. pp z Brygady „Padova”. Brygada, ciężko doświadczono podczas dziesiątej bitwy nad Isonzo, cieszyła się ledwie czterema dniami odpoczynku po wyczerpującej turze w okopach pierwszej linii. Podczas składania namiotów i przygotowań do powrotu na płaskowyż Kras żołnierze zaczęli strzelać w powietrze i głośno domagać się odpoczynku. Główną postacią wydarzeń był starszy kapral Alessandro Signorini z Livorno, który podburzał kolegów krzycząc „tchórze, czemu nie chwytacie za broń i nie strzelacie?”. Signoriniego natychmiast oddzielono od towarzyszy broni, przerażonych wagą jego i swoich wcześniejszych słów, jednak kilku oficerów zidentyfikowało kolejnych 10 żołnierzy będących zarzewiem buntu. Pułkownik Giusto Macario z 117. pp nakazał natychmiast rozstrzelać wszystkich zatrzymanych. Signorini, stojąc w obliczu plutonu egzekucyjnego, odepchnął kapelana, który chciał dać mu pociechę, mówiąc: „Nie potrzebuję jej, więc śmiało”.

Okres dziesiątej bitwy nad Isonzo ogółem biorąc był bogaty w przypadki sprawiedliwości doraźnej (tak też wykuwało się Caporetto! Brutalne i często niesprawiedliwe traktowanie żołnierzy, przepaść dzieląca szeregowych od oficerów etc.). Pomiędzy 13 maja a 23 czerwca 1917 r. to 15 takich zdarzeń w 40 dni, jedno na każde 2,5 dnia, i 47 pewnych ofiar. Do egzekucji dochodziło w szeregach 13 różnych brygad. Większość przypadków przypadła na odcinek płaskowyżu Kras.

6 czerwca: w sektorze Adamello działo ponad 60 kwintali (pierwszy raz widzę tę jednostkę miary w odniesieniu do artylerii, ale rozumiem, że 60 kwintali=6000 kg) nazywane „Hipopotamem”, osiągnęło swoją pozycję na Cresta Croce (grani), gdzie za pomocą siły swoich mięśni przetransportowało je 300 Alpini i artylerzystów. Nawet dzisiaj działo stoi na tym samym miejscu mierząc w Cavento.

Chodzi o armatę kal. 149 mm: https://it.wikipedia.org/wiki/149/23

A tutaj filmik z wciągania jego rozmontowanych elementów na Adamello… i tygodniowych poszukiwań „hipopotama”, gdy zabrała go lawina: https://www.youtube.com/watch?v=9HjzPWA7YSc

8 czerwca: na Monte Zebio (1819 m n.p.m.) Włosi przygotowali dwie duże miny, które miały być elementem nadchodzącej bitwy o Monte Ortigara. Niestety, prawdopodobnie na skutek uderzenia pioruna, jedna z min została przypadkowo zdetonowana powodując śmierć ponad 100 Włochów. Z tego samego powodu po stronie Austriackiej odnotowano 35 ofiar.

1917 r.:

19-22 maja: seria austriackich ataków w rejonie Valsugana, Płaskowyżu Asiago i Monte Pasubio.

19 maja: po opuszczeniu Neapolu 6 maja, w Egipcie zeszli na ląd bersalierzy z włoskiego kontyngentu wysłanego na Synaj, którym dowodził Magg. Francesco d’Agostino.

22 maja: na Piccolo Lagazuoi Austriacy, by wypchnąć Alpini z ważnej pozycji Ceniga Martini, zdetonowali minę wypełnioną 30 400 kg materiałów wybuchowych. Wysunięta pozycja włoska została całkowicie zniszczona. Blok skalny wysokości 200 i szerokości 140 m odpadł od ściany skalnej, powodując śmierć czterech Włochów. Pomimo to, aż do odwrotu po klęsce pod Caporetto, Włosi nadal silnie trzymali pozycje na Ceniga Martini.

27 maja: W Dolomitach, w sektorze Tre Cime di Lavaredo, ranny został żołnierz Viktor Savs; włoski pocisk spowodował zejście lawiny skalnej, której skutkiem było przygniecenie jednej z jego stóp. Nim stracił przytomność Savs samodzielnie zdołał amputować zmiażdżoną stopę, która trzymała się jeszcze nogi na kilku strzępach ścięgien. Po natychmiastowym przetransportowaniu do szpitala w Sillian okazało się, że żołnierz w rzeczywistości jest kobietą, Victorią Savs, która aż do tej chwili zdołała ukrywać swoją płeć. Osierocona przez matkę, urodzona 27 czerwca 1899 r., Viktoria była bardzo związana z ojcem i gdy ten, w 1914 roku, został powołany do wojska, także ona zgłosiła się na ochotnika, by być bliżej niego. Po okresie służby na froncie wschodnim ojciec i córka zostali przeniesieni na front włoski, do sektora Dolomiti di Sesto (łańcucha górskiego). Zdolna narciarka, była w swoim oddziale gońcem i przewodnikiem mułów. 11 kwietnia 1917 roku była bohaterką akcji na Sasso di Sesto, która skończyła się wzięciem 20 włoskich jeńców. Nie nadając się do służby z powodu rany, Victoria została pielęgniarką w szpitalu, gdzie udzielono jej pomocy. Po wojnie osiadła w Salzburgu, gdzie zmarła w 1979 roku, tam pochowano ją z wszelkimi honorami przynależnymi żołnierzowi.

3-7 czerwca: w wielu punktach frontu Austriacy przeprowadzili kontrataki, testując nową technikę infiltracji, odnosząc dobre rezultaty, zwłaszcza w rejonie Flondar i Hermada.

Trzema miejscami, gdzie doszło do kontrataków były Monte San Marco na równinie w pobliżu Gorizii, Monte Fajti w rejonie Krasu i kota 146 (Flondar) w pobliżu Hermada (zwana też Monte Ermada, 323 m n.p.m.). Ataki na dwie pierwsze lokalizacji zostały odparte, ale w rejonie Flondar sytuacja przedstawiała się dla Włochów gorzej. Korzystając z momentu wymiany oddziałów włoskich na pierwszej linii, Austriacy, dobrze poinformowani o liniach rozgraniczających poszczególne jednostki, zaatakowali małymi grupami wojsk szturmowych. Setki ludzi z czterech różnych brygad, „Puglie”, „Verona”, „Siracusa” i „Ancona”, wycofały się ze swoich pozycji. Wielu znalazło schronienie w dwóch tunelach kolejowych, które okazały się pułapką. W trwającym kilka godzin starciu z walki wyłączono ponad 10 tys. włoskich żołnierzy. Liczby porównywalne z niesławnym atakiem gazowym na Monte San Michele z 29 czerwca 1916 roku.

Na pierwszą linię trzeba było ściągnąć przemęczonych żołnierzy, których dopiero co zluzowano po ich turze na pierwszej linii; pechowcami byli ludzie z brygad „Arezzo”, „Toscana” i „Murge”. Był to prawdziwy dzwonek alarmowy dla armii włoskiej, ale nie zrozumiano jego prawdziwej wymowy (Caporetto nadchodzi…). Przeciwnik z powodzeniem wykorzystał taktykę małych grup szturmowych, odpowiednio do tego uzbrojonych i wyszkolonych. Nie przeprowadzał kosztownych frontalnych szturmów, ale skupiał się na najsłabszych punktach w włoskim froncie, wyzyskując do maksimum korzystne warunki. Pomimo utraty Flondar nie wyciągnięto wniosków. W sztabach zrzucono winę na żołnierzy obsadzających pierwszą linię, w większości pochodzących z Sycylii.

1917 r.:

9 kwietnia: w Bolonii powstaje profesjonalny Casa di Rieducazione (dom rehabilitacji) dla kalek wojennych, jedna z niewielu takich inicjatyw we Włoszech. Pensjonariusze otrzymywali tutaj nie tylko podstawowe wykształcenie, ale także kierunkowe, mające pomóc odnaleźć im się w społeczeństwie po wojnie. Zorganizowano tu warsztaty wikliniarskie, te uczące przygotować wyroby z plecionki słomianej (treccia di paglia), trzciny ratanowej i wiórów drewnianych; uczono krawiectwa i stolarstwa; tokarstwa w drewnie, inkrustowania, rzeźbiarstwa; introligatorstwa; szewstwa, tokarstwa; obsługi telegrafu Morse’a; hodowli królików, pszczelarstwa i jedwabnictwa.

10 kwietnia: poprzez włoską ambasadę w Londynie dotarła do Comando Supremo angielska prośba o wystawienie kontyngentu z kawalerią, artylerią i własnym lotnictwem, który miał dołączyć do armii brytyjskiej generała Archibalda Murray’a na Synaju. Propozycja, początkowo odrzucona przez Cadornę, została później przyjęta z „czysto dyplomatycznych powodów”. Regio Esercito do egipskiej ekspedycji poczęło szykować batalion bersalierów, 100 karabinierów i 6 samolotów SAML (https://it.wikipedia.org/wiki/SAML/Aviatik_B.I a może https://it.wikipedia.org/wiki/SAML_S.2) z 118. eskadry rozpoznawczej. (nie miałem o tym pojęcia, dla znających włoski: https://it.wikipedia.org/wiki/Corpo_di_spedizione_italiano_in_Sinai).

19 kwietnia: międzysojusznicza konferencja w Saint Jean de Maurienne. Francja oficjalnie odrzuca możliwość zawarcia separatystycznego pokoju z Austrią.

24 kwietnia: na Monte Colbricon (2602 m n.p.m.), w łańcuchu górskim Lagorai, Włosi zdetonowali pierwszą z serii trzech min w rejonie wschodniej grani. Ważąca 800 kg mina spowodowała obsunięcie się skał, które zabiły 12 austriackich żołnierzy, ale atak na zachodnią grań nie zakończył się sukcesem.

9 maja: Anglia i Francja odrzucają kolejne propozycje pokoju separatystycznego wysuwane przez Austrię. Rokowania pokojowe prowadził Sisto, brat Zyty, żony cesarza Karola I Habsburga.

10 maja: na froncie karnijskim doszło do przypadku fraternizacji żołnierzy włoskich i austriackich. Karnia w 1917 roku była frontem drugoplanowym i stosunkowo spokojnym. Z okopów na szczycie Chapot i Panzerstellung (niestety z obecnym stanem wiedzy nie przybliżę bliżej tej pozycji) nieśmiało wyszli Alpini z batalionu „Pinerolo” i żołnierze 8. pułku Kaiserjäger, wymienili pozdrowienia, palili, pili i rozmawiali. O zdarzeniu dowiedziano się w sztabach. Włoski batalion alpejski natychmiast wycofano z pierwszej linii.